Hafta 1 ISF 401 RGTSEL DAVRANI Do Dr

Hafta 1 ISF 401 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ Doç. Dr. Ozan BÜYÜKYILMAZ İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü http: //ozanbuyukyilmaz. wordpress. com ozanbuyukyilmaz@karabuk. edu. tr

DERS İŞLEME PLANI 1. Hafta: Örgütsel Davranışa Giriş 2. Hafta: Örgütsel Davranışın Tarihsel Gelişimi ve Yaklaşımlar 3. Hafta: Örgüt İçinde Birey ve Kişilik 4. Hafta: Tutumlar ve İş Tatmini 5. Hafta: Bireysel Farklılıklar, Biyografik Karakteristikler, Yetenekler ve Öğrenme 6. Hafta: Örgüt Kültürü 7. Hafta: Örgütlerde Grup ve Grup Süreçleri 8. Hafta: Örgütlerde Motivasyon (Güdüleme) Süreci ve Kuramları 9. Hafta: Örgütlerde Liderlik ve Teorileri 10. Hafta: Örgütlerde Çatışma 11. Hafta: Örgütsel Stres ve Yönetimi 12. Hafta: Örgütlerde Güç ve Politika 13. Hafta: Örgütlerde Mobbing ve Yönetimi 14: Hafta: Örgütsel Adalet, Örgütsel Bağlılık ve İşten Uzaklaşma Davranışları 2

1 1. HAFTA Örgütsel Davranışa Giriş 3

İçerik q Örgüt q Davranış q Örgütsel Davranış q ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler q Davranış Hakkında Genellemeler q Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı q Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? 4

Giriş q Örgütler hepimizin yaşamında çok önemli bir rol oynar. q Hepimiz örgütlü bir toplumda veya bir örgütler dünyasında yaşıyoruz. q Çünkü bu örgütler şu veya bu şekilde yaşanılan toplumun hem bir parçası hem de insanların çeşitli ihtiyaçlarını gidermesi açısından bir zorunluluktur. q Örgütlerin verdikleri kararlar veya hareketler çeşitli biçimlerde hem yaşanılan topluma hem de o örgüt içinde yaşayan insanlara yansımaktadır. q Bu nedenle örgütsel davranış hem örgütü hem de bu kararların yansıdığı veya etkilediği insan davranışlarını anlamak açısından büyük önem taşır. 5

Örgüt q Teşkilatlanma ya da organize etme süreci sonucunda oluşan yapı, q İki veya daha fazla insanın, ortak bir amacı gerçekleştirmek için, davranışlarını biçimsel kurallara göre düzenlediği yapı, q Bilinçli bir şekilde koordine edilen, iki veya daha fazla kişiden oluşan, bir hedefe veya hedefler bütününe ulaşmak için belirli bir yapı içerisinde işleyen sosyal birim. 6

Davranış q Dıştan gözlemlenebilecek tepkilerin toplamı, q İnsan hem içten, hem dıştan gelen uyarıcıların karmaşık etkisi (güdü) ile faaliyete geçer ve birtakım hareketlerde (tepki) bulunur. Psikolojide bu etkileşime davranış denir. q Uyarıcı Organizma Tepki 7

Örgütsel Davranış q Örgüt içindeki insan davranışlarının incelenmesidir. q Kişilerin, grupların ve yapıların kurumlara olan etkisini inceleyen bilim dalıdır. q Bir örgüt içinde çalışan insanların davranışlarını anlamaya, geleceğe dönük tahminler yapmaya ve insanların davranışlarını kontrol etmeye ilişkin bir disiplindir. q İnsan davranışlarını içinde yaşadığı çalışma ortamında inceleyen ve bir ölçüde de bireyin örgütten ne şekilde etkilenerek davranış değişikliği gösterdiğini irdeleyen bilim dalıdır. 8

Örgütsel Davranış q Örgütsel davranış disiplini, bize ilişkilerin kurallarını ve prensiplerini tanıtarak, kendimizi birlikte çalıştığımız insan ve grupları anlamamıza yardımcı olmaktadır. q Amacı, örgüt içindeki insan davranışlarını anlamak ve çalışanı daha etkin ve başarılı kılmaktır. 9

Örgütsel Davranış q Örgütsel davranış birey, grup, örgüt ve çevre değişkenlerini kapsayan bir ilgi alanı içinde çalışır. q Böylece Örgütsel Davranış aşağıdaki konulan kapsayan bir bütünü irdeleme amacındadır. Bunlar: 1. İnsanların davranışları, 2. Yönetim süreci, 3. Yönetim sürecinin içinde yer aldığı örgüt veya örgüt kapsamı, 4. Örgüt süreci içinde işleyen çalışma düzeni veya işin yapılışı, 5. Örgüt dışında yer alan çevre ile örgütün etkileşimidir. 10

Örgütsel Davranış q Birey: Merkezi bir elemandır. q Grup: Her grup bir çalışma grubunun üyesidir. q Örgüt: Birey ve grup resmi bir örgüt yapısı içinde varlıklarını sürdürürler. q Çevre: Her örgüt onu saran dışsal bir çevrenin fonksiyonudur. 11

ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler Örgütsel davranış çok sayıda farklı davranış disiplinin katkısı ile gelişmektedir. Psikoloji Sosyal psikoloji Sosyoloji Antropoloji 12

ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler PSİKOLOJİ q İnsanların ve hayvanların davranışlarını ölçme, açıklama, bazen de değiştirmeyi amaçlayan disiplindir. q Analiz birimi: birey q OB’ye sağladığı katkı: q Öğrenme, motivasyon, kişilik, duygular, algı q Eğitim, liderlik, etkinlik, iş tatmini q Bireysel karar verme, performans değerlendirme, tutum ölçümü q Çalışan seçimi, iş tasarımı, iş seçimi 13

ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler SOSYAL PSİKOLOJİ q İnsanların birbirlerine olan etkisini incelemek için hem psikolojinin hem de sosyolojinin alanına giren konuları inceler. q Analiz birimi: grup q OB’ye sağladığı katkı: q Davranış değişikliği q Tutum değişikliği q İletişim q Grup süreçleri q Grup olarak karar verebilme 14

ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler SOSYOLOJİ q Psikoloji birey üzerine yoğunlaşırken, sosyoloji insanların sosyal çevreleriyle veya kültürleriyle olan ilişkilerini inceler. q Analiz birimi: grup–örgüt sistemi q OB’ye sağladığı katkı: q İletişim Klasik örgüt teorisi q Güç Örgütsel teknoloji q Çatışma Örgütsel değişim q Gruplar arası davranışlar q Örgüt kültürü 15

ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler ANTROPOLOJİ q İnsanların ve insanların faaliyetleri hakkında bilgi edinmek için toplumları inceleyen bilim dalıdır. q Analiz birimi: grup – örgüt sistemi q OB’ye sağladığı katkı: q Mukayeseli değerler q Mukayeseli tutumlar q Kültürler arası analiz q Örgüt kültürü q Çevre 16

ÖD Alanına Katkısı Olan Disiplinler 17

Davranış Hakkında Genellemeler q İnsan yaşamı boyunca genellemeler yapar. Bu genellemelere diğer insanları gözleyerek, düşünerek, dinleyerek, okuyarak veya duygusal değerlendirmeler ile ulaşır. q Bu genellemeler ne derece doğrudur? Ø Herkes para ile güdülenebilir. Ø Her işçi kendini başarıya götürecek bir iş ister. Ø Çatışmadan uzak duran gruplar en etkili gruplardır. q İnsanlara veya davranışlarına ilişkin tahminler, gerçeklerden çok sezgilere duygulara veya kanaatlere dayalı oluşudur. 18

Davranış Hakkında Genellemeler q Bu bakımdan davranış bilimleri bize sistematik bir yaklaşımla bu duygu veya kanaatlerden sıyrılmayı öğretmektedir. q Sistematik bir yaklaşım bize davranışların tesadüfi değil bir nedene dayalı olarak ortaya çıktığını gösterir. q İnsanların davranışlarının hep akılcı olması istenir. q Ancak, bu kişiye göre değişir, yani dışarıdan bakan bir kimse bu davranışın akılcı olmadığını görürken bu davranışı yerine getiren bunu çok akılcı görür. q Çünkü, bireyin yetiştiği çevre ve kültür onun bu davranışının akılcı olup olmadığını tayin eder. q Bize göre akılcı olmayan bu davranış bireyin yetiştiği çevreye göre akılcı veya mantıklıdır. q Çünkü her birey çevreyi başka bir bakış açısından yorumlamaktadır. Her birey farklı bir çevrenin ürünüdür. 19

Davranış Hakkında Genellemeler q İnsan davranışları hakkında artık duygusaldan ziyade sistematik bir yaklaşımla bilgi edinip, doğru sonuçlara ulaşmak imkanımız var. q Kanaat ve duyguların yerini, artık sistematik, bilimsel yaklaşımlar almaktadır. q Ancak, davranış bilimleri veya örgütsel davranışın bir fizik veya kimya gibi hemen her durumda geçerli olan kanunları yoktur. Bazı temel prensipleri vardır, ancak bir fizik veya kimya değildir. q İnsan çok karmaşık bir organizmadır. Aynı durumda iki insan birbirine benzemeyecek şekilde davranabilir veya aynı birey farklı ortamlarda farklı davranabilmektedir. 20

Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı q Disiplinlerarası Yaklaşım Bağlacı q Bilimsel Yöntem Bağlacı q Durumsallık Bağlacı q Çok Yönlü Analiz Bağlacı q Açık Sistem Bağlacı 21

Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı Disiplinlerarası Yaklaşım Bağlacı q Örgütsel davranış disiplinler arası bir yapıya sahiptir. q Psikoloji, özellikle bireysel davranış ve bireyler arası davranışların anlaşılmasında katkılar sağlarken, sosyoloji takım dinamikleri, örgütsel toplumsallaşma, örgütsel güç ve sosyal sistemin diğer boyutları konularında çeşitli katkılar sağlar. 22

Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı Bilimsel Yöntem Bağlacı q Örgütsel davranış bilimcileri örgüt konusundaki hipotezleri test etmek ve bunları doğrulamak amacıyla bilimsel yöntemi kullanırlar. q Bilimsel yöntem sadece bir araştırmada takip edilmesi gereken aşamaları değil, aynı zamanda daha önce açıklanamayan olayları ve sarılanda sistematik bir biçimde anlamalarına yardımcı olur. 23

Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı Durumsallık Bağlacı q Özel bir hareketin farklı ortamlarda farklı sonuçları olabileceğini ifade eder. q Diğer bir deyimle hiç bir çözümün her durumda en iyi çözüm olmadığını ifade eder. q Bir durumda en iyi çözüm olarak gördüğümüz bir şey bir başka ortamda en iyi olmayabilir. q Bu durumda bir sorunla karşılaştığımız zaman bu durumu en iyi biçimde analiz ve teşhis edip bu duruma uygun strateji ve çözümler geliştirmemiz en iyi yol olacaktır. 24

Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı Çok Yönlü Analiz Bağlacı q Örgütsel olaylar genelde üç düzeyde incelenir. Bunlar, q Bireysel, q Takım q ve Örgütsel boyuttaki analizlerdir. q Örgütsel davranış konuları bir tek düzey ile ilgili olmasına rağmen, genelde analizler her üç düzey ile de ilgilidir. q Bu nedenle Örgütsel Davranış genelde bir değil her üç düzeydeki analizleri kapsar. 25

Örgütsel Davranışın Beş Temel Bağlacı Açık Sistem Bağlacı q Yöneticiler, bir örgüt içinde ekolog gibi davranmak ve örgüt sistemini çevrelerindeki diğer sistemlerle ilişki içinde, bunlardan etkilenen ve aynı zamanda bu çevreyi etkileyen bir yapı içerisinde örgüte bakmalıdırlar. q Örgütsel davranışta örgütleri açık bir sistem olarak nitelemektedir. q Bu örgütün birbiriyle ilişkili parçalardan oluştuğunu ve bunların birbirleriyle uyumlu bir biçimde çalıştığı zaman, örgütün başarılı bir bütün oluşturacağını ve bunun örgütün çevresinde yer alan diğer sistemleri de etkileyeceğini ve ona yansıyacağını ifade eder. 26

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? q İşlerin diğer insanlar aracılığıyla yürütülmesini sağlar. q Yönetim faaliyetleri; v Karar verme, v Kaynak dağıtımı, v Diğer çalışanların faaliyetlerini yönlendirme q Örgütün hedeflere ulaşmasını sağlayan ve çalışanların faaliyetlerini denetleyen kişilere yönetici denir. q ideal yönetici. mp 4 27

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? Yönetim Fonksiyonları Planlama Organize etme Yönetici Liderlik Kontrol 28

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? Yönetimin Rolleri q Henry Mintzberg’e göre; q Yöneticilerin birbirinden farklı ve birbirine son derece entegre on rolü ve davranış kalıbı bulunmaktadır. q Bu roller üç grupta toplanmaktadır; Ø Bireyler arası roller, Ø Bilgi sağlama rolleri, Ø Karar verme rolleri. 29

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? Yönetim Becerileri 1. Teknik Beceriler Uzmanlık bilgilerini ve uzmanlığı uygulayabilme becerisi 2. Beşeri Beceriler Hem bireysel olarak hem de grup içerisinde diğer bireylerle çalışabilme, onları anlayabilme, motive edebilme becerisi 3. Kavramsal Beceriler Karmaşık durumları teşhis ve analiz edebilecek zihinsel yetenek 30

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? Yönetim Becerileri 31

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? q Fred Luthans ve arkadaşları, 450’den fazla yöneticinin dahil olduğu bir çalışma ile yönetim faaliyetlerini dört grupta toplamıştır. 1. Geleneksel Yönetim: karar alma, planlama ve denetleme, 2. İletişim: rutin bilgi alışverişi ve masa başı işlerinin yürütülmesi, 3. İnsan Kaynakları Yönetimi: çalışanların motive ve disipline edilmesi, personel alımı, eğitimi ve çatışmaların çözümü, 4. Sosyal Ağ Oluşturma: örgüt dışından bireylerle sosyalleşme, politik ilişkiler geliştirme ve etkileşimde bulunma 32

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? 33

Yönetici Kimdir? Ne İş Yapar? q Avustralya, İsrail, İtalya, Japonya ve ABD gibi ülkelerde yapılan çalışmalar da, sosyal ağ oluşturma faaliyetleri ve sosyal ilişkiler ile bir örgüt içerisinde başarılı olma arasındaki bağlantıyı doğrulayan sonuçlar ortaya koymuştur. q ABD’de 410 yönetici ile yapılan bir araştırmaya göre, olumsuz olsa bile diğer meslektaşlarından ve çalışanlarından bilgi alan ve kararlarını açıklayan yöneticiler en etkin yöneticilerdir. 34

Kaynakça q Özkalp, Enver ve Çiğdem Kırel (2013); Örgütsel Davranış, 6. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa q Robbins, Stephen P. ve Timothy A. Judge (2013); Örgütsel Davranış, (Çev. : İnci Erdem), Nobel Yayıncılık, Ankara. q Sabuncuoğlu, Zeyyat ve Melek Vergiliel Tüz (2013); Örgütsel Davranış, 5. Baskı, Alfa Basım Yayım, Bursa. 35

Hafta TEŞEKKÜR EDERİM 1 Doç. Dr. Ozan BÜYÜKYILMAZ İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü http: //ozanbuyukyilmaz. wordpress. com ozanbuyukyilmaz@karabuk. edu. tr 36