H 8 Bloedsomloop Samen met de website van

H 8 Bloedsomloop Samen met de website van:

• Hoofdstuk 8 Bloedsomloop • • • 8. 1 t/m 8. 4 8. 6 t/m 8. 12 Sanquin: Module bloed & donatie Sanquin: Module bloed & transfusie Naslagwerk, hoofdstuk 1 &2 http: //www. sanquin. nl/onderwijs/scholieren/bloed-enafweer/lesmateriaal-havo-vwo/ Voortgangtoets 6. 1

• Vervoer van stoffen: • • • O 2 van longen naar cellen. CO 2 van cellen naar longen. Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen. Ureum van de lever naar de nieren. Hormonen van hormonklieren naar cellen. • Afweer tegen ziekteverwekkers. • Constant houden van het inwendig milieu (homeostase): • Constant houden van de lichaamstemperatuur. • Regelen van de zuurgraad. • Herstel van beschadigingen door stolling. Functies

De mens heeft ongeveer 5 Liter in zijn lichaam. (7, 5% van het lichaamsgewicht). Bloed bestaat uit: • 55% bloedplasma. • 45% bloedcellen. Bloed feitjes

• Erytrocyten: • Rode bloedcellen • Verhouding bloedcellen : 95% • Leukocyten: • Witte bloedcellen • Verhouding bloedcellen : 0, 1% • 3 groepen: granulocyten, lymfocyten en monocyten • Trombocyten: • Bloedplaatjes • Verhouding bloedcellen : ~ 5% Bloedcellen

• Vorm: Schijfvormige, biconcave (beide kanten hol van de cel). • Vorming uit stamcellen in rode beenmerg uit de platte beenderen. • Bij zoogdieren : bevat geen mitochondriën, geen kern, voornamelijk gevuld met het eiwit hemoglobuline. • Een erytrocyt leeft maar beperkt. • Hemoglobine • Rode bloedkleurstof. • Gemakkelijk binden en afgeven van O 2. • 40 maal meer zuurstof transporteren. Erytrocyten

• Anemie (bloedarmoede): • Te weinig hemoglobine in de bloedbaan. • Gebrek aan ijzer. • Diagnose stellen: • Aan de hand van hematocrietwaarde. • Hemotocrietwaarde bepalen (volume v. h. bloed dat door rode bloedcellen word ingenomen t. o. v. het totale bloedvolume). • Filmpje: hematocriet bepaling Anemie Referentie waarden: ♂ : 0, 40~0, 54 L/L ♀ : 0, 37~0, 47 L/L

• Leucocyten kunnen van vorm veranderen. • Kunnen het bloedvat verlaten • Zijn in staat ziektekiemen te bestrijden. • Aantal leucocyten kan explosief stijgen. Leucocyten

1. Granulocyten: • • • Cytoplasma vol met lysomen (korrels “granula”). Kunnen fagocyteren. filmpje: fagocytose 3 soorten: Neutrofiele-, eosinofiele-, basofiele granulocyten Allergische reacties, overgevoeligheids reacties. Leucocyten

2. Lymfocyten: Kleine cellen met een ronde grote kern. Afweer cellen. T-lymfocyten en B-Lymfocyten. Spelen en rol bij herkenning & opruiming van lichaamsvreemde stoffen. 3. Monocyten: Grote cellen, de vorm de kern hoefijzer. Fagocyterend vermogen (macrofagen “grote vreters”. Leucocyten

• Bloedplaatjes : • Celfragmenten (cytoplasma afsnoeringen megakaryocyten). • Bloedstolling. • Vrijkomen trombokinase speelt een rol bij vorming van bloedstolsels. Opdracht: Zoek uit wat trombose is, en hoe dit ontstaat? Trombocyten

• Centrifugeren: • Bloedcellen zitten onderin. • Plasma bovenin. • Eiwitten: • Albumine, zorgt voor de osmotische druk. • Globulinen, antistoffen. • Fibrinogeen, netwerk voor bloedstolling. • Bloedplasma laten stollen -> serum Bloedplasma Opdracht 1 t/m 13

• http: //www. sanquin. nl/onderwijs/scholieren/bloed-enafweer/lesmateriaal-havo-vwo/ • Module bloed & donatie Maak de opdrachten in leerlingenhandleiding. Filmpje bloed & donatie Sanquin

H 8 Bloedsomloop Samen met de website van:

Filmpje: bloedgroepen uitleg Bloedgroepen

Bloedgroepen

Boezem=atrium Kamer=ventrikel Rechts: kleine of longbloedsomloop. Links: grote of systemische bloedsomloop. Bouw van het hart Filmpje: bloedsomloop

pulmonaalklep tricuspidaalklep Hartkleppen Aortaklep Mitraalklep Filmpje: werking van het hart

Hartwand Endocard: Binnenkant met hartkleppen. Myocard: Spierweefsel, samentrekking. Epicard: Buitenbekleding, mede binnenvlies hartzakje. Pericard: Buitenvlies hartzakje Hartzakje, voorkomt wrijving tussen hart en omringende weefsels, zoals de longen.

Animatie: werking van het hart HARTCYCLUS: 1. Boezem systole, bloed wordt vanuit de boezems naar de kamers geperst. 2. Kamer systole, kamers trekken samen, hartkleppen sluiten, aorta- en longslagader klep gaat open, bloed wordt in de slagaders geperst. 3. Diastole, ontspanning, bloed stroomt rustig van de boezems naar de kamers Werking van het hart

Het hartritme is te vergelijken met een reeks dominostenen. De cellen geven elkaar een elektrische prikkel door. In het prikkelgeleidingssysteem bevinden zich 2 zenuwknopen met een speciale rol: • De sinusknoop is een groepje cellen bovenin de rechterboezem. Deze cellen geven het tempo aan. • De AV-knoop ligt op de grens tussen de boezems en kamers. De AV -knoop remt de elektrische prikkel af en regelt zo dat de kamers net iets later samentrekken dan de boezems. De AV- en Sinusknoop

Electrocardiogram Opdracht 30 t/m 40

• Circulatie van: 1. Bloed. 2. Lichaamsvloeistoffen. 3. Lymfe. 4. Weefselvocht. Bloedsomloop

1. Transport lichaamsvloeistoffen. 2. Handhaven inwendig evenwicht. 3. Constante lichaamstemperatuur. 4. Bescherming en afweer. 5. Bescherming tegen bloedverlies. 6. Transport van hormonen. Opdracht: zoek bij iedere functie een voorbeeld (ziekte). Functies bloedsomloop

Bloedvaten Tunica intima: enkellaags endotheel. Tunica media: elastisch bindweefsel en glad spierweefsel. Tunica adventitia: losmazig bindweefsel.

• Slagaders (arteriën) • • • Vervoert zuurstof rijkbloed van het hart af. Liggen meestal diep in het lichaam. Kloppen door pompen het pompen van het hart. Dikke laag spierweefsel zorgt voor het verwijden (vasodilatatie) en vernauwen (vasoconstrictie). Polsslag, rond de 70 slagen per minuut. • Aders(venen) • • • Bevatten kleppen. Vervoeren zuurstofarm bloed (uitzondering longader). Wand veel dunner dan slagaderwand. Meer aan het oppervalk van het lichaam. Bloedruk is lager dan 10 mm Hg dan bij de arterien (80 -120 mm Hg). • Haarvaten (Capillairen) • • • Zeer dunne wand (1 laag). Zorgt voor uitwisseling van stoffen met weefsels. Vormen een zeer uitgebreid netwerk tussen slagaders en aders. Bloedvaten Filmpje: bloedvaten

Bloedvaten

Bloedvaten

• • Functie van intercellulair vocht: Uitwisseling van stoffen tussen bloedvaten en cellen. Hoe ontstaat intercellulair vocht: Door de bloeddruk wordt het door de haarvaten naar buiten geperst. • Gevolg: • Concentratie moleculen in de haarvaten stijgt. • Colloïd Osmotische druk (COD) Weefselvocht

Animatie haarvat uitwisseling

• Lymfevaten hebben alleen afvoerende functie. • Het intercellulair vocht dat niet terug wordt opgenomen in de haarvaten, komt in de lymfe terecht. • De lymfevaten verzamelen en komen uit onder het sleutelbeen. Lymfe

MILT: Productie van lymfocyten. Verouderde rode bloedcellen afbreken. Steken in de zij!! Lymfe

• Bovendruk = systolische bloeddruk (120 -180 mm Hg) • Onderdruk = diastolische bloeddruk (60 -90 mm Hg) • • • Afhankelijk van: Kracht van het hart (S). Elasticiteit van de slagaders (S). Hoeveelheid bloed in de vaten (D). Perifere weerstand (D). Vasoconstrictie. • Hypertensie, doodsoorzaak nummer 1. • Opdracht: zoek 10 oorzaken van hypertensie Bloeddruk

• http: //www. sanquin. nl/onderwijs/scholieren/bloed-enafweer/lesmateriaal-havo-vwo/ • Module bloed & transfusie Maak de opdrachten in leerlingenhandleiding (havo) Filmpje: bloed & transfusie Sanquin