H 2 Ontdekking en verovering Tijdvak Tijd van

H 2 Ontdekking en verovering Tijdvak: Tijd van ontdekkers en hervormers Kenmerkende aspecten: - veranderend mens- en wereldbeeld van de Renaissance - begin van een nieuwe wetenschappelijke benadering - begin van de Europese overzees expansie - herwaardering van de klassieke oudheid - opkomst van het protestantisme - Nederlandse opstand leidt tot zelfstandige staat

§ 1 v. a. 1000 opkomst steden >ontstaan van handelsnetwerken > Arabieren hadden de route naar Indië in handen

Marco Polo 1271 Marco Polo naar China (samen met vader en broer) Kubilai Kahn (Mongools leider) keizer China - Marco Polo maakt in diens naam reizen naar Tibet - 1285 -1287 gouverneur van Nanking 1295 Marco Polo terug in Venetië Oorlog tussen Genua en Venetië - Marco Polo gevangen - boek: ‘Il Milione’ - geschiedschrijving over Azië - rijkdom - inspiratie ontdekkingsreizigers

Byzantijnse rijk Ottomaanse rijk 1453 Constantinopel olv Mehmet II 1492 Reconquista 1571 Slag bij Lepanto Ottomanen verdreven uit westelijk Midd. Zeegebied Europa zelf op reis

òRicht zeevaartschool op § 2 òMeer macht òMeer handel òVerspreiding christendom ò 1415 verovering Ceuta Hendrik de Zeevaarder (1394 -1460)

ò 1488 Bartolomeus Diaz

Columbus bedenkt een westelijke route naar Indië 1492 “ontdekking” van Amerika ó Grote rijkdom voor Spanje

ó Columbus bedenkt een westelijke route naar Indië ó 1492 “ontdekking” van Amerika ó Grote rijkdom voor Spanje ó Spanningen tussen Spanje en Portugal ó 1494 Verdrag van Tordesillas H 5 Een nieuwe wereld

õ 1498 Vasco da Gama komt aan in Indië õ 1500 Pedro Cabral eist met geweld een plaats in het handelsnetwerk õ 1500 Amerigo Vespucci – Amerika!

ò 1519 Magelhães probeerde voor de Spanjaarden een route te vinden naar Indië via het Westen òJan Huygen van Linschoten neemt de kennis van de Portugezen mee naar Nederland ò 1595 Cornelis Houtman naar de Oost verliesgevend

Nederland: - 1596 -1597 Willem Barentsz. (Nova Zembla) - 1642 -1659 Abel Tasman (o. a. N-Zeeland/Tasmanië) - 1721 -1722 Roggeveen (o. a. Paaseiland)

Route Tasman

Roggeveen

§ 3 / 4 Indianen in Amerika Noord-Amerika: - poolvolken (Canada) - nomaden - prairies – nomaden / sedentair Midden-Amerika: - landbouw / steden - jagen en verzamelen Zuid-Amerika: - landbouw / steden - pampa - nomaden

Spanje > Maya-rijk (Mexico) 325 Begin 600 Bloeiperiode 800 Priester verlaten Maya-centra 1519 -1521 Spaanse overheersing - Cortés Religie: polytheïsme – Quetzalcoatl = gevederde slang natuurgodsdienst astronomie, wiskunde, offeren Economie: boerenbevolking opkomst stadstaten - handel

Spanje > Azteken (Mexico) 1325 1428 1519 1521 stichting Tenochtitan (Mexico-city) alleenheerschappij Mexico Cortés > doden koning Spaanse overheersing Religie: polytheïsme natuurgodsdienst, offeren centralisatie van bestuur Economie: boerenbevolking primitieve werktuigen > hoge opbrengsten handel

Spanje > Inca’s (Andesgebergte) 1200 1460 1526 1533 1572 Cuzco Bloeiperiode dood Sapa-Inca – Spaanse contacten (Pizarro) Spaanse overheersing laatste opstand Inca’s Religie: polytheïsme natuurgodsdienst, zonnecultus astronomie, wiskunde, offeren Economie: boerenbevolking * land van de zon * land van de Inca * land van de gemeenschap handel

500 jaar oud Inca-offer video II

§ 5/6 Slavernij

Encomienda > hacienda > kolonialisme > slavernij: indianen Verzet: de Las Casas > Karel V verbiedt slavernij indianen Opkomst transatlantische slavenhandel

Portugal: Afrika > peperkust goudkust ivoorkust slavenkust -- Fort Elmina Arabische rijk: Noord-Afrika > christenen + joden – (heilig boek) hogere rangorde vrijkopen Middellandse Zee > Barbarijse zeerovers