Gzlem ve Gzlem Teknikleri 1 Gzlem Tanm ve
- Slides: 23
Gözlem ve Gözlem Teknikleri
1. Gözlem Tanımı ve Niteliği Özgüven (2002) ise gözlemi «herhangi bir olayı, nesneyi, kişi ya da grubu, mevcut durumunu ve özelliklerini ortaya koymak için, dikkatli ve planlı şekilde inceleme olarak» açıklar. Özgüven’e göre (2002), gözlemin belirgin özellikleri; Gözlem, neyin, ne için, hangi durumlarda, hangi kaynaklar ile ne kadar sürede gözleneceği ve sonuçların nasıl kaydedileceği önceden belirlenen planlı bir incelemedir. Gözlem bireyi, davranışlarını, bir olayı ya da durumu inceleyen ve onun hakkında bilgi toplamayı amaçlayan bir tekniktir.
Gözlem sürecinde genellikle kişi, olay ya da durum olduğu gibi değiştirilmeden objektif bir şekilde gözlemlenir. Gözlemin geçerliliğini arttırmak için gözlem yapan kişinin gözlem konusunda dikkatli ve uyanık olması beklenir. Gözlem, bireyin gözlenebilir bütün davranışları hakkında yeni ve güvenilir bilgiler toplanmasına fırsat veren bir tekniktir.
Okul öncesi dönemde öğretmenler çocukların gelişim özelliklerini ve akademik başarılarını değerlendirmek, ilgi ve ihtiyaçlarını ortaya koymak, problemleri belirlemek, iletişim kurmak ve programlarını gözden geçirmek için gözlemden yararlanırlar. Öğretmenler çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına uygun nitelikli programlar için gözlemsel bilgiye ihtiyaç duyarlar.
Gözlem tekniğinin güçlü yanları; Doğal ortamda gözlenen davranışlar gerçek durumu daha iyi yansıtırlar. Davranışları doğrudan gözleme fırsatı vermesidir. Böylece pek çok veri toplama aracı sayesinde ikinci elden ulaşılan verilerin neden olduğu dezavantajlar yaşanmaz. Gözlem, araç gerektirmediği için bütün koşullarda rahatlıkla uygulanabilecek kolay bir tekniktir.
Gözlem yapmak, olay ve objelere rastgele bakmak değil, belli bir amacı olan sistemli bir etkinliktir. Gözlem, sadece çocuk hakkında bilgi toplamamıza değil karar vermemize de dayanak sağlar. Gözlem sadece duyular ile algılanalar değildir, algılananların bir anlam ifade edecek şekilde yorumlanması olarak tanımlanmaktadır. Harekete geçmek için gözlem bilgilerine ihtiyaç vardır.
En doğal veri toplama süreci ve en pratik veri toplama aracı olan gözlem etkin bir eylemdir. Gözlem sayesinde çocukların motivasyonları, ilgi alanları, öğrenim stilleri, gereksinimleri, organizasyon becerileri, sözel dil gelişimi, yazılı dil gelişimi, arkadaşlarla iletişimi ve problem çözme teknikleri hakkında bilgi sahibi olunur. Planlı ve sistemli bir teknik olan gözlemin temel ilkeler göz önüne alınarak uygulanması önemli bir gerekliliktir.
2. Gözlem Sürecinde İzlenecek Temel İlkeler Başarılı bir gözlem için izlenmesi gereken ilkeler; Okul öncesi öğretmeni gözleme başlamadan önce amacını belirleyerek bir gözlem planı hazırlamalıdır. Okul öncesi dönemde çocuğun farklı zamanlarda gözlenmesi daha güvenli bilgi edinmesine katkı sağlar. Öğretmen gözlem sürecini kayıt altına almalı ve yeri geldikçe kullanmak üzere çocukların portfolyo dosyalarında muhafaza etmelidir.
Öğretmen gözlem yaparken öznel değil nesnel değerlendirme ölçütlerini kullanmalıdır. Öğretmen çocuğun davranışlarını dikkatli incelemelidir. Okul öncesi dönemde çocukların gelişimlerini takip edebilmek için gözlemlerin sürekli ve sık aralıklarla yapılması önemlidir. Öğretmenin gözlem sonucu elde ettiği bilgiler gizli kalmalıdır. Gözlemlerin mümkün olduğunca birden fazla gözlemci tarafından yapılmalıdır.
Öğretmen gözlem sırasında çocuğun gösterdiği davranışı; koşulları, yer, durum ve zamanı belirtilerek kaydetmelidir. Öğretmen tipik ve anlamlı davranışları gözlemlemeli, gereksiz ayrıntıları gözlenen duruma karıştırmamalıdır. Her gözlem bir çocuğa yönelik olmalıdır.
3. Gözlem Yapmanın Aşamaları Gözlem tekniği üç aşamadan oluşur. 1 - Planlama Aşaması: Gözleme ilişkin hazırlığın yapıldığı, gözlenen kişiye, gözlemciye, ortama, zamana ve gözlem araçlarına ilişkin ayrıntıların belirlendiği aşamadır. 2 - Gözlem ve Kayıt Aşaması: Farklı gözlem türleri ile araçlarının kullanıldığı amaca yönelik uygulamaların yapıldığı aşamadır. 3 - Raporlaştırma Aşaması: Gözlemden elde edilen verilerin yorumlandığı ve kullanıldığı aşamadır.
1. Planlama Aşaması Gözlem sürecinin planlanmasında ilk olarak gözlenecek kişi, olay ya da durumun belirlenmesi gerekir. Gözlem yapılacak olgu önce genel şekilde daha sonra ayrıntılı olarak betimlenir. Gözlem sırasında dikkat edilmesi geren ilkeler göz önünde bulundurularak neyin gözleneceği yani gözlemin amacı belirlenmelidir.
2. Gözlem ve Kayıt Etme Gözlem sonuçlarını kaydetme, bir tercih konusu değil zorunluluktur. Gözlem sonuçlarının nasıl kaydedileceği planlama aşamasında hazırlanan gözlem planında belirtilmelidir. Gözlem sonuçlarının kayıtları anlaşılır ve net olmalıdır. Çocukların olumsuz davranışlarının dışında olumlu davranışları da gözlenmelidir.
Gözlemlerin kayıt altına alınması sürecinde kullanılabilecek kayıt tutma yöntemleri Not Alma ve Yazma: Gözlem sonuçlarını not alarak kayıt etme gözlem sırasında ya da gözlemin sonunda; gözlemin, süresine (uzun-kısa), katılımlı ve katılımsız olmasına göre farklı şekillerde yapılır. Optik ve Elektronik Araçlardan Yararlanma: Fotoğraf makinesi veya video çekimleri hareket halindeki obje ve olayları gözlemlemek amacıyla optik veya elektronik araçlardan yararlanılabilmektir. Bu tür kayıt araçlarının kullanılması, aradan uzun zaman geçse bile olayları yeniden olduğu gibi gözlemleme olanağı verirler.
Ölçek Kullanma: Gözlem sonuçlarının nesnel, güvenilir olması ve gözlemcinin yorumlarını içermemesi için bir kayıt sisteminin belirlenmesi şarttır. Gözlem formu, gözlem kayıt çizelgeleri, gözlem fişi gibi ölçekler bu konuda gözlemciye yardımcı olurlar. Gözlem Merkezleri: Gözlem merkezleri, davranış bilimlerinde bireysel davranışları, bireyin grup içindeki davranışlarını ve grup dinamiğini gözlemlemek için kullanılan odalardır.
3. Sonuçlandırma/ Raporlaştırma Bu son aşama gözlem sonunda elde edilen kayıtların gözden geçirilip değerlendirildiği ve yorumlandığı aşamadır. Gözlem sonuçlarına ilişkin bir rapor hazırlanır. Değerlendirme yapılırken gözlem yapılan çocuğun gösterdiği olumlu ve olumsuz özellikteki davranışlarının listesi hazırlanarak yorumlanır.
Gözlem Türleri Gözlem tekniği bazı ölçütler göz önüne alınarak farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bu ölçütler; Gözlenen davranışı etkileyen bağımsız değişkenlerin kontrol edilip edilmemesi, Gözlenen bireyin gözlemcinin varlığını bilip bilmemesi, Gözlemin doğal ya da doğal olmayan bir ortamda yapılması, Sürekli ya da aralıklı olması, Gözlemcinin müdahale derecesi Gözlem sonuçlarının kaydedilmesi
1. Gelişigüzel Gözlem: Bu gözlem türünde neyin, ne zaman, nerede ve nasıl gözleneceğine ilişkin bir planlama yoktur. Amacın belirlenmediği doğal bir ortamda bilgilerin elde edildiği gözlem türüdür. 2. Sistemli Gözlem Belirli davranışların kasıtlı olarak gözlenmesidir. Sistemli gözlemde gelişigüzel gözlemden farklı olarak gözlenecek durumun hangi koşullarda ne zaman, hangi araçlarla ve nasıl gözleneceği belirtilir.
3. Katılımlı Gözlem: Bu gözlem türünde gözlemci gözlenen kişi ya da kişiler gibi davranır. 4. Katılımsız Gözlem Katılımsız gözlemde gözlem yapan kişi gözlenen durumun dışında kalarak durumu objektif şekilde gözlemler. Bu gözlem türünde gözlenen bireyin gözlemciyi görme imkanı yoktur.
5. Doğal Gözlem Doğal gözlem, gözlenecek kişinin bulunduğu çevrede gerçekleşen gözlemdir. Bu gözlemde gözlemci pasif kalarak gözlem ortamına herhangi bir müdahalede bulunmaz. Doğal ortamda ortaya çıkan durum ya da davranışı betimleyerek kaydetmeye çalışır.
Okul Öncesi Dönemde Yapılan Bir Doğal Gözlem Örneği Gözlemci: Fatma Özterzi Gözlenen: Yusuf Emir Taş Gözlem Tarihi: 17 Temmuz 2010. Gözlem Yeri: Oyun Bahçesi Başlama ve Bitiş Saati: 10: 30 - 10: 45 Gözlem Türü: Doğal Gözlem Anaokulu üç katlı bir binadır. Binanın arka tarafında yeşil halı ile kaplanmış oyun alanı varı. Oyun alanında kumdan bir havuz, bir salıncak ve bir kaydırak vardı. Yusuf Emir bahçede arkadaşlarıyla oyun oynarken, yan tarafında duran topu yerden aldı ve arkadaşı Betül’e attı. Betül topu yakalayamadı ve topun peşinden koştu. Topu aldı ve Yusuf Emir’e attı. Yusuf Emir “Benim gibi havadan at, sen yerden atıyorsun” dedi. Topu havadan Betül’e attı. Top Betül’ün üstünden geçti. Betül koşup topu getirdi, topu yerden Yusuf Emir’e attı. Yusuf Emir daha yüksek sesle “Sana topu erkekler gibi havadan at dedim” dedi. Topu yerden aldı ve tekrar havadan Betül’e attı. Betül topu yine yakalayamadı. Betül “Seninle oynamak istemiyorum. Sen hep yukarıdan atıyorsun. Ben topu hiç yakalayamıyorum” dedi. Yusuf Emir koştu ve topu eline aldı. “Sen oynamazsan ben de kendim oynarım” dedi. Duvarın karşısına geçti ve topu duvara vurarak kendi başına oyun oynamaya devam etti (Erözkan, 2014).
6. Doğal Olmayan Gözlem Gözlenmesi istenen davranış veya durumların ortaya çıkabilmesi için gözlemcinin müdahaleler aracılığı ile koşulları düzenlediği ya da ortamı ayarladığı gözlem türüdür. Bu gözlem türü kişinin sürekli ya da daha önce hiç bulunmadığı ortamlarda gerçekleştirilir.
Kaynakça ÖZEN ALTINKAYNAK, Ş. , (2018) «Erken Çocuklukta Çocuğu Tanıma ve Değerlendirme: Gözlem ve Gözlem Teknikleri» Ankara, Eğiten Kitap
- Helium tanm
- Stock tanm
- Bir battaniye ile geçici sedye oluşturma
- Röportaj teknikleri ders notları
- Temel hamur teknikleri
- Altın beşik tekniği
- Kol yırtmacı çeşitleri
- Ters piramit haber örnekleri
- Test çözme teknikleri sunum
- Insarag işaretleme sistemi
- Masa tenisi vuruş teknikleri
- Yedme teknikleri
- Cerrahi asepsi teknikleri
- Slayt numarası ekleme
- Araştırma teknikleri ve seminer
- Google arama teknikleri
- Informal değerlendirme teknikleri denver
- Dizinleme teknikleri
- Test çözme teknikleri sunum
- Eşit aralıklı ölçek
- örgütsel davranış veri toplama teknikleri
- Nonterapötik iletişim nedir
- Sarkaç baston tekniği
- Aretc