Grunnane til at Norge kom med i krigen

Grunnane til at Norge kom med i krigen • Ville vere nøytralt • Lang kyst som både tyskerane og britane var interessert i • Tyskland ville bruke basar i Norge til angrep på Storbritannia • Norge låg nær Sovjetunionen. Fordel for Tyskland viss dei skulle angripe Stalin

Grunnane til at Norge kom med i krigen • Svensk jernmalm vart sendt med båt frå Narvik • Svært viktig for tysk krigsindustri • Norge ville ikkje stoppe denne transporten • Britane la ut miner utanfor norskekysten • Tyskland ville sikre seg jernmalm frå Narvik

Britiske aksjonar på Norskekysten Altmarkaffæren • Februar 1940 • Tysk båt med 300 britiske fangar om bord • Søkte tilflukt i Jøssingfjorden • Britane gjekk til angrep. Drap 7 tyskerar og befridde fangane • Grov krenking av norsk nøytralitet

Britiske aksjonar på Norskekysten • Minelegging av område langs kysten • Ville tvinge dei tyske handelsskipa ut frå kysten slik at dei kunne bombast

Angrepet Weserubung • Natta til 3. april forlot dei fyrste skipa Tyskland • Gjekk til angrep natta til 9. april • Ville ta kontroll over dei største byane: Oslo, Kristiansand, Stavanger, Bergen, Trondheim og Narvik • Nordmennene venta ikkje eit angrep • Tyskerane møtte liten motstand

Oslofjorden • Oscarsborg festning • Gamle kanoner • Fekk melding om mørklagde krigsskip på veg inn fjorden • Les frå Krigsavisa VG s. 14 -15

Kongen flyktar • Kongen, kongefamilien, regjeringsmedlemmar og mange stortingsrepresentantar flykta frå Oslo rett før tyskerane marsjerte inn i byen • Tyske fallskjermsoldatar prøvde å fange kongen, men norsk motstand held dei på avstand

Elverumsfullmakta • Stortinget samla seg for siste gong under krigen • Vedtok «Elverumsfullmakta» som gav kongen og regjeringa fullmakt til å bestemme på vegne av landet til Stortinget kunne møtast att • Tyskerane trua kongen og sa at viss ikkje han ville utnemne ei ny regjering, så var krigen hans ansvar • Kva svarte kongen?

Quisling gjer statskupp • Han hadde høge tankar om Hitler • Heldt radiotale om kvelden 9. april • Sa at han hadde danna ny regjering, og at all morstand mot tyskerane var ulovleg • Han vart sett på som landssvikar, og talen førte til auka motstand mot okkupantane

Nasjonal samling – det norske nazipartiet • Vart skipa 17. mai 1933 • Politikken var mykje lik den Hitler sitt parti dreiv i tyskland • Quisling var Førar • Solkorset var symbolet til partiet • Dei helste på same måte som i Tyskland • Quisling hadde også si eiga Hird – dei aktive medlemmane i partiet

Nasjonal samling – det norske nazipartiet • 1943: 43000 medlemmer • Frå alle yrke, men ekstra mange frå offentleg sektor • Melde seg inn fordi dei var nazistar, eller også redde for å miste jobben sin • Andre meinte at tente landet i ein vanskeleg situasjon • Dei fungerte som hjelparar for tyskerane under heile krigen

Nasjonal samling – det norske nazipartiet • Hitler skjøna at Quisling var svært upopulær i Norge • At han ikkje var i stand til å styre det okkuperte landet • Josef Terboven vart innsett som «Reichkommiser» • Han var øvste sjef i Norge under heile krigen

Livet i Norge under krigen • Lese nokre av tekstane i heftet. • + Søtaste solbæra • + Harald på Tampen

Nazifisering av Norge • Ville forme det norske samfunnet etter tysk mønster • Ville tvangsinnmelde lærarar og prestar i NS • Dei fleste nekta og ville ikkje drive propaganda i skulen og kyrkjene • Vil ha ordførarar frå NS • Få ungdommen med i Hirden

Nazifisering av Norge • Få arbeidslause i arbeid på tyske anlegg • Forby frie aviser og radio • Fengsle folk utan lov og dom • Bruke tortur og terror • Sende norske jødar til konsentrasjonsleir og drepe dei

Fangeleirar i Norge • Var ikkje konsentrasjonsleirar som i Tyskland eller Polen • Brutaliteten og mishandlinga av fangane var likevel grov • Mange fangar døydde av tortur eller vart avretta • Transittleirar • Grini og Falstad (Gestapo)

Symbol på motstand • Vottar med monogrammet til kongen • Flagg, raud topphue og H 7 monogram vart forbode • Binders på jakkeslaget=Vi held saman • Kam som stakk opp av jakkelomma = Vi greier oss sjølve

Motstandsarbeid • Shetlandsgjengen, Kompani Linge, Milorg, Partisangrupper i Finnmark og politistyrkane • Heimefronten = Vanlege menneske som motarbeidde tyskerane og meir organisert militær motstand

Motstandsarbeid- kva gjorde dei • Dele ut flygeblad • Spreie informasjon • Hjelpe flyktningar ut av landet • Illegale aviser • Sabotasjeaksjonar mot tyske anlegg • Tungtvatnaksjonen –sabotørar • Hadde radioar ulovleg

Motstandsarbeid – gutta på skauen • 1944; tyskarane ville tvangsutskrive unge menn til arbeidsteneste • Motstandsrørsla var redde for at dei ville tvinga inn i krigsteneste • Bad dei kome seg unna. Mange flykta til skogs • Slutta seg til Milorg

Motstand • Milorg leidde den militære motstanden • Målet var å bygge opp ein hemmeleg hær som skulle hjelpe til med å frigjere landet frå tyskerane • Aksjonar mot drivstoffanlegg og jernbaneanlegg • Britane slepte ned våpen og utstyr frå fly

Heltane på sjøen • Då krigen starta var 1000 norske skip spreidde på alle hav • Den Norske regjeringa i London bestemte at dei skulle samlast i Nortraship • Frakta forsyningar frå USA til Storbritannia og Sovjet • Utan forsyningar kunne ikkje krigen vinnast

Heltane på sjøen • På denne måten spelte Norge ei viktig rolle i krigen • Mange skip vart senka av tyske u -båtar og ca. 5000 sjøfolk miste livet • Krigsseglarane fekk dårleg behandling etter krigen • Fekk ikkje hjelp og den løna dei skulle ha

Norske jødar vert deporterte • Hausten 1942 vart norske jødar arresterte og sende til Tyskland • Norske politifolk arresterte dei og overleverte dei til tyskerane på kaia i Oslo • Donau • Jødane vart fråtekne alt dei eigde. • Dette gjekk til nazistar, NS-folk og statskassa

Norske jødar vert deporterte • 532 jødar vart frakta med Donau • Totalt 773 jødar vart sendt i konsentrasjonsleir. Berre 38 overlevde • Fleire hundre jødar fekk hjelp til å flykte til Sverige • Dei som overlevde fekk inga erstatning etter krigen • Først i 1999 vedtok Stortinget ei erstatningordning • Visste Milorg at jødane skulle sendast til utryddingsleir?

Finnmark brenn • Etter nederlaget på Kolahalvøya måtte tyskerane flykte sørover • Dei tvinga nordmennene også til å flykte • 80% av alle bygningar i Finnmark og Nord-Troms vart brende • Bruer, kaier og vegar vart sprengde • Russerane frigjorde Finnmark og trekte seg attende nokre månader seinare (1946)

Frigjeringa 8. mai 1945 • Dei tyske styrkane i Norge overgav seg utan kamp • Politistyrkane som var trena i Sverige tok kontroll over landet saman med styrkar frå Storbritannia • Styrkar frå heimefronten var også med på å halde orden etter at freden kom

Landssvikoppgjeret • Nordmenn som hadde støtta tyskerane vart arresterte i dagane etter 8. mai • Mange ville ta hevn, og lot det gå utover kvinner og svake grupper • 90000 saker vart reiste og 46000 vart dømde • Mange fekk fengselsstraff og 37 vart henretta

Tyskertøsene • Jenter som hadde vore saman med tyske soldatar • Etter krigen vart dei mobba og trakasserte på det grovaste • Skamklipte og sette i fangeleir • Miste sitt norske statsborgarskap • 9000 ungar vart fødde med tyske fedre • Vart plaga av vaksne og born