Grondgebondenheid in de melkveehouderij VHL Leeuwarden 24 9

Grondgebondenheid in de melkveehouderij VHL, Leeuwarden 24 -9 -2018 Alfons Beldman, Co Daatselaar 1

Agenda 09: 15 Ontwikkelingen Nederlandse melkveehouderij 09: 40 Introductie grondgebondenheid 10: 05 Introductie cases melkveebedrijven 10: 15 Pauze 10: 30 Cases in groepjes 11: 15 Gezamenlijk bespreken resultaten 12: 00 Samenvatten resultaten Waar verdieping? Wat ontbreekt? Etc. 12: 30 Einde 2

Dairy sector Netherlands 2005 2010 2015 2017(E) Total milk production (x billion kg) 10. 5 11. 6 13. 3 14. 1 Nr of dairy farms (x 1. 000) 19. 5 17. 4 16. 5 16. 2 8. 9 8. 7 8. 8 Nr of cows (x 1 million) 1. 43 1. 48 1. 63 1. 64 Intensity (x 1000 kg melk/ha feed crops) 11. 8 13. 4 15. 1 15. 9 Milk yield/cow (kg) 7300 7900 8200 8569 Grass and feed crops (x 100. 000 ha) Nr of cows per farm 73 85 99 101 3

Dutch dairy destination of milk and contribution to the economy Source: Zuivelnl 45 thousand fte’s in dairy farming and processing industry 25 companies and 53 dairy plants 55. 6% cheese 13. 7% milkpowder Export revenues € 6. 4 billion Contribution to trade surplus: 7% 4

Development farm structure 2005 -2016 Cows/ha feed crops Number of cows 5

Duurzame Zuivelketen 6

Aanleiding Duurzame Zuivelketen (vanaf 2008) 7

Duurzame Zuivelketen nu 8

Visie Duurzame Zuivelketen Streven naar een zuivelsector die toekomstbestendig en verantwoord is. ● veilig en met plezier werken, ● een goed inkomen verdienen, ● kwalitatief hoogwaardige voeding produceren, ● met respect omgaan met dieren en milieu en ● door de Nederlandse samenleving gewaardeerd worden. 9

Verantwoorde ontwikkeling Nederlandse melkveehouderij ● Grondgebonden melkveehouderij ● Weidegang handhaven op niveau 2012 ● Gezinsbedrijf blijft basis ● Ontwikkelen binnen milieurandvoorwaarden ● Ongewenste bedrijven: geen vergunning, geen afname melk door zuivelondernemingen 10

Doelen Duurzame Zuivelketen Meer informatie: http: //www. duurzamezuivelketen. nl 11

Samenvatting resultaten DZK 13

Grondgebondenheid en DZK § Grondgebondenheid onderdeel van de visie van DZK § Eind 2017 heeft de stuurgroep van DZK een commissie ingesteld om “tot een gedragen voorstel te komen van de invulling van grondgebondenheid voor de melkveehouderij en daarbij een stip op de horizon richting 2025 te plaatsen” § Bindend advies 14

Visie ministerie van LNV § “Het moet dus anders: van voortdurende verlaging van de kostprijs van producten naar voortdurende verlaging van het verbruik van grondstoffen. § In de periode tot 2030 vindt een omslag plaats “waardoor veehouders steeds meer voer gebruiken dat zij zelf hebben geteeld of hebben aangekocht van bij voorkeur lokale of regionale producenten. Ook benutten zij in het veevoer steeds meer rest- en bijproducten uit de humane voedingsindustrie. ” 15

Commissie grondgebondenheid Ingesteld door LTO en NZO: Middelen/wegen om tot toekomstbestendige melkveehouderij in Nederland te komen § In principe goede omstandigheden voor melkveehouderij in Nederland ● Koele zomers, zachte winters ● Geschikte grond, behoorlijk deel goed (en alleen) bruikbaar voor grasland ● Veel kennis opgebouwd in afgelopen eeuwen § Maar: 16

Terug naar grondgebondenheid § In laatste 50 jaar veestapel per bedrijf meer gegroeid dan hoeveelheid grond per bedrijf ● Voer komt van verder, mest moet naar verder ● Koe wordt minder zichtbaar: wat gebeurt er achter die stalmuren? ● Minder grondgebonden Gevolgen onder andere: § Acceptatie door maatschappij afgenomen § Druk op milieu toegenomen § Economisch kwetsbaarder geworden Antwoord: meer grondgebonden melkveehouderij 17

Grondgebondenheid, waarom? 18

Grondgebondenheid streefbeeld 2040 § Gras is de basis van het rantsoen van de koe § Een melkveehouder sluit zoveel mogelijk de kringloop op eigen bedrijf en/of sluit voer (gras + voedergewassen)en mestkringloop op buurtniveau § Kringloop bij/co producten sluiten op nationaal niveau § Uitsluitend in Europa geteeld aanvullend (kracht)voer 19

Grondgebondenheid: lokale kringlopen 20

Grondgebondenheid: streefbeeld 2040 21

Kengetal % eiwit van eigen land § Zoveel mogelijk aspecten ‘vangen’ in 1 kengetal § Ingewikkelder dan GVE/ha of fosfaatplaatsing § Laat, volgens Commissie, meer ruimte voor eigen keuzes van ondernemer § Zet aan tot meer gras: gras eiwitrijker dan mais ● Meer weiden ● Meer mogelijkheden weidevogelbeheer e. d. ● (vooral blijvend) grasland goed voor bodem § Minder afhankelijk van voeraanvoer/mestafzet ● Minder transport ● Wel mogelijkheid tot buurtcontracten. . . 22

Definitie percentage eiwit van eigen land § Begin: eiwit geoogst van eigen land zonder verkoop, gedeeld door eiwit opgenomen door eigen veestapel ● Gaat goed als beginvoorraden = eindvoorraden. Dat is nooit helemaal het geval ● Bedrijven die voer verkopen, komen relatief laag uit ● Voer wel gegroeid op eigen land maar niet opgenomen door eigen veestapel § Momenteel: eiwit geoogst van eigen land inclusief verkoop, gedeeld door eiwit dat door de eigen veestapel is opgenomen § Wellicht beter: welk deel van door eigen veestapel opgenomen eiwit is van eigen land? Is te bepalen met Kringloopwijzer-invoergegevens 23

Kengetal % eiwit van eigen land 24

intensief midden extensief klein midden groot 25

26

Cases Groot Midden en Groot Intensief bedrijfsopzet Groot Midden % eiwit eigen land Groot intensief 63 49 Aantal ha 88, 2 72, 5 % grasland 85, 6 81, 7 Aantal koeien 162 188 Aantal kalveren 0 -1 jr 54 60 Aantal jongvee > 1 jr 53 59 1, 86 2, 68 Kg melk bedrijf 1. 387. 000 1. 698. 000 Kg melk per koe 8573 9029 Melkkoeien per ha 27

Cases Groot Midden en Groot Intensief enkele resultaten Groot Midden Groot intensief Vervangings-% melkk 26, 1 25, 8 Dagen weiden 182 162 Eiwitgehalte rantsoen 163 158 % uit vers gras 12 9 % uit gecons. Gras 38 30 % uit mais 19 28 5 8 % uit krachtvoer 26 25 Opbrengst gras/ha 10. 700 12. 100 Opbrengst mais/ha 16. 800 16. 600 Rantsoen droge stof % uit bijproducten 28

Aan de slag (1) § In groepjes § Welke maatregelen kan een melkveehouder nemen om het % eiwit van eigen bedrijf te verhogen? 29

Aan de slag (2) § Beide cases halen de 65% nog niet § Welke maatregelen om dat wel te realiseren? ● Bv. grond kopen § In welke mate/hoeveelheid een maatregel invullen? ● Bv. Groot Midden + 2 ha, Groot Intensief + 10 ha § Wat betekent de maatregel/het pakket van maatregelen? ● Kosten en opbrengsten? ● Investeringen? ● Effecten op bv. CO 2, ammoniak, fosfaatoverschot ● Effecten op uitstraling (bv. meer weiden) § Presentatie/bespreking per groep van bevindingen 30

§ Groepen presenteren resultaten aan elkaar, inclusief bevraging en reflectie 31