GRLT BRMLER VE NDEKSLER HAZIRLAYANLAR CHAN KOCA 16210305002

GÜRÜLTÜ BİRİMLERİ VE İNDEKSLERİ HAZIRLAYANLAR: -CİHAN KOCA 16210305002 -FİKRİ ACAR 16210301002 -ÖYKÜ KORAY 15010305006

GÜRÜLTÜ STANDARTLARI • Gürültü standartları ülkeden ülkeye değişim göstermektedir. • Bir çok gelişmiş ülkede maksimal kabul edilebilir 85 veya 90 d. B(A) dır. • Genellikle 500, 1000 ve 2000 Hz frekanslarda ortalama 25 d. B değerine karşılık gelmektedir. Günümüzde 500 Hz frekanslar dışarıda tutulurken 3000 Hz dekiler buna dahil edilmektedir. Çünkü 500 Hz frekanstaki işitme kaybı genellikle orta kulak hastalığı ile bağlantılıdır. 500, 1000 ve 2000 Hz frekans değerlerinde 25 d. B ortalama gürültü etkisinde kalan kişilerde başlangıçta normal işitme değerine sahip olanların 20 yıl sonra işitme kaybına uğrayanların oranı 10"dur. Alışıla gelen gürültü ölçüm cihazları genellikle saniyenin onda biri süredeki gürültünün integrasyonunu yaparak sonucunu vermektedir.

• • • Standart Desibel Nedir? Sesin şiddeti desibel (d. B) cinsinden ölçülür. "0″ desibel insan kulağının işitebileceği en düşük ses olarak kabul edilir. "180″ d. B ise roketin fırlatılış anında çıkardığı ses olarak ölçülür. Desibeller logaritmik olarak artar ve azalır. Bu şu anlama gelir. 20 d. B, 10 d. B’den 10 kat daha şiddetlidir. 30 d. B, 10 desibelden 100 kat daha şiddetlidir. Yaklaşık ses seviyesi (d. B) 0 İnsan kulağının duyabileceği en düşük ses 30 Fısıltı, sessiz konuşma 60 Normal konuşma, dikiş makinası, daktilo 90 Ağır vasıta trafiği, günlük maksimum insan 8 saat maruz kalmalıdır (insanların % 90′nını korur) 100 Elektrikli testere, asfalt delme makinası, (korunmasız olarak günde iki saat maruz kalınabilinir) 115 Yüksek sesli roket veya rock konserleri (günde maksimum 15 dakika maruz kalınabilir) 140 Silah sesi, jet motoru, (korunmasız kulaklarda ağrı oluşturur. Kulak korunmadan bu sese izin verilmemelidir) Desibeller Kulağımı Etkilemeden Ne Kadar Yüksek Olabilir? Uzmanlar 85 desibel üzerindeki sese sürekli maruz kalmanın tehlikeli olabileceğinde anlaşmışlardır.

• Gürültü Ölçütleri • • Gürültü ölçen alete sonometre denir. • • Çevre gürültü ölçümlerinde “ses basınç düzeyi” kullanılır • • Sesin insan kulağına göre şiddetini belirten ölçü desibeldir (d. B) • • İnsan dalga boyu 20 -20 000 Herz arası sesi duyar. • • 20 herz altı infrasound, 20 000 herz üstü ultrasound seslerdir. İnsan bu sesleri duymaz. Ancak insanlar üzerinde – bulantı, – Başağrısı, – huzursuzluk gibi etkiler yapar • • İnsan üzerinde infra sesler daha etkilidir. Uçaklar, taşıt araçları, trafik gürültüsüne açık olan evlerde bu seslerin etkisi fazladır.

SONOMETRE

• • İşitilebilen seslerin basınç düzeyleri; • • 0 d. B (işitme eşiği) -120 d. B (acı eşiği) arasında değişir. • • Normal bir insan 0 -50 desibellik sesleri kolayca işitebilir ve bundan rahatsız olmaz. • • 85 d. B şiddetinde bir ses veya gürültü kulakları rahatsız eder ve uzun süre sunuk kalındığında kulakta hasar oluşur.

• • • Ses düzeyi • Normal solunum : 0 Desibel • Yaprak hışırtısı : 10 Desibel • Sakin yerde bir ev: 30 Desibel • Ortalama bir ev : 40 Desibel • İşyeri : 50 Desibel • İki kişinin konuşması: 60 Desibel • Kalabalık trafik : 70 Desibel • Kulağın rahatsız olduğu ses: 85 Desibel

• • Torna tezgahı : 85 Desibel • Ağır trafik : 90 Desibel • Hava kompresörü : 95 Desibel • Metro treni : 100 Desibel • Motosiklet veya klakson: 110 Desibel • Ağrı eşiği : 120 Desibel • 500 metreden uçan bir Jet : 140 Desibel • Füze : 180 Desibel

• • • 0 -30 desibel arası çok sessiz, • 30 -50 - desibel arası sessiz, • 50 -60 - desibel arası orta derecede gürültülü, • 60 -70 desibel arası, gürültülü • 70 -80 desibel arası ise çok gürültü ortam olarak sınıflandırılır.

• Türkiye’de gürültü kirliliği önemli boyuttadır. Bunu arttıran nedenler; • – Plansız ve düzensiz kentleşme • – Büyük kentlerde kontrolsüz nüfus artışı • – Endüstride yeni teknikleri uygulanmasındaki bilgi eksikliği • – Ulaşım sistemi planlamasında ÇED (çevresel Etki değerlendirmesi) yapılmaması • – Eğitim eksikliği • – Mevzuat karmaşası

• 1) Ses: Titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme duygusunu uyaran fiziksel bir hadisedir. • 2) Gürültü: Gelişigüzel bir yapısı olan bir ses spektrumudur ki, sübjektif olarak, istenmeyen ses biçiminde tanımlanır. • 3) Vibrasyon: Genellikle katı ortamlarda yayılan ve dokunma duygusu ile hissedilen alçak frekanslı ve yüksek genlikli mekanik titreşimlerdir. • 4) Ses basınç seviyesi veya gürültü seviyesi: Ses yayılması sırasında değişen atmosferik basıncın denge basıncına göre farkıdır. 0. 0002 Newton/m 2 lik standart referans ses basınç seviyesine oranlanan ses basınç düzeyinin birimi desi. Bel (d. B) dir. Desi. Bel: Verilmiş bir ses şiddetinin kendisinden 10 kat az diğer bir ses şiddetine oranının 10 tabanına göre logaritmasına eşit ses şiddetine Bel; bunun 1/10'una da desi. Bel denir.

• 5)d. BA: İnsan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir ses değerlendirme birimidir. Gürültü azaltılması veya kontrolünde çok kullanılan d. BA birimi, ses yüksekliğinin sübjektif değerlendirmesi ile de ilişkilidir. • 6) Frekans: Ses dalgasının birim zamandaki titreşim sayısı olan frekansın birimi Hertz'dir. • 7) Frekans spektrumu: Gürültü içinde mevcut farklı frekanslara sahip ses dalgalarına ilişkin ses basınç düzeylerinin analiz edilmesi sonucunda ortaya konulan grafiklerdir. • 8) Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq): Verilmiş bir süre içinde süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının ortalama değerini veren d. BA biriminde bir gürültü ölçeğidir.

• 9) En yüksek ses seviyesi = Tepe düzeyi = Üst düzey (Lmax) : Zamana göre değişen gürültünün herhangi bir anda sahip olduğu en yüksek değerdir. • 10) Gürültüye duyarlı alan ve kullanımlar: Kamu ve özel mülkiyetli arazilerde kurulmuş ve içinde yeralan olaylar gereği, istenen seslerin en iyi biçimde duyulabilidiği ve dış gürültüden olan rahatsızlığın en fazla olduğu, kısaca iç akustiğin şart koştuğu aşırı sesten korunması gerekli olan binalardır. Meselâ: konut, hastahane, okul, motel, pansiyon, dinlenme tesisleri, tatil ve dinlenme parkları, mezarlık gibi yerler, kendi içlerinde çok ve orta derecede hassas olarak ayrılabilirler. • 11) Dış Gürültü Seviyesi: Yapıların dışında, dış duvarlardan 1. 00 metre uzaklıkta ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleridir. • 12) İç Gürültü Seviyeleri: Yapıların içinde çeşitli faaliyetlerin yer aldığı faaliyet hacimlerinde ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleridir.

• • 13) Gürültü Kontrolu: Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü niteliğine sahip sesleri, kabul edilebilir seviyeye indirgemek, akustik özelliğini değiştirmek, etki süresini azaltmak, hoşa giden veya daha az rahatsız eden bir başka ses ile maskelemek gibi metodlarla zararlı etkilerini tam olarak gidermek veya makul bir seviyeye indirme işlemidir. Gürültü kontrolü gürültü kaynağında, gürültünün yayıldığı çevrede ve gürültüden etkilenen kullanıcıda olmak üzere üç elemanda yapılabilir. 14) Çevrede Tedbirler: Yapıların dışında veya içinde yer alan gürültü kaynaklarından doğan seslerin, yapılar veya yapı içindeki kullanıcıya ulaşıncaya kadar yayıldığı çevrede yapılabilecek her türlü gürültü kontrolüdür. 15) Gürültü Kaynağında Tedbirler: Gürültü üreten ses kaynağının yapısı, işleme tekniği, oturduğu zemin, monte edilme biçimi ve buna benzer doğrudan kaynak ile ilgili olarak alınabilecek tedbirlerdir. 16) Gürültü Sertifikası: Hava aracının çıkardığı gürültü bakımından Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı'nca yayınlanan kriterlere uygun olduğunu belirten belgelerdir.

• • 17) Ses Geçirme Katsayısı = ses geçiş katsayısı = ses iletim katsayısı: Bir yapı elemanının ses yalıtımının ölçülmesinde temel birim olan ses geçirme katsayısı; elemanın yüzeyine gelen ve arka tarafına iletilen ses şiddetleri farklıdır ve logaritmik ölçekte belirtildiğinde, ses iletim kaybı = ses geçiş kaybı = ses geçirme kaybı adını almaktadır. Birimi desi. Bel'dir. Geçirme kayıpları eleman özellikleri yanında seslerin frekanslarına göre değişmektedir. 18) Ses Yutuculuğu: Bir elemanın yüzeyine çarpan ses dalgasındaki enerjinin, elemanın gözeneklerindeki sürtünme sebebi ile ısı enerjisine dönüşmesi ve böylelikle yüzeyden geriye yansıyan ses enerjisinin azalmasıdır. 19) Ses Yalıtımı: Yapı elemanları aracılığıyla iletilen seslerin miktarlarını azaltmak veya diğer bir deyişle elemanın ses geçirme kaybını artırmak için elemanın konstrüksiyonunda ve kullanılan malzeme ve bileşenlerde alınabilecek her türlü tedbirdir. 20) Fiziki Çevre Faktörleri: Sesin kaynaktan kullanıcıya, yapı veya etkilenen kişilere iletilmesi sırasında geçtiği fiziksel çevrede bulunan ve ses yayılımını etkileyen gürültüyü artırıcı veya azaltıcı her türlü elemandır.

• • Madde 18 – 17. maddede belirtilen kapalı eğlence yerlerinin dış giriş kapılarının üzerine "Dikkat : içerideki ses düzeyi devamlı duyma bozukluğuna yol açabilir" şeklinde ikaz levhaları asıldığında ve 17. maddeye uyulduğunda gürültü düzeyleri için bir sınırlama söz konusu olamaz. Madde 19 - Yetkili kurumlarca saatleri belirlenerek gösterilen yerler dışında, oturma veya ticaret alanlarında, yüksek sesle haykırarak ve ses yükselticisi gibi vasıtalar kullanarak satış yapmak yasaktır. Madde 20 - Radyo, televizyon setleri, müzik aletleri ve benzeri aletleri, oturma alanları ve yakın çevresi ile gürültüye hassas bölgelerde gürültü rahatsızlığı verecek şekilde 24. 00 -7. 00 saatleri arasında çalmak, kamuya açık sulardaki bir deniz aracı içinde veya kamuya açık diğer alanlarda ve kamunun geçit hakkı olan alanlarda 15 metre mesafede dahi gürültü rahatsızlığı meydana getirecek şekilde çalmak, toplu taşıma araçlarında gürültü rahatsızlığına sebep olacak şekilde çalmak yasaktır. Madde 21 - Özel mülklerde, aynı mülk sınırları içerisinde veya bitişiğinde, kamuya açık alanlarda veya kamu için geçit hakkı olan alanlarda insanların ve yapıların vibrasyon menfi etkilenme sınırının üzerinde titreşim meydana getirecek bir aracı çalıştırmak veya çalıştırılmasına izin vermek yasaktır.

• Madde 22 - Oturma alanları ve yakın çevresi ile gürültüye hassas bölgelerde rahatsız edecek şekilde deniz motoru, motosiklet veya herhangi bir motorlu aracı imal etmek, üzerinde değişiklik yapmak veya deneme çalıştırmaları yapmak yasaktır. • Madde 23 - Göl, nehir, dere veya başka su yollarında 15 metre mesafede veya kıyının daha yakın olduğu yerlerde en yakın kıyı şeridinde 70 d. BA'yı ve tekne içinde 80 d. BA'yı (Leq) geçecek şekilde gürültü düzeyi hasıl edecek deniz motoru işletmek ve işletilmesine müsaade etmek yasaktır. • Madde 24 - Motor gücü ile çalıştırılan ve gürültü rahatsızlığı yapan model deniz motorları, model uçaklar gibi model araçları oturma alanları ve yakın çevresi ile gürültüye hassas bölgelerde ve kamu açık alanlarında 20. 00 - 8. 00 saatleri arasında çalıştırmak veya çalıştırılmasına izin vermek yasaktır. • Madde 25 - Oturma alanlarındaki yapılar içinde ve dışında; gürültü rahatsızlığına neden olacak biçimde mekanik güçlü dikiş makinesi, matkap, testere, öğütücü, çimen biçme makinası, veya benzeri araçların 20. 00 - 8. 00 saatleri arasında çalıştırılması veya çalıştırılmasına izin verilmesi yasaktır.

• • • • • Kullanım Alanı Kabul edilebilir ses basıncı düzeyi: Leq (d. BA) Dinlenme Alanları - Tiyatro salonları 25 - Konferans salonları 30 - Otel yatak odaları 30 - Otel restoran 35 Sağlık Yapıları – Hastaneler 35 Konutlar - Yatak odaları (şehir) 35 - Oturma odaları (şehir dışı) 40 - Oturma odaları (şehir kenarı) 45

• • • • • • • • GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI Gürültü Seviyesi Leq d. BA Yük araçları (7. 5 m. de) 85 Yolcu Taşıtları (7. 5 m. de) 85 Motosiklet (7. 5 m. de) 80 Lokomotifler (30 m. de) 90 Buldozer (100 -450 kw) 120 Dizel motorlu paletli kepçeler (40 -60 kw) 110 Dizel motorlu ekskavatör (45 -80 kw) 105 Havalı beton kırıcı (36 kg) 110 Dizel motorlu paletli vinç 105 Dizel motorlu damperler (1. 2 -2. 5 ton) 100 Dizel motorlu titreşimli silindir (2 -75 kw) 110 Beton karıştırıcısı 115 Beton pompası 115 Grayder 120

ALO 181 • Hava, su, toprak, atık kirliliği gibi çevresel şikayetlerin yanı sıra gürültü şikayetlerini de ilgili birimlere ileten Alo 181 Çevre ve Şehircilik hattının 32 bin 489 gürültü şikayetini sonuçlandırdığı açıklandı. • -Gürültü şikayetleri için bu hattı arayın • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çağrı Merkezi Alo 181 2013 yılından bu yana 7/24 hizmet veriyor. Çevre, Kentsel Dönüşüm ve Tapu Kadastro uygulamaları hakkında bilgi veren hat aynı zamanda Bakanlığın mevzuat alanına ilişkin şikayetlerde vatandaşların sorunlarını ilgili kurumlara iletiyor. Merkezi Trabzon’da bulunan Alo 181 hattının kuruluşundan bu yana 32 bin 489 gürültü şikayetini sonuçlandırdığı açıklandı. Gürültü çağrılarının yıllara göre değişimi şu şekilde; 2013 yılı 2. 774 çağrı, 2014 yılı 14. 455 çağrı, 2015 yılı 13. 152 çağrı, 2016 yılı 2. 108 çağrı. Merkezden alınan bilgilerde şu açıklamalara yer verildi: ‘’Vatandaşlar bulundukları yerlerde gürültü eşik değerlerine uyulmadığına inanıyor ve rahatsız oluyorlarsa Alo 181’i aramalılar. Vatandaşların konuyla ilgili şikayet veya ihbarları kayıt altına alınıp ilgili kurumlara iletilerek sonucu yine şikayet sahibi vatandaşa aktarılıyor. ’’ • -Denetimler yapılıyor • Gürültü konusunda çağrı merkezine en fazla başvuru İstanbul’dan geldiği belirtilirken: ‘’İzmir, Muğla, Ankara, Bursa, Mersin, Kocaeli diğer en fazla şikayet gelen illerimiz. Bu illerimizin çağrı sayıları ise şu şekildedir; İstanbul 7. 425 çağrı, Ankara 2. 006 çağrı, Kocaeli 1. 293 çağrı, Bursa 1. 051 çağrı, Mersin 742 çağrı, Muğla 584 çağrı. Gürültü şikayetleri sonrasında İl müdürlüklerimiz gerekli denetimleri yapıyor. Gürültüde eşik değerlere uymayan işletmelere idari yaptırımlar uygulanıyor’’ açıklamasına yer verildi. • -En fazla gelen gürültü şikayetleri • Çağrı merkezine gelen ağırlıklı gürültü şikayetleri ile ilgili olarak şu açıklamaya yer verildi: ‘’Eğlence mekanlarındaki yüksek müziğin yanı sıra motorlu taşıt, demiryolu trafiği, sokak düğünü, inşaat makinesi sesleri, araç motorları, ramazan davulu, komşu gürültüsü şeklinde şikayetler geliyor. Yaz aylarında tatil beldelerinde işletmelerden kaynaklanan gürültü şikayetlerinde artış görülüyor. Gürültü çevre kalitesini ve insan sağlığını olumsuz etkiler, bunun farkındayız. Bakanlığımızın amacı, insanlarımızı gürültüden uzak, sessiz ve sakin, daha huzurlu, sağlıklı, kaliteli bir çevrede yaşamalarını sağlamaya yönelik çalışmalar yapmaktır. Bu noktada 5 büyük ilimizin gürültü haritaları hazırlanmıştır. ’’

• • OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİN GÜRÜLTÜ MARUZİYETİ Fatma Çetinkaya* İbrahim Bulduk** Damla İşci*** Abdullah Demir**** * Yrd. Doç. Dr. , Uşak Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, fatma. cetinkaya@usak. edu. tr. ** Yrd. Doç. Dr. , Uşak Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, ibrahim. bulduk@usak. edu. tr. *** Lisans Öğrenci. , Uşak Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu. **** Lisans Öğrenci. , Uşak Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu. Özet: Gürültü, insan sağlığını ve bugün yaşadığımız çevrenin kalitesini olumsuz etkileyen önemli faktörlerden biridir. Gürültü, istenmeyen, rahatsız edici sesler olarak tanımlanabilir. Okul öncesi öğretmenleri, özellikle fiziksel risk faktörleri olan gürültüye maruz kalmaktadırlar. Gürültüye maruz kalma nedeniyle eğitimcinin ilerleyen yaşlarında işitme kaybı gözlenir. Bu çalışmada Uşak ilinde okul öncesi eğitim veren 10 kurumda gürültünün ölçülmesi ve öğretmenlerin gürültüye maruziyetleri değerlendirilmiştir. Ölçümler dersliklerde, oyun alanlarında ve yemekhanede yapılmıştır. Hem kişisel gürültü maruziyeti hem de ortam gürültü şiddeti dozimetre ile ölçülmüştür. Kişisel dozimetre ile yapılan ölçümlerde öğretmenler dersliklerde ortalama 87. 45 d. B, oyun alanında ortalama 89. 28 d. B ve yemekhanede ortalama 84. 15 d. B gürültüye maruz kalmaktadır. Ortam dozimetresi ile yapılan ölçümlerde öğretmenlerin dersliklerde ortalama 82. 18 d. B, oyun alanlarında ortalama 86. 85 d. B, yemekhanede ortalama 81. 18 d. B gürültüye maruz kaldıkları görülmüştür. Kişisel koruyucu donanım kullanımı ile ilgili İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliklerine göre, işverenler, iş yerlerinde 80 d. B gürültülü ortamda kulak koruyucuları bulundurmak zorunda ve çalışanlar iş yerlerinde 85 d. B gürültülü ortamda kulak koruyucuları takmak zorundadırlar. Eğitim kurumlarında kulak koruyucularının kullanılması uygun olmadığı düşünülürse, öğretmenlerin gürültüye maruz kalmasını azaltmak için tedbirler alınmalıdır. Bu makalede öğretmenlerin gürültüye maruziyetlerinin azaltılmasına ilişkin bazı öneriler sunulurken, işitme koruma programına duyulan ihtiyaç da vurgulanmıştır.

• • • Kaynakça : Dicle Üniversitesi Mühendisler odası (TMOB) Uşak Üniversitesi Youtube