govor mrnje EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA TEST

“govor mržnje” EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA – TEST PROPORCIONALNOSTI I STUDIJA SLUČAJA PROF. DR ANETA SPAIC

Sloboda izrazavanja ne podrazumijeva samo informacije koje se “povoljno primaju ili koje ne vrijeđaju ili na koje se gleda sa ravnodušnošću, već i na one koje vrijeđaju, šokiraju ili uznemiravaju …” . . . „takav šokanti i drugima uvredljivi govor testira pluralizam, toleranciju, slobodoumlje. . . bez kojih nema demokratskog društva“ **** GDJE PRESTAJE PRAVO NA SLOBODU IZRAŽAVANJE A POČINJE GOVOR MRŽNJE? DA LI JE OGRANIČENJE SLOBODE IZRAŽAVANJA NEOPHODNO I DA LI JE PROPORCIONALNO?

Evropska konvencija o ljudskim pravima jamči slobodu izražavanja prema članu 10, te zabranjuje diskriminaciju - u odnosu na druga prava i slobode iz člana 14 i uopste u skladu sa članom 1 Protokola br. 12 - ali ne sadrži nijednu odredbu usmjerenu specifično na korištenje govora mržnje. Član 14 EVROPSKE KONVENCIJE ZA ZAŠTITU LJUDSKIH PRAVA I OSNOVNIH SLOBODA, Rim, 4. novembra 1950. Zabrana diskriminacije Uživanje prava i sloboda predviđenih u ovoj Konvenciji obezbeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno poreklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status. Član 17 Zabrana zloupotrebe prava EVROPSKE KONVENCIJE ZA ZAŠTITU LJUDSKIH PRAVA I OSNOVNIH SLOBODA Ništa u ovoj konvenciji ne može se tumačiti tako da podrazumijeva pravo bilo koje države, grupe ili lica da se upuste u neku djelatnost ili izvrše neki čin koji je usmjeren na poništavanje bilo kog od navedenih prava i sloboda ili na njihovo ograničavanje u većoj mjeri od one koja je predviđena Konvencijom Član 1 PROTOKOLA 12 UZ EVROPSKU KONVENCIJU ZA ZAŠTITU LJUDSKIH PRAVA I OSNOVNIH SLOBODA, Rim, 4. nov. 2000. Svako pravo koje zakon predviđa ostvarivaće se bez diskriminacije po bilo kom osnovu kao npr. polu, rasi, boji kože, jeziku, veroispovesti, političkom i drugom uverenju, nacionalnom ili društvenom poreklu, povezanosti s nacionalnom manjinom, imovini, rođenju ili drugom statusu. Dvije mjere Evropske unije u odnosu na govor mržnje su: 1. OKVIRNA ODLUKA Savjeta 2008/913/JHA od 28. novembra 2008. godine o suzbijanju određenih oblika i izrazavanja rasizma i ksenofobije putem kaznenog prava (Okvirna odluka) i 2. DIREKTIVA 2010/13/EU o audiovizuelnim medijskim uslugama član 4. Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije " Države članice. . . (a) utvrdice kao krivično djelo kažnjivo zakonom svako širenje ideja zasnovanih na rasnoj superiornosti ili mržnji, raspirivanje rasne diskriminacije, kao i sva djela nasilja, ili podsticanje takvih djela protiv bilo koje rase ili grupe osoba druge boje koze ili etničkog porijekla, kao i pružanje podrske aktivnostima baziranim na rasistickim idejama, uključujuc i i njihovo finansiranje; (b) proglasice nelegalnim i zabranice rad organizacija, organizovane i sve druge propagandne aktivnosti, koji promovišu i podstiču rasnu diskriminaciju, kao i prepoznati učešc e u ovim organizacijama ili njihovim aktivnostima kao djelo kaznjivo zakonom; (C) nece dozvoliti javnim vlastima niti javnim nacionalnim ili lokalnim institucijama sistema, da promovišu ili podstiču rasnu diskriminaciju ". Preporuka R (97) 20 Komiteta ministara državama članicama o "govoru mržnje" – “Govor mržnje podrazumijeva sve oblike izražavanja koji šire, podstiču, promovisu ili opravdavaju rasnu mržnju, ksenofobiju, antisemitizam ili druge oblike mržnje koja se temelji na netoleranciji, uključujući i onu izraženu kroz agresivni nacionalizam i etnocentrizam, diskriminaciju i neprijateljstva prema manjinama, migrantima i ljudima imigrantskog porijekla".

i - zagovaranje, promociju ili podsticanje, u bilo kojoj formi, klevete, mržnje ili omalovažavanja kao i zlostavljanja, vrijeđanja, negativnog stereotipiziranja ili prijetnji; ii - upotrebu koja nema samo namjeru da podstakne činjenje akata nasilja, zastrašivanja, neprijateljstva ili diskriminacije, već i onu upotrebu za koju je razumno očekivano da će imati taj efekat; iii - osnove koji prevazilaze “rasu”, boju kože, jezik, vjeru ili vjerovanje, nacionalnost, nacionalnu ili etničku pripadnost i porijeklo. jednu ili više posebnih formi izražavanja- zagovaranje, promociju ili podsticanje klevete, mržnje ili omalovažavanja osobe ili grupe osoba, kao i zlostavljanje, vrijeđanje, negativno stereotipiziranje, stigmatizacija ili prijetnje osobi ili grupi osoba kao i opravdavanje svih prethodno navedenih tipova izražavanja, a na osnovu “rase”, boje kože, jezika, vjere ili vjerovanja, nacionalne ili etničke pripadnosti, kao i porijekla, godina, invaliditeta, pola, rodnog identiteta I seksualne orijentacije. . ECRI preporuka opste javne politike br. 15 o borbi protiv govora mrznje GOVOR MRŽNJE podrazumijeva

Preporuke Komiteta ministara Savjeta Evrope i Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope o upotrebi govora mržnje: Preporuka br. R (92) 19 Komiteta ministara država članica o video igrama sa rasističkim sadržajem; Preporuka br. R (97) 20 Komiteta ministara država članica o "Govoru mržnje"; Preporuka br. R (97) 21 Komiteta ministara država članica o medijima i promovisanju kulture tolerancije; Preporuka CM/Rec(2010) 5 Komiteta ministara država članica o mjerama za borbu protiv diskriminacije na osnovu seksualne orijentacije ili rodnog identiteta. Parliamentarna skupština Preporuka 1277 (1995) Migranti, etničke manjine i mediji; Preporuka 1543 (2001) Rasizam i ksenofobija u virtuelnom svijetu; Preporuka 1706 (2005) Mediji i terorizam; Preporuka 1768 (2006) Portretisanje azilanata, migranata i izbjeglica u medijima; Preporuka 1805 (2007) Bogohuljenje, uvrede na vjerskoj osnovi i govor mržnje na vjerskoj osnovi; Preporuka 2052 (2014) Suprotstavljanje manifestacijama neonacizma i desničarskog ekstremizma. Rezolucija 1345 (2003) Rasistički, ksenofobični, i diskurs netolerancije u politici; Rezolucija 1510 (2006) Sloboda izražavanja i poštovanje vjerskih uvjerenja; Rezolucija 1563 (2007) Borba protiv antisemitizma u Evropi; Rezolucija 1577 (2007) Ka dekriminalizaciji klevete; Rezolucija 1605 (2008) Evropske muslimanske zajednice suočene sa ekstremizmom; Rezolucija 1728 (2010) Diskriminacija po osnovu seksualne orijentacije i rodnog identiteta; Rezolucija 1743 (2010) Islam, islamizam i islamofobija u Evropi; Rezolucija 1754 (2010) Borba protiv ekstremizma: postignuća, nedostaci i neuspjesi; Rezolucija 1760 (2010) Skorašnji porast diskursa nacionalne bezbjednosti: slučaj Roma; Rezolucija 1846 (2011) Borba protiv svih oblika diskriminacije na vjerskoj osnovi; Rezolucija 1877 (2012) Zaštita slobode izražavanja i informisanja na internetu i online medijima; Rezolucija 1928 (2013) Zaštita ljudskih prava u vezi sa vjeroispovijesti i uvjerenjima, i zaštita vjer. zajednica od nasilja; Rezolucija 1948 (2013) Sprječavanje diskriminacije po osnovu seksualne orijentacije i rodnog identiteta; Rezolucija 1967 (2014) Strategija za sprječavanje rasizma i netolerancije u Evropi; Rezolucija 2011 (2014) Suprotstavljanje manifestacijama neonacizma i desničarskog ekstremizma; Rezolucija 2069 (2015) Prepoznavanje i sprječavanje neonacizma.

Svako ima pravo na slobodu izražavanja. Ovo pravo uključuje slobodu posedovanja sopstvenog mišljenja, primanja i saopštavanja informacija i ideja bez mešanja javne vlasti i bez obzira na granice. Pravo korišćenja ovih sloboda povlači za sobom dužnosti i odgovornosti, ono se može podvrgnuti formalnostima, uslovima, ograničenjima ili kaznama propisanim zakonom i neophodnim u demokratskom društvu u interesu: (Čl. 10 stav 2) Nacionalne bezbjednosti The Observer i Guardiaan v U. K. , Fressoz u Roire, Bluf! V Holandija, Rekvenyi v Mađarska, Ekin v Francuska Očuvanja autoriteta i nepristrasnosti sudova Prager u Oberschlick v. Austrija, Sitrana v. Mazare, Lešnik v. Slovačka, Du Rou Malayrie, K. Linder, Ch. Debasch v. Francuska, Schopfer, News Varlagy Gmb. X COKG, Barford v. Danske, De Haes v. Belgije, Pitkebur v. Rusija, Taurancheaz v Francuske, Weber Teritorijalnog integriteta ili javne bezbjednosti Kizilyaprak v Turska, Karatas v Turska, Samacho vŠpanija. Sprečavanje otkrivanja obavještenja dobijenih u povjerenju Zaštite ugleda, dostojanstva ili prava drugih Hirst v U. K. , Hopwood v U. K. , News Venlags v Austrije, Klein v. Slovačke, Enno Tammer v. Estonije, Eesti Paevaleht, Oberschlick, Lingens v. Austrija, Dalban, Paguo v Francuska, Riolo v Italija, Editions Plan v Francuska, Fuentes Bobo, Boy Gibert v Španije, Maroglon v Grčka, Jersild v Danske. Zaštite zdravlja ili morala Preminger v Austrija, Wingrove v U. K. , Hendisajd v U. K. , Hertel, Bergens, Perin v U. K. Sprječavanja nereda ili kriminala Incal v Turska, Sazman v Austrija, Vereinigung v. Austrija, Nicol v. U. K. , . Gunduz v Turska

ECRI - Dodatne okolnosti za razmatranje ________________________ KONTEKST u kom se govor mržnje dogodio (da li već postoje ozbiljne tenzije u društvu sa kojima je govor mržnje povezan) KAPACITET LICA koja upotrebljava govor mržnje da vrši uticaj na druge (npr u slučaju političkih i vjerskih) PRIRODA I SNAGA UPOTRIJEBLJENOG JEZIKA (provokatovan i direktan, (ne) uključuje netačne informacije, negativno sterotipiziranje i stigmatizaciju ili moze podstaci akte nasilja, neprijatnost ili diskriminaciju)

Pomoćni kriterijumi higly context specific, M. VAjda i A. Marton _____________________________________________ _ SADRŽAJ I CILJ IZJAVA Može li se izjava može tumačiti kao poziv na nasilje ili opravdanje nasilja, mrženje ili netolerancije NAČIN PRENOSA IZJAVA Koliko brojna publika je izložena izjavi STATUS GOVORNIKA Podobnost izjava do proizvede štetnu posljedicu

LEGALITET KUMULATIVNO ISPUNJENJE USLOVA ZA OGRANIČENJE SLOBODE IZRAŽAVANJA • Propisanost zakonom • Dostupnost • Jasno određenje LEGITIMITET NEOPHODNOST • Snažna i neodložna DRUŠTVENA POTREBA čijem zadovoljenju služi ogranič • + PRINCIP KONKORDACIJE; • +i SVAKO OGRANIČENJE MORA BITI PROPORCIONALNO LEGITIMNOM CIL (primjereno, podesno i potrebno) PROPORCIONALNOST

Kategorija govora koja se smatra uvredljivim u odnosu na koncept ljudskih prava (CLAN 17 EK) i koji kao takav nije zaštićen pravom na slobodu izrazavanja. Feret v Belgije, 2009 Garaudy v Francuske, 2003 Podsticanje mržnje imigranata i vjerske mržnje nije zaštićeno pravom na slobodu izražavanja Poricanje holokousta nije zaštićeno pravom na slobodu izražavanja Vejdeland v Švedske, 2012 Norwood v UK, 2016 Govor mržnje prema homoseksualnim osobama nije zaštićen pravom na slobodu izražavanja Podsticanje vjerske mržnjeosobama nije zaštićeno pravom na slobodu izražavanja PETA Deutschland v Njemačka, 2012 Zabrana publikacije koja banalizuje sudbinu žrtava holokausta ne predstavlja kršenje prava na slobodu izražavanja

PRIMJENA TROSTRUKOG TESTA – konkordacija vrijednosti +Propisanost +Legitimnost ++Nuznost i proporcionalnost ogranicenja Jersild v Danska, 1994 Novinar ima pravo da izvjesti o govoru mržnje Onal v Turske, 2012 Osuda za govor mržnje za izdavača knjige koji je namjeravao da informiše javnost o diskriminaciji je prekršila pravo na slobodu izražavanja Yavuz et Yaylali v Turske, 2013 Krivična osuda zbog promovisanja terorističke organizacije prekršila je pravo na slobodu izražavanja Perincek v Švajcarske, 2013 Krivična osuda zbog osporavanja pravne kvalifikacije genocida u Jermeniji prekršila je pravo na slobodu izražavanja Mehmet Hatip Dicle v Turska, 2013 Osuda zbog kritikovanja vladine politike (u odnosu na Kurde) prekršila je pravo na slobodu izražavanja

MAC TV S. R. R. V SLOVACKA, 9 April 2018, dostupno na: https: //hudoc. echr. coe. int/eng#{%22 itemid%22: [%22001 -178958%22]} Pad poljskog aviona sa predsedničkim parom je prava tragedija. Cijela Poljska je u žalosti, a političari manje-više izražavaju svoje saučešc e. Tako zahtjeva diplomatski protokol. I slovacki političari su takođe pustili po neku suzu, mada iznudjeno, zbog smrti rusofoba Leha. Kacinskog. Čak i obični građani, koji nijesu vezani ni za jedan protokol, izražavaju svoju tugu. Jevreji, homoseksualci, liberali, feministkinje i lijevo orijentisani intelektualci žale zbog smrti čoveka koji je predstavljao ekstremni poljski konzervativizam i koji je bio simbol zemlje u kojojsu se ljudi koji nijesu rodjeni kao bijeli heteroseksualni katolici smatrali kao kazna. Žao mi je, ne zalim Poljake. Zavidim im. …. . “zastitita ugleda, dostojanstva i prava drugih lica (pokojnih)” “podsticanje nasilja, mrznje i netolerancije…” ? Zasto ne? Domace instance nijesu dokazale-demonstrirale da je interferencija u slobodu izrazavanja aplikanta bila nuzna u demokratskom drustvu…

STOMAKHIN V RUSIJA, 9 May 2018, dostupno na: https: //hudoc. echr. coe. int/eng#{%22 itemid%22: [%22001 -182731%22]} …Neka desetine čečenskih snajperista zauzmu svoje položaje u brdima i gradskim ruševinama, a stotine i hiljade agresora neka nestanu od svojih svetih metaka! Bez milosti! Smrt ruskim okupatorima! …. . . Salman Radujev je najsjajnija stranica [u istoriji] herojskog cecenijskog Pokreta otpora. Bio je heroj cjelokupne generacije, ne samo u Čečeniji, vec iu Rusiji. Njegov život i smrt su garancija da c e prokleta carska Rusija biti uništena, a Cečeni i svi ostali narodi koji su ugnjetavani konačno dobiti slobodu. Mi c emo se osvetiti, Salman!. . . “. . . To je krvavo kanibalističko zvjerstvo ove države prema malim i bespomoc nim planinskimljudima, i ono je stvorilo ovu misao: Rusija mora biti uništena zauvek, države koje ovakve stvari rade čitavoj naciji ne bi trebalo da postoje uopšte!. . . Cijela Čečenija je preplavljena Budanovcima - manijacima, krvoločnim sadistima, ubicama i degenerativnim…. Cijela okupaciona vojska Rusije sastoje se od tih Budanovaca… IZJAVE: I … promovisu, opravdaju, velicaju terorizam I nasilje…velicanjem cecenijskih separtista. . II … optuzuju Rusiju za genocide, i pozivaju na mrznju i neprijateljstvo. . III …Optuzbe na racun cijelog ruskog I pravoslavnog naroda za pocinjene zlocine… (Generalizacija) …Zagovaranje rasne, nacionalne, socijalne i druge mrznje, podsticanje nasilja, netolerancije. . . …. Nacionalne bezbjednosti, teritorijalnog integriteta i javne bezbjednosti, i sprecavanje nereda i kriminala …Interferencija nije “nuzna u demokratskom drustvu”…

ZABRANE (u javnom interesu) NEDOPUŠTENO JE OBJAVLJIVANJE INFORMACIJA KOJE SU USMJERENE PROTIV ELEMENTARNIH LJUDSKIH PRAVA, ODNOSNO PROTIV ONOGA ŠTO SU “NAGLAŠENE VRIJEDNOSTI KONVENCIJE” (Lehideux and Isorni v. France 23. 9. 1998, stav 53) II Zabrane zagovaranja mržnje i netrepeljivosti, propaganda rata, pozivanje na nasilje I Zabrane govora mržnje IV Državne, vojne i službene tajne III Pornografija i zaštita maloljetnika

GOVOR MRŽNJE Član 23 Zabranjeno je objavljivanje informacija i mišljenja kojima se podstiče diskriminacija, mržnja ili nasilje protiv osoba ili grupe osoba zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja nekoj rasi, vjeri, naciji, etničkoj grupi, polu ili seksualnoj opredijeljenosti. POSTOJI 1. PODSTICANJE i bez posljedica; 2. KADA SE ODNOSI NA pojedinca, grupu, ili organizaciju; 3. Privremeno ili trajno objavljivanje takvih informacija. NE POSTOJI TUŽBA Organizacijska tužba Osnivač medija i autor neće odgovarati ako su objavljene informacije i mišljenja, iz stava 1 ovog člana, DIO NAUČNOG ILI AUTORSKOG RADA KOJI SE BAVI JAVNOM STVARi a objavljeni su: - BEZ NAMJERE da se podstiče na diskriminaciju, mržnju ili nasilje i dio su objektivnog novinarskog izvještaja; - S NAMJEROM DA SE KRITIČKI ukaže na diskriminaciju, mržnju, nasilje ili na pojave koje predstavljaju ili mogu da predstavljaju podsticanje na takvo ponašanje.

Izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje Član 370 (1) Ko javno podstiče na nasilje ili mržnju prema grupi ili članu grupe koja je određena na osnovu rase, boje kože, religije, porijekla, državne ili nacionalne pripadnosti, kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina. (2) Kaznom iz stava 1 ovog člana kazniće se i ko javno odobrava, negira postojanje ili značajno umanjuje težinu krivičnih djela genocida, zločina protiv čovječnosti i ratnih zločina učinjenih protiv grupe ili člana grupe koja je određena na osnovu rase, boje kože, religije, porijekla, državne ili nacionalne pripadnosti, na način koji može dovesti do nasilja ili izazvati mržnju prema grupi lica ili članu takve grupe, ukoliko su ta krivična djela utvrđena pravosnažnom presudom suda u Crnoj Gori ili međunarodnog krivičnog suda. (3) Ako je djelo iz st. 1 i 2 ovog člana učinjeno prinudom, zlostavljanjem, ugrožavanjem sigurnosti, izlaganjem poruzi nacionalnih, etničkih ili vjerskih simbola, oštećenjem tuđih stvari, skrnavljenjem spomenika, spomenobilježja ili grobova, učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do osam godina. (4) Ko djelo iz st. 1 do 3 ovog člana vrši zloupotrebom položaja ili ako je usljed tih djela došlo do nereda, nasilja ili drugih teških posljedica za zajednički život naroda, nacionalnih manjina ili etičnih grupa koje žive u Crnoj Gori, kazniće se za djelo iz stava 1 ovog člana zatvorom od jedne do osam godina, a za djelo iz st. 2 i 3 zatvorom od dvije do deset godina.

Rasna i druga diskriminacija Član 443 (1) Ko zbog nacionalne ili etničke pripadnosti, pripadnosti rasi ili vjeroispovijesti ili zbog odsustva te pripadnosti ili zbog razlika u pogledu političkog ili drugog ubjeđenja, pola, jezika, obrazovanja, društvenog položaja, socijalnog porijekla, seksualne orijentacije, rodnog identiteta, invaliditeta, imovnog stanja ili nekog drugog ličnog svojstva krši osnovna ljudska prava i slobode zajamčena opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava i potvrđenim međunarodnim ugovorima od strane Crne Gore, kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina. (2) Kaznom iz stava 1 ovog člana kazniće se ko vrši proganjanje organizacija ili pojedinaca zbog njihovog zalaganja za ravnopravnost ljudi. (3) Ko širi ideje o superiornosti jedne rase nad drugom ili propagira mržnju ili netrpeljivost po osnovu rase, pola, invaliditeta, seksualne orijentacije, rodnog identiteta ili drugog ličnog svojstva ili podstiče na rasnu ili drugu diskriminaciju, kazniće se zatvorom od tri mjeseca do tri godine. (4) Ko djelo iz st. 1 do 3 ovog člana vrši zloupotrebom položaja ili ako je usljed tih djela došlo do nereda ili nasilja, kazniće se za djelo iz st. 1 i 2 ovog člana zatvorom od jedne do osam godina, a za djelo iz stava 3 ovog člana zatvorom od šest mjeseci do pet godina.