GER VERME phelisank ve hkmllerin geri verilmesi bulunduu

GERİ VERME

Şüpheli/sanık ve hükümlülerin geri verilmesi, bulunduğu ülkede suç işledikten sonra, yargılanmaktan ve/veya cezadan kurtulmak için kaçarak başka bir ülkede yaşamını sürdürmek isteyen kişilerin yargılanmaları/mahkum oldukları cezayı çekmeleri amacıyla doğmuştur. “Suçlunun” geri verilmesi, “ya geri ver ya cezalandır”(aut dedere aut judicare) esasına dayanmaktadır.

Geri verme konusunda Türkiye’nin taraf olduğu 13. 12. 1957 tarihli “Suçluların İadesine/Geri Vermeye Dair Avrupa Sözleşmesi” bu konunun temelini oluşturmaktadır

Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi m. 6’ya göre “Her Akit Taraf tebaasını iade etmemek hakkını haiz olacaktır. ” Buna göre isteyen taraf devlet vatandaşı iade edebilir. Not: Sözleşme, vatandaşın geri verilmesini yasaklamadığı gibi emretmemektedir.

Ancak, Anayasamız (m. 38/son) vatandaşın geri verilmesini kabul etmemiştir “Uluslararası Ceza Divanı’na taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere, vatandaş suç sebebiyle yabancı bir ülkeye verilemez. ” NOT: Türkiye henüz Uluslararası Ceza Divanı Roma Statüsü’ne taraf olmadığı için bu hükmün uygulanma imkânı da yoktur. Türkiye vatandaşını iade etmez.

Ancak belli ağırlıktaki cezalar iade nedeni olabilir. Geri Vermeye Dair Avrupa Sözleşmesi m. 2’ye göre, “Gerek iadeyi talep eden tarafın ve gerek kendisinden iade talep edilen tarafın kanunlarınca en aşağı bir sene müddetle hürriyeti selbedici mahiyette olan bir cezayı veya emniyet tedbirini veya daha ağır bir cezayı mucip fiiller suçlunun iadesin istilzam eder. İadeyi talep eden tarafın ülkesinde bir cezaya mahkumiyet hükmü veya bir mevkufiyet kararı verilmişse, verilen ceza en aşağı dört aylık olmalıdır. ”

Not: Düşünce sucu, siyasi suç ve askeri suç niteliğinde suç işleyenler geri verilmez. Geri Vermeye Dair Avrupa Sözleşmesi m. 3’e göre, “İade talebine sebep olan suç kendisinden iade talep edilen tarafça siyasi bir suç veya böyle bir suç ile murtabit fiil olarak telakki edildiği takdirde suçlu iade edilmeyecektir. ”

Geri Vermeye Dair Avrupa Sözleşmesi m. 4’e göre “Cezai hukuka göre suç teşkil etmeyen askerî suçlar dolayısıyla iade işbu Sözleşmenin tatbik sahası dışındadır. ”

Geri Vermeye Dair Avrupa Sözleşmesi m. 5’e göre “Mali ve vergi suçu oluşturan fiilleri işleyenlerin iadesi, ancak her suç veya suç kategorisi için bu hususun Akit Taraflar arasında kararlaştırılmış olması halinde mümkündür. ” Vergi ve mali nitelikte suç işleyenler ancak iade isteminden önce iki devlet arasında bu suçların iadesine dair anlaşma varsa söz konusu olabilir.

Belçika Şartı’na göre, devlet başkanı, eşi ve çocuklarına karşı suikastta bulunma fiillerinin faili geri verilir. Geri Vermeye Dair Avrupa Sözleşmesi m. 3’e göre “İşbu Sözleşmenin tatbikatı bakımından, bir devlet reisinin veya ailesi efradından birinin hayıtına kasıt siyasî bir suç sayılmayacaktır. ”

Buna göre ; iadeye konu suç en az 1 yıl hapis cezası gerektirmelidir. İadeye konu suçtan dolayı ceza verilmişse bu ceza en az 4 ay olmalıdır.

Geri Vermeye Dair Avrupa Sözleşmesi m. 11’e göre, “Talep eden tarafın kanununda iade talebine sebep olan fiilin ölüm cezasını müstelzim olmasına mukabil, kendisinden iade talep edilen tarafın mevzuatında ölüm cezasının bulunmaması veya bu memlekette ölüm cezasının umumiyetle tatbik edilmemesi halinde ancak talep eden taraf ölüm cezasının infaz edilmeyeceğine dair talep edilen tarafa kâfi teminat verdiği takdirde iade yapılabilir. ”

Suçluların geri verilmesinde üç sistem bulunmaktadır. Suçlunun geri verilmesine idari sistem adli istem karma sistem hükümet yetkili yargı ve hükümet yetkili

Türk hukuk sistemi, geri vermede karma sistemi kabul etmiştir.

Geri verme, Türk Ceza Kanunu m. 18’de düzenlenmişti. 23/4/2016 tarih ve 6706 sayılı CEZAÎ KONULARDA ULUSLARARASI ADLÎ İŞ BİRLİĞİ KANUNU ile TCK m. 18 yürürlükten kaldırılmış ve geri vermenin usul ve esasları 6706 sayılı kanunla yeniden düzenlenmiştir.

Türkiye’den yabancı devlete iade MADDE 10(1) Yabancı ülkede işlenen bir suç nedeniyle hakkında adlî merciler tarafından ceza soruşturması veya kovuşturması başlatılan ya da mahkûmiyet kararı verilen bir yabancı, talep üzerine, soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlandırılabilmesi ya da hükmedilen cezanın infazı amacıyla talep eden devlete iade edilebilir.

(2) Talep eden devlet hukuku ile Türk hukukuna göre, soruşturma veya kovuşturma aşamasında üst sınırı bir yıl veya daha fazla hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren suçlardan dolayı iade talebi kabul edilebilir. Kesinleşmiş mahkûmiyet kararları bakımından iade talebinin kabul edilebilmesi için hükmolunan cezanın en az dört ay hürriyeti bağlayıcı ceza olması gerekir. İadesi istenen kişinin birden fazla suçu bulunması hâlinde, bunlardan bazılarının cezası belirtilen sürelerin altında olsa dahi birlikte iadeye konu edilebilir.

İadenin kabul edilemeyeceği hâller MADDE 11 - (1) Aşağıda sayılan hâllerde iade talebi kabul edilmez: a) Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere, iadesi talep edilen kişinin Türk vatandaşı olması. Anayasa m. 38/son

b) İadesi talep edilen kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasî görüşleri nedeniyle bir soruşturma veya kovuşturmaya maruz bırakılacağına veya cezalandırılacağına ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması.

c) İade talebine esas teşkil eden fiilin; 1) Düşünce suçu, siyasî suç veya siyasî suçla bağlantılı bir suç niteliğinde olması, 2) Sırf askerî suç niteliğinde olması, 3) Türkiye Devletinin güvenliğine karşı, Türkiye Devletinin veya bir Türk vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş bir tüzel kişinin zararına işlenmesi, 4) Türkiye’nin yargılama yetkisine giren bir suç olması, 5) Zamanaşımı veya affa uğramış olması.

İade kararı MADDE 19 - (1) Ağır ceza mahkemesince iade talebinin kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi hâlinde, bu kararın yerine getirilmesi, Dışişleri ve İçişleri bakanlıklarının görüşü alınarak Adalet Bakanının teklifi ve Başbakanın onayına bağlıdır.

Türkiye’den yabancı devlete iade MADDE 10(4) İade hâlinde, kişi ancak iade kararına dayanak teşkil eden suçlardan dolayı yargılanabilir veya kişinin mahkûm olduğu ceza infaz edilebilir.

ç) İadesi talep edilen kişi hakkında, talebe konu fiil nedeniyle daha önce Türkiye’de beraat veya mahkûmiyet kararı verilmiş olması. d) İade talebinin, ölüm cezası veya insan onuru ile bağdaşmayan bir ceza gerektiren suçlara ilişkin olması.

Adlî iş birliği taleplerinin reddi MADDE 4 - (1) Yabancı devletlerin adlî iş birliği talepleri; a) Türkiye’nin egemenlik hakları, millî güvenliği, kamu düzeni veya diğer temel çıkarlarının ihlal edilmesi, b) Talebe konu fiilin sırf askerî suç, düşünce suçu, siyasî suç veya siyasî suçla bağlantılı bir suç olması, c) Talebe konu kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasî görüşleri nedeniyle bir soruşturma veya kovuşturmaya maruz bırakılacağına veya cezalandırılacağına ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair inandırıcı nedenlerin bulunması, ç) Talepte bulunan devlette savunma hakkına ilişkin temel güvencelerin bulunmaması,