Genel Ekonomi 6 Dr zkan LEBLEBC Genel Ekonomi

Genel Ekonomi 6 Dr. Özkan LEBLEBİCİ

Genel Ekonomi Bu dersin içeriğinde; 1. Üretim faktörlerinin fiyatlandırılması 2. Emek gelirleri: ücretler 3. Mülk gelirleri: rant, faiz, kar konuları yer almaktadır.

Genel Ekonomi Bir toplumda gelir bölüşümünün nasıl cereyan ettiğini incelemek, her üretim faktörüne düşen payın ne kadar olacağı konusunda kimin, hangi ilkelere göre karar verdiğini ya da hangi temel güçlerin bu payların büyüklüğünü etkilediğini araştırmak, bölüşüm teorisinin konusudur. Ekonominin hem mikro hem makro boyutlarıyla ilgili bir konudur. (Üstünel, 1988: 257)

Genel Ekonomi Gelir Bölüşümü; 1. Toprak sahibinin aldığı rant geliri 2. Sermaye sahibinin aldığı faiz geliri Klasik iktisatçılar 3. Emek sahibinin aldığı ücret geliri 4. Teşebbüs unsuru ve onun payı olan kâr (Üstünel, 1988: 257) Neo-Klasik iktisatçılar

Genel Ekonomi Ulusal gelirlerin aileler arasındaki bölüşümü hemen her toplumda, piramit benzeri bir dağılım göstermektedir. Piramidin tepesinde o toplumun en yüksek gelir seviyesine ulaşmış birkaç aile, piramidin tabanına yani daha düşük gelir grubuna inildikçe daha çok sayıda aile bulunmaktadır. Buna gelir dağılımında Pareto kanunu adı verilir. (Üstünel, 1988: 260)

Genel Ekonomi Gelirin Kümülatif Yüzdesi 100 Nüfusun Kümülatif Yüzdesi 100 Lorenz Eğrileri ve İki ülkede Gelir Dağılımı Eşitsizlikleri

Genel Ekonomi Gelir Eşitsizliğinin Kaynakları 1. Toprak mülkiyetinin dağılımındaki farklar 2. Sermaye ve diğer servet unsurlarının dağılımındaki farklar 3. Eğitim, yetişme ve fırsat farkları 4. Kabiliyet ve beceri farkları 5. Yaş ve sıhhat farkları (Üstünel, 1988: 265)

Genel Ekonomi Faktör Talebi Üç Değişkenin Fonksiyonudur; 1. Faktörün üretiminde girdi olarak kullanıldığı malların talep seviyeleri ve bundaki değişmeler faktör talebini etkiler. 2. Bir faktörden talep edilen miktarlar, o faktörün üretkenliğine bağlı olarak değişecektir. Üretkenlik arttıkça o faktörün talebi de artar. 3. Bir faktörden talep edilen miktarlar, o faktörün fiyatı ile diğer üretim faktörlerinin fiyatları arasındaki ilişkiye de bağlı olacaktır. (Üstünel, 1988: 267)

Genel Ekonomi Faktörün Talep Esnekliği; 1. Faktör talebinin esnekliği, her şeyden önce faktörün ürettiği mal talebinin fiyat esnekliğine bağlıdır. 2. Bir faktörün firmaya yüklediği masraf ne kadar küçükse faktör talebinin esnekliği de o kadar az olacaktır. 3. Bir faktörün talep esnekliği , onun yerine başka bir faktörün ikame edilmesinin kolay veya güç olmasına bağlıdır. Faktörler arasındaki teknik ikame olanağı azaldıkça, talep esnekliği düşecektir. (Üstünel, 1988: 270)

Genel Ekonomi Faktör arzı, normal bir ürünün arz eğrisinden farklıdır. Çünkü bir takım sınırlılıklar söz konusudur. Örneğin toprak milli ekonomi açısından miktarı çoğaltılamayan kıt bir kaynaktır. Sermaye artışı ise, sermaye birikimi sağlayan tasarruf arzı ile mümkündür. Dolayısıyla belirli dönem için ekonominin tümü açısından ele alındığında arz esneklikleri çok düşüktür. (Üstünel, 1988: 271)

Genel Ekonomi si P P P si AFC d 3 d 1 d 2 d 2 d 1 Q Firma d 3 d 1 Q Q Endüstri Ekonominin Tümü Faktör Arzının Firma, Endüstri ve Ekonomi Açısından farkları

Genel Ekonomi Faktör piyasalarında tam ve mükemmel rekabet koşullarının sağlanması oldukça güçtür. Çünkü faktörlerin aynı nitelikleri taşıması ve hepsinin bir örnek olması çoğunlukla söz konusu olmaz. Bir toprak parçası ile diğeri, bir işçinin kabiliyetleri ile diğerinin kabiliyetleri arasında kalitatif farklar bulunması normaldir. (Üstünel, 1988: 281)

Genel Ekonomi Bir Ekonomide Ücret Düzeyini Etkileyen Faktörler 1. Kalifiye işgücü miktarı, 2. Sendikalılaşma oranı ve sendikaların yaptırım gücü, 3. Ekonomide verimlilik düzeyi, 4. Ülkenin milli gelir düzeyi, 5. Eğitimin kalitesi, 6. Emekle ilgili yasal düzenlemeler.

Genel Ekonomi Ücretleri Yükseltmenin Yolları; 1. Emek arzının kısılması, 2. Standart ücret hadlerinin yükseltilmesi, 3. İşgücü talebinin yükselmesini sağlamak, 4. Monopsonist sömürüyü önlemek. (Üstünel, 1988: 301)

Genel Ekonomi İki Temel Gelir Grubu Söz konusudur; 1. Üretime emekleri ile katılanların payı olan emek gelirleri, 2. Üretime toprak, sermaye ve firmaları ile katılanların payı olan mülk gelirleri a. Toprak sahibinin geliri- Rant b. Sermaye sahibinin geliri- Faiz c. Firma sahibinin geliri- Kâr

Genel Ekonomi Toprağın Ekonomik Olarak Önemli Özellikleri 1. Toprak miktar bakımından sınırlıdır, yani kıt bir kaynaktır. 2. Başka yere taşınması imkansızdır, neredeyse ancak orada üretime katılabilir. 3. Çoğaltılmaları mümkün değildir. Arz miktarı diğer faktörler gibi değişmez.

Genel Ekonomi Başlıca Rant Türleri 1. Diferansiyel rant; topraklar arasındaki nitelik farklarından , ya da pazara uzaklık farklarından doğan ranta denir. 2. Şehir rantı; şehirleşmeye bağlı olarak toprağın kullanım biçiminden doğan ranttır. 3. Rant benzeri kazanç. Örneğin sınırlandırılmış taksi plakası nedeniyle plakanın fiyatının gereğinden fazla artması. (Parmaksız, 2000: 197)

Genel Ekonomi Faiz; Yatırım, bir diğer ifadeyle sermaye mallarına ya da stoklarına yapılacak ilaveler genellikle önce likit sermaye sağlanmasını gerektirir. Bir oran şeklinde ifade olunan faiz, likit sermayeye ödenen fiyattır. (Parmaksız, 2000: 197)

Genel Ekonomi Girişimcinin üretimden aldığı pay bir artık bakiye niteliğindedir. Girişimcinin diğer üretim faktörlerine ödediği paydan artakalan kısım kendi payıdır. Bu nedenle girişim riskli bir iştir. Girişimciyi böyle bir üretim faaliyetine iten neden, geleceğe dönük tahmin ve beklentilerdir. Eğer diğer faktörlere ödenen paradan sonra fark kalıyorsa bu fark kârdır. (Parmaksız, 2000: 198)

Genel Ekonomi Kaynakça; Üstünel, Besim, Ekonominin Temelleri, Ofset, (5. Basım), İstanbul, 1987. Ertek, Tümay, Temel Ekonomi, Beta, (2. Basım), İstanbul, 2007. Parasız, İlker, İktisada Giriş, Ezgi Kitabevi, (6. Basım), Bursa, 2000.