Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op

Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk Scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen Stabroek – Putte–Kapellen – Deurne – Borgerhout Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerhout

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? 2 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? https: //www. youtube. com/watch? v=c. Xh. Zvy. Gt. Mrk 2 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? 2 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Mosterd! q Codex: boek V, titel 7. - elektromagnetische velden q Artikel uit “PREBES Veiligheidsnieuws 2016” q Wat moet een interne preventieadviseur aanvangen met de CODEX Elektromagnetische velden (EMV) q Europese Commissie q Gids voor mkb q Niet bindende gids van goede praktijken voor tenuitvoerlegging van Richtlijn 2013/35/EU – Elektromagnetische velden q Deel 1: Praktische gids q Niet bindende gids van goede praktijken voor tenuitvoerlegging van Richtlijn 2013/35/EU – Elektromagnetische velden q Deel 2: Praktijkvoorbeelden q Niet bindende gids van goede praktijken voor tenuitvoerlegging van Richtlijn 2013/35/EU – Elektromagnetische velden 2 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? 4 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? 5 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? 6 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? Effecten van EMV in verschillende frequentiegebieden (frequentie-intervallen zijn niet op schaal) 7 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? 8 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? q Risicoanalyse elektromagnetische velden 9 q Risicoanalyse (RA) elektrische installatie (PRO 2706 -14) q RA hoogspanningscabine (2706 -26) q Vijfjaarlijkse keuring laagspanning (PRO 2706 -01) q Jaarlijkse controle hoogspanning AREI 272 (PRO 270626) q Explosieveiligheidsdocument (PRO 2501) q Zoneringsdossier (PRO 2706 -03) q RA - elektrische installaties in explosieve omgeving – update (PRO: 2706 -18) q RA blikseminslag (PRO 2703 -03) q Aardingschema en beschrijving van de hoogspanning (PRO: 2706 -23) q… Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? q Risicoanalyse elektromagnetische velden q Voordelen q Kennis hebben van mogelijke elektromagnetische straling veroorzaak systemen en machines binnen de school. q Informatie verkrijgen over het gegeven elektromagnetische straling. q Zich in regel stellen met de wetgeving q Doelstelling q Objectieve evaluatie van het risico op elektromagnetische straling bin school. q Voorstellen van preventiemaatregelen volgens het voorzorgsprincipe q Wijze van uitvoering 10 q Inventariseren van de mogelijke bronnen van elektromagnetische str binnen de school. q Opstellen van een risicoanalyse. q Informatie geven over “de risico’s verbonden aan de elektromagnetis straling”. q Adviseren van preventiemaatregelen. q Resultaten q Objectieve evaluatie van het risico verbonden aan de elektromagnetis straling. q Een beheersplan waarin duidelijk omschreven wordt welke maatrege genomen moeten worden om de eventuele risico’s onder controle te Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? q Codex: boek V, titel 7. - elektromagnetische velden: De CODEX is de omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn 2013/35/EU. 10 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

CODEX: boek V, titel 7. elektromagnetische velden? q De CODEX heeft betrekking op alle bekende biofysische effecten ü Directe en indirecte effecten ü Veroorzaakt door elektromagnetische velden ü Waaraan werknemers tijdens het werk worden blootgesteld en die een risico inhouden of kunnen inhouden ü Voor hun gezondheid en veiligheid 11 Het heeft geen betrekking op de veronderstelde effecten op lange termijn, noch op de risico’s verbonden aan het contact met stroomvoerende geleiders. Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Preventiehiërarchie. Preventieprincipes 12 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q EMV van de 50 Hz-velden in onze omgeving: q Nabijheid (30 cm) van diverse elektrische toestellen in werking: 0, 1 tot 10 μT q Transformatiecabine: 10 -15 k. V/220 -400 V: 0, 4 -2, 5 μT op 2 m; 0, 2 -2 μT op 4 m q Transformatiestations: 30 k. V/10 -15 k. V: > 1 μT op 4 m; 0, 5 μT op 6 m q Ondergrondse hoogspanningsleidingen (150 k. V): 1 tot 3, 5 μT op de loodrechte lijn; 0, 2 μT op 10 m q Bovengrondse hoogspanningsleidingen (150 k. V): 1 μT op de loodrechte lijn; 0, 5 μT op 30 m q 43 m afstand van een hoogspanningslijn van 150 k. V q 3, 75 m afstand van een ondergrondse kabel van 150 k. V q …. 13 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q EMV van de 50 Hz-velden in onze omgeving. q EMV van de middenfrequentie q Kathodeschermen van televisies en computers (1 tot 150 k. Hz): < 0, 05 μT op 30 cm afstand. q Energiespaarlampen (tussen 30 en 60 k. Hz): < 0, 03 μT op 30 cm afstand. q Inductiekookplaten: kies een geschikt recipiënt en plaats dat centraal op de kookplaat. Bewaar een veilige afstand (30 cm) tijdens het koken. 14 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q EMV van de 50 Hz-velden in onze omgeving. q EMV van de middenfrequentie. q EMV en elektromagnetische golven binnen het radiofrequentiespectrum q Bronnen op afstand en/of meervoudige bronnen: 15 q Babyfoon (440 en 860 MHz): 50 m. W/m² op 50 cm afstand. q Typische gsm-paneelantenne van 16 watt (om en bij de 900 en 950 MHz; om en bij de 1. 750 en 1. 850 Mhz) op een afstand van 20 m: q Draadloze huistelefoon (DECT, 1. 900 MHz): 1 m. W/m² op 1 m. q Draadloze router in de woonomgeving (Wifi, 2, 4 GHz): _ 3 m. W/m² op 1 m. q Diverse systemen met korte reikwijdte (draadloze intercom of microfoons, alarmsystemen (bewegingsmelders): verwaarloosbare intensiteit. q … q Bronnen in de nabijheid: q Microgolfoven (2, 45 GHz): 5 m. W/kg op 30 cm. q … Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur Technische maatregelen (1) q Beperking van de intensiteit, door een lager vermogen te gebruiken of waar mogelijk het apparaat uit te schakelen q Alternatieve werkmethodes kiezen q Labelen van machines met de maximale veldsterkte op bedieningsplekken en verblijfsafstanden q Afschermingen aanbrengen: 16 q q Scherm van radiofrequent absorberend materiaal Geleidend scherm vermindert het ELF elektrisch veld Scherm van mu-metaal om het magnetisch veld te verzwakken Kabels en elektrodes omhullen (waar mogelijk) q Aarding aanbrengen ter voorkoming van secundaire stralers en contactschokken q Voorkomen van oplading. q… Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur Technische maatregelen (2) q Secundaire bronnen voorkomen q Verwijderen van reflecterend materiaal in de werkruimte q Verwijderen van metaalstukken groter dan een kwart golflengte q Scheiden van mens en bron q Hekwerk q Waarschuwingsborden q Bedieningspaneel verplaatsen 17 q Keuze van middelen die minder sterke velden genereren, door eliminatie, vervanging of aanpassing. q Volledig afsluiten van werkruimte voor alle personeel: afstandsbediening, automatisering. q Aanpassing van de lay-out van werkplaats of machine: q meer ruimte tussen machines q kooi van Faraday aanleggen. q… Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur Technische maatregelen (3) Voor afscherming en verzwakking van elektromagnetische velden geeft NEN-EN 12198 deel 3 een uitgebreid overzicht. - Alarmerende detector Meetapparatuur met een alarm kan worden opgesteld in de buurt van plaatsen waar werknemers zich kunnen ophouden. - Persoonlijke dosismeters 18 Voor hoogfrequente velden zijn compacte dosismeters in de handel die voor een beperkt aantal vast ingestelde frequenties de gemiddelde veldsterkte over een bepaalde periode kunnen vaststellen. Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur Technische maatregelen Organisatorische maatregelen q Afbakening en beperking van toegang q Tijdelijke afbakening 19 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur q Technische maatregelen q Organisatorische maatregelen q Afbakening en beperking van toegang q Veiligheidsborden en mededelingen q Pictogrammen die vaak worden aangebracht in verband met EMV q Waarschuwingstekens. 20 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur q Technische maatregelen q Organisatorische maatregelen q Afbakening en beperking van toegang q Veiligheidsborden en mededelingen q Pictogrammen die vaak worden aangebracht in verband met EMV q Verbodsborden. 21 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur q Technische maatregelen q Organisatorische maatregelen q Afbakening en beperking van toegang q Veiligheidsborden en mededelingen q Pictogrammen die vaak worden aangebracht in verband met EMV q Gebodsborden. 22 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Bescherming en preventiemaatregelen. q Preventieprincipes q Wegwerken van het gevaar q Vervangen door minder gevaarlijke procedures of apparatuur q Technische maatregelen q Organisatorische maatregelen q Persoonlijke beschermingsmiddelen q Hoogfrequent-veld werend pak. q Geleidend pak (bij laagfrequente velden) q Rubberen zolen en dikke sokken om de contactstromen te voorkomen q Isolerende handschoenen om contactstromen te voorkomen. q …. 23 q… q , , , Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

KB elektromagnetische velden? Hoe aanpakken? 24 Voorstel aanpak “RA elektromagnetische velden” Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Hoe aanpakken? q Stappenplan 25 q Stap 1: Codex: boek V, titel 7. - elektromagnetische velden en werknemers q Stap 2: De niet-bindende EMV gids voor kleine en middelgrote bedrijven q Stap 3: Identificatie en inventarisatie van de aanwezige EMV bronnen q Stap 4: Bijkomende informatie over de aanwezige bronnen verzamelen q Stap 5: De risicoanalyse en preventiemaatregelen per bron controleren q Stap 6: Beslissen of je hulp gaat zoeken q Stap 7: Zijn er indirecte effecten mogelijk q Stap 8: Zijn er werknemers met een verhoogd risico? q Stap 9: Bij de werknemers nagaan of er gezondheidseffecten zijn. Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Hoe aanpakken? q RA “Elektromagnetische velden” q Identificatie en inventarisatie van de aanwezige EMV bronnen. q Grondplan van de school q Bijkomende informatie over de aanwezige bronnen q Risicoanalyse en preventiemaatregelen per bron (= werkplekonderzoek) q Indirecte effecten q Werknemers met verhoogd risico q Samenvattend verslag risicoanalyse met voorstel van maatregelen q Bijlagen 26 q q q Bijlage 1: Lijst gezondheidsonderzoek Bijlage 2: Voorstel tekst onthaalbrochure, Bijlage 3: Basisprotocol moederschapsbescherming Bijlage 4: Vuistregels hoe omgaan met EMV bronnen Bijkomende informatie over de aanwezige bronnen q Bv: Router: Handleiding EAP 900 H q … q Notulen personeelsvergadering: “Toelichting RA EMV. Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Besluiten. q Vaststelling: q 95% van de scholen moeten enkel een minimum aan technische aanpassingen uitvoeren q Router = basis station = Wi. Fi-point op voldoende hoogte ophangen q Sensibiliseringscampagnes opzetten q Via personeelsvergadering q Via onthaalbrochure q …. q 5 % van de scholen hebben arbeidsmiddelen & arbeidsplaatsen met verhoogd risico q q Hoogspanningscabine Laswerkplaats Dakantennes … 27 Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Besluiten. q Indien de blootstelling aan elektromagnetische velden op de werkplek laag is, zijn er geen verdere maatregelen vereist. q De PA moet aantonen dat er een registratie, evaluatie is uitgevoerd van de werkplekken. q De PA moet door een bevoegd persoon (persoon met kennis) indien nodig bijgestaan worden dit om het risico correct te beoordelen en indien nodig de gepaste voorzorgsmaatregelen te nemen. 28 q De preventieadviseur moet aantonen dat de werknemers geïnformeerd zijn. q… Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho

Jan Van Ocken coördinerend preventieadviseur scholengroep Ekeren – Merksem – Antwerpen – Stabroek – Putte-Kapellen – Deurne – Borgerho