GELM PSKOLOJS PIAGETNN BLSEL GELM KURAMI Ders 4
GELİŞİM PSİKOLOJİSİ PIAGET’NİN BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI Ders 4 DUYULARIN GELİŞİMİ 3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 1
Çocuklarda ve ergenlerde bilişsel gelişim aşamaları Çocuklar, küçük yetişkinler değildir. Onlar 15 yaşına veya yetişkinliğe ulaşıncaya kadar, yetişkinler gibi düşünemezler. “Başkaldırı Edebiyatı” ve “Aşk Ahlakı” 3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 2
Piaget’nin bazı temel kavramları Organize olmuş davranış ve algılama kalıplarına şema (Schemata-kalıp) deniyor. (emme, adalet kavramı, tutuculuk. . ) Özümleme (assimilation): yeni durum, nesne ve olayları var olan şemalar içine yerleştirme. Şemalarda niceliksel değişme Uyumsama (accommodation): Yeni durumlarda yeni şemalar yaratma. Niteliksel değişme. Uyum (adaptasyon), özümseme (içselleştirme) ve dengeleme (equilibrium) 3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 3
Schema’lar geliştikçe yapılara (structure) dönüşür, yapılar karmaşıklaştıkça kendi içinde hiyerarşik tarzda sıraya konulur. 3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 4
Genetik epistemoloji: Çocukların bilişsel gelişimi adeta genetik kodlar içinde doğuştan gelir ve büyüme ve olgunlaşma sırasında belirli evreler içinde açılır. J. Piaget, Genetik Epistemoloji. (Çev. Ali Cengizkan), Ankara, Birey ve Toplum Yayıncılık. 1992 İnsanlarda, hayvanlardan farklı olarak soyut sembolik akıl yürütme var. 3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 5
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Gelişim aşaması ve yaklaşık yaş Duyusal Motor Dönem (Sensorimotor period) (0 24 ay) 3/4/2021 Karakteristik Davranış Refleks Dönemi (0 -2 aylar) Emme, yakalama gibi basit refleksler. İlk tekrarlama tepkileri (2 -4 aylar) Parmaklarını sürekli açma-kapama gibi kalıp tekrar davranışları. İkincil tekrar tepkileri (4 -8 aylar) Karyolanın üzerine asılmış hareketli şeylere ayak veya eliyle vurarak sürekli hareket ettirmek gibi. Prof. Dr. Mustafa Ergün 6
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Gelişim aşaması ve yaklaşık yaş Duyusal Motor Dönem (0 - 24 ay) 3/4/2021 Karakteristik Davranış İkincil tepkilerin koordinasyonu (8 -12 aylar) Tepkiler karmaşık ve amaçlı şekilde koordine edilir. Saklanan bir şeyi bulmak için bir nesnenin arkasına “amaçlı” hareket. Üçüncü derecede tekrar tepkileri (12 -18 aylar) Bebek daha amaçlı hareketleri tekrar eder. Oyuncağını almak için bazı nesneleri kullanır. Yastığa çıkarak bir oyuncak alma. . Prof. Dr. Mustafa Ergün 7
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Gelişim aşaması ve yaklaşık yaş Duyusal Motor Dönem (0 - 24 ay) 3/4/2021 Karakteristik Davranış Zihinde bağlantılar kurarak yeni araçlar icat etme (18 -24 aylar) Zihninde temsili bir ortam yaratma belirtileri. Yavaş yavaş problem çözme basamaklarını kafasında kuruyor gibidir (ama henüz tepki yok). Biraz geciken taklitler. Prof. Dr. Mustafa Ergün 8
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Gelişim aşaması ve yaklaşık yaş Karakteristik Davranış İşlem Öncesi Dönem (2 -4. yıllar) İşlem Öncesi Dil gelişimi bir hayli ileri fakat konuşma Dönem (Preoperational ben-merkezli. Basit hareket Periad) (2 -7. oyunlarından ziyade sembolle yıllar) göstermekten hoşlanma. Etkileşimli akıl yürütme. Nesnelerin kendisi olmadan hafızada canlandırma ve bu sözcüklerle konuşma. 3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 9
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Gelişim aşaması ve Karakteristik Davranış yaklaşık yaş İşlem Öncesi Dönem (2 -7. yıllar) 3/4/2021 Sezgisel Dönem (4 -7. yıllar) Konuşmada ben-merkezcilik azalır, sosyal konuşma ortaya çıkar. Bazı alanlardaki mantıksal kavramları sezgisel olarak anlar. Nesnelerin bir yönüne dikkat ederler. Kavramlar işlenmemiş. Sihirsel artma, eksilme ve kaybolmaya kolayca inanma. Etik açıdan doğrunun altındaki prensibi anlamıyor. Oyun kuralları geliştirmekten ziyade yap-yapma emirleri yerine getiriliyor. Prof. Dr. Mustafa Ergün 10
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Gelişim aşaması ve Karakteristik Davranış yaklaşık yaş Eşyanın korunumu gelişmemiş. Sivri ve İşlem Öncesi yayvan bardaklardaki eşit miktar sular eşit Dönem görülemez. (Preoperational Tek yönlü mantık. A=B ama B=A Period) (2 -7. anlaşılmaz. yıllar) Hayal dünyası geniş. Her şeyi canlandırıp konuşabiliyor. Bebeğine darılıp saatlerce konuşmuyor. 3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 11
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Gelişim aşaması ve Karakteristik Davranış yaklaşık yaş Somut İşlemler Dönemi (Concrete operational period) (7 -11. yıllar) 3/4/2021 Organize ve mantıklı düşünme. Çoklu sınıflandırma, nesneleri mantıklı sıraya koyma, eşyanın korunumu prensiplerini kavrama yeteneği. Somut problem çözmeyi yapabilme. Birçok aritmetiksel işlemi zihinden yapabilme. 3+4 = 7 and 7 -4 = 3, vs. ) Mantıksal sınıflandırmalar (renkler, uzunluk gibi) yapabilme. “Sayı”, “hayvan” gibi kategoriler oluşturarak içini doldurmaya başlar. Prof. Dr. Mustafa Ergün 12
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kademeleri Karakteristik Davranış Gelişim aşaması ve yaklaşık yaş Soyut İşlemler Dönemi (Formal operational period) (11 -15. yıllar) 3/4/2021 Düşünme daha soyut olur, soyut mantık prensiplerini işletir. Hipotezler oluşturur ve test eder, tümden gelim, tüme varım gibi zihinsel işlemleri yapabilir. Somut bağlantılardan ziyade soyut kavramlarla rahatça düşünebilir. Soyut mantıksal sistemler çalışır. Oranlar, cebirsel dönüştürmeler ve diğer saf soyutlamalar yapılır. Eğer a + b = x ise x = a - b. Eğer ma/ca = IQ = 1. 00 ise Ma = CA. Mantıksal akıl yürütmeler (klasik mantık) yapılabilir. Prof. Dr. Mustafa Ergün 13
3/4/2021 Prof. Dr. Mustafa Ergün 14
- Slides: 14