GELM DNEMLER Kurtulu lkokulu Rehber retmeni GELM DNEMLER

GELİŞİM DÖNEMLERİ Kurtuluş İlkokulu Rehber Öğretmeni

GELİŞİM DÖNEMLERİ • 0 - 3 Yaş Gelişim Dönemi • 3 - 6 Yaş Gelişim Dönemi • 6 - 11 Yaş Gelişim Dönemi (İlkokul Çağı)

• 0 -3 yaş • Yetişkinlerin bakımına ve denetimine muhtaç • Bedensel ve motor gelişme çok hızlı • Yürüme, tuvalet eğitimi ve konuşmaya hazırlık • Duyu organlarını kullanma: elleme, ağıza götürme, yere atma • Psiko-sosyal gelişim bakımından bebeğin ihtiyacı olan SEVGİ, GÜVEN duygusunu gelişimi. • BU DÖNEMDEKİ GELİŞİM, SONRAKİ DÖNEMLERİN TEMELİNİ OLUŞTURUR

Motor(Hareket) gelişimin desteklenmesi • Motor gelişimi desteklemek için öncelikle bebekle yakın temas kurulmalı ve güven duygusu oluşturulmalıdır Bebeğin gelişim düzeyine uygun hareketler yaptırılmalıdır. • Bebeğin hareketini kısıtlayıcı aktivitelerden (örneğin televizyon izletmek, sürekli kucakta taşımak gibi) kaçınılmalı, • Sesli, hareketli nesne ve oyuncaklarla ilgileri çekilmeli ve hareket etmeleri sağlanmalıdır.

Duyusal Gelişim • Dünyayı duyularımızla algılarız. Çocuk yeni bir şeyi görür, duyar, tadar, koklar ya da dokunur ve bu yeni şeyi zihnindeki odalardan birine koyar. Duyusal gelişimi desteklemek için: • Sert, yumuşak ıslak, kaygan ve pütürlü gibi farklı doku yüzeylerine sahip oyuncak ve materyaller bebeğin eline verilerek dokunma duyusu desteklenmelidir. . • Doğum öncesi dönemden itibaren bebeklerle konuşmak, onlara müzik dinletmek ve doğum sonrası sesli oyuncaklarla oynamalarını sağlamak bebeklerin işitme duyusunu desteklemektedir. • Bebekler farklı tatlara ve kokulara tepki gösterirler. Zararlı olmayan farklı kokuların (meyve/sebze kokusu gibi) bebeğe koklatılması koku gelişimi için önemlidir. • Bebeklerin en zayıf duyusu görme duyusudur Yeni doğan döneminde görme duyusunun desteklenmesi için yetişkin, bebeği kendine yakın tutmalı, canlı renkte nesneler göstermelidir

Dil gelişiminin desteklenmesi • • • Dil ve konuşma becerileri, çocukların gelecekteki sosyal ve akademik yaşamını dolayısıyla yaşam kalitesini doğrudan etkileyen en önemli gelişimsel becerilerden biridir. Yetişkinlerin, bebekler konuşmayı öğrenmeden onlarla konuşmaya başlaması sağlıklı bir dil gelişimi için önemlidir Bebeğin beslenme, altını değiştirme ve banyo saatleri konuşma saatlerine dönüştürülmeli, bebekle bebeksi konuşmalar yapmadan doğal, basit, yavaş, anlaşılır ve kısa cümleler kurarak konuşulmalıdır. Konuşma sırasında bebeğe ismiyle hitap edilmeli, çevredeki kişiler (abla, kardeş, dede vb. ) ve eşyalar tanıtılmalı, gün içinde yapılan işler hakkında bilgi verilmelidir. Dil gelişiminde, bebeğin taklit becerisi son derece önemlidir. Bu nedenle bebek çevredeki (hayvan, taşıt sesleri gibi) sesleri taklit etmesi için teşvik edilmeli ve iletişim çabasıyla çıkardığı bütün sesler pekiştirilmelidir. Ayrıca bebeklik döneminden itibaren çocuğa kitap okunmalı, kitaplardaki resimler ve olaylar hakkında sohbet edilmelidir

Bilişsel gelişiminin desteklenmesi • Bebeğe zengin uyarıcı bir çevrenin sunulması da bilişsel gelişim açısından önemlidir (Bebeğe bakabileceği, tutabileceği, hareket ettirebileceği farklı boyutlarda, renklerde, dokularda ses çıkaran nesneler verilmeli, bebekle bol oyun oynanmalıdır (“Cee” oyunu, parmak oyunları, sayı sayma oyunları, oyuncağı örtünün altına saklama gibi oyunlar). • Tekrarlar bebeklerin özgüvenlerini artırdığı için özellikle tekrarlayan eylem ve kelimelerden oluşan oyunlar oynanmalıdır. • Ayrıca bebeğe bol resimli kısa hikâyeler okunmalı, okunmalı hikâyedeki nesne ve olaylar hakkında bebekle sohbet edilmelidir

Duygusal gelişimin desteklenmesi • Anne –baba veya bakım veren diğer kişilerin bebekle iletişim kurarken sakin olmaları, kaygılarını bebeğe yansıtmamaları ve sevecen bir ses tonuyla konuşmaları da bebeğin duygusal gelişimi için önemlidir. Oyun, çocuğun içinde yer almaktan en çok mutlu olduğu ve pek çok şeyi keyif alarak en doğal şekliyle öğrendiği bir süreçtir. • Bebeğin duygularını tanıması ve kontrol edebilmeyi öğrenmesi açısından oynadığı oyuncaklar ve oyun aktiviteleri de büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle annebaba bebeğin yaşına uygun oyuncaklar seçmeli ve bebekle bol oyun oynamalıdır Örneğin, bebeğin öz farkındalığını geliştirmek için ayna oyunları, ayrılık kaygısını azaltmak için de “Cee” gibi oyunlar oynanabilir

Sosyal becerilerin desteklenmesi • Bebeğe etkileşime girebileceği sosyal ortamlar ve akranları iletişime geçebileceği fırsatlar sunulmalıdır. • Bebeğin sosyal gelişiminde, fiziksel gelişiminin de önemli etkisi vardır. Bebek hareket etme ve çevreyi keşfetme konusunda desteklenmelidir. • Yine oyuncaklar da bir yaşından küçük bebeklerin sosyal gelişimini desteklemektedir

3 -6 yaş gelişim dönemi • 3 yaş civarındaki çocuklar artık kendi öz bakımlarını karşılayabilecek bir çok beceriye sahiptirler(yemek, giyinmek soyunmak, temizlik gibi ). • Kendilerine söylenenleri anlayabilirler. • İsteklerini belirtecek ve sosyal ilişki kurabilecek dil gelişimi düzeyine sahiptirler. Çocuk sosyal bir grubun parçası olmaya hazır bir yaştadır. • Bu dönemde çocuğu koruma düşüncesiyle çok müdahale etmek, durdurmak, dokunmasına, becerilerini denemesine fırsat vermemek ve engelleyici olmak hem çocuğun kendine güvenmesine olumsuz etki eder hem de becerileri gelişemez ve bu nedenle de bağımlı hissetme olasılığı artar. • Bu dönemde çocuğun huzurlu ve mutlu olduğunun en önemli göstergesi kendisine yanaşan yetişkinlerle iletişime girmesi ve onlarla tedirgin olmadan oynayabilmesidir.

• Akran grupları ve oyun oynama • Büyük ve küçük kasları gelişmeye devam eder. • El-göz uyumu yetersizdir: kalemle yazma, makas kullanma, düğme ilikleme, çatal-bıçakla yeme • Sosyal ve doğal çevre ilgili temel kavramları öğrenirler. Konuşma becerisininde artmasıyla sosyal anlamda çok gelişmiştirler Başka çocuklarla bir arada olmaktan keyif duyarlar. • Ben merkezcilik daha da azalmış olduğu için grup oyunlarında daha az sorun yaşarlar • Özellikle bu dönemde çocuk çevresindeki yetişkinlerin sorun çözme biçimlerini taklit eder. • Anne-babaların özellikle bu dönemde çocuğun sosyal yönünü geliştirecek bir tavır içinde olmaları önemlidir.

Motor(Hareket) gelişimin desteklenmesi • Çocuklara rahat hareket edebilecekleri alanlar sunulmalı, evdeki eşyalar uygun konuma getirilmeli, çocuklar özellikle park gibi açık hava alanlarına götürülmelidir. • Ayrıca çocuklar iyi gözlemlenmeli ve yetenekleri doğrultunda erken yaşlardan itibaren spora yönlendirilmelidir. • Küçük motor gelişimlerini desteklemek için diş fırçalama, ayakkabı bağlama, fermuar çekme, düğme ilikleme, saç tarama, yemek yeme gibi çocuğun kendi başına yapabileceği işlerde çocuğa müdahale edilmemeli ve yapabilmesi için fırsat verilmelidir. • En önemlisi çocuklar akranlarıyla kıyaslanmamalı ve bireysel farklılıklara saygı duyulmalıdır

Dil gelişiminin desteklenmesi • Bu dönemde çocuğun dil gelişimin desteklemek amacıyla çocukla bol konuşulmalı konuşma sırasında zamana ilişkin kavramlar (bugün, yarın vb. ), edatlar, zamirler kullanılmalıdır. • Çocuğa kitap okunmalı, kitaptaki resim ve olaylar hakkında konuşulmalıdır • Birlikte tekerleme, şarkı vb. söylenmeli, kelime oyunları, parmak oyunları, sayı sayma oyunları, kavram öğretimi oyunları oynanmalı, boyama, resim yapma gibi etkinlikler planlanmalı ve yapılan resimler hakkında sohbet edilmelidir. • Akran etkileşimi dil gelişimini desteklediği için çocuğa akranları ile oyun oynayabileceği ortamlar sunulmalıdır (çocuk parkı gibi) Çocuğa soru sorması, soruları anlaması ve cevap verebilmesi için fırsat verilmelidir.

Duyusal Gelişim ve Desteklenmesi • Çocukların duyusal gelişimlerini desteklemek amacıyla çocukla birlikte doğa yürüyüşlerine çıkılabilir, ağaç yaprak, çiçek, toprak vb. incelenebilir, büyüteç, güvenli aynalar, teleskop, dürbün, el feneri, güneş gözlüğü gibi görsel deneyimler sağlayan materyallerle çeşitli etkinlikler yapılabilir, sağlığa zararlı olmayan farklı kokular koklanabilir, çeşitli yiyeceklerin tadına bakılabilir ve tatları hakkında konuşulabilir, tencere, kapı, dolap, kaşık gibi farklı ses çıkaran nesnelerle ses çalışmaları yapılabilir

Bilişsel gelişimin desteklenmesi • Çocukların bilişsel gelişimlerini desteklemek için öncelikle içinde bulunulan her ortam ve malzeme bir fırsat olarak görülmelidir. Örneğin, yemek, uyku, banyo ve beslenme saatleri çocuğa pek çok kavramı öğretmek için bir fırsattır. • Çocuğa her gün kitap okunmalı, kitaptaki olay ve kahramanlar hakkında sohbet edilmeli, şarkılar, tekerlemeler söylenmeli, birlikte resim yapılmalıdır. • Çeşitli konular hakkında çocuğun fikri sorulmalı, çocuk konuşurken sabırla dinlenilmelidir. Çocuğa yapılacak açıklamalar onun bilişsel düzeyine uygun olmalı, çocuk düşünme düzeyinin üzerinde bilgi edinmesi için zorlanmamalıdır.

Duygusal Gelişim • • Duygusal tepkilerin gelişmesiyle birlikte çocuklar üç yaşından itibaren tüm duygu türlerini yaşarlar. Korku, kaygı, kıskançlık, inatçılık, öfke ve sevinç bu yaşlarda sıklıkla gözlenir Dört-altı yaşlarından itibaren çocukların duygusal tepkileri daha bilinçli olmaya başlar. Bu dönemde, bir becerinin kazanılması durumunda çevresindeki bireyler olumlu tepki verirse çocukta güven duygusu gelişir. Başarısızlık durumunda ise çocuk genellikle ağlama tepkisi gösterir. Erken çocukluk döneminde korkularda farklılaşmaktadır. İki-dört yaşları arasında çocuklar genellikle karanlık, yalnız kalma, bedensel acı duyma, köpek vb. hayvan korkuları yaşarlar. Dört-altı yaşlarında ise karanlık, hayali yaratıklar, hırsızlar belli başlı korku nedenleridir. Altı yaşından sonra ise çocuğun okula başlamasıyla okul korkuları ve başarısızlık kaygıları ortaya çıkmaya başlar

Duygusal gelişimin desteklenmesi • Öncelikle en temel duygu olan sevgi mutlaka çocuğa hissettirilmeli, çocuğa duygularını ifade etme konusunda model olunmalı • Duyguların yanlış ya da doğru olmadığı unutulmamalı ancak duygunun yol açtığı davranışın yanlışlığı ya da doğruluğu çocuğa gösterilmelidir. • Çocukların bazı olumsuz duygularının geçici olduğu bilinerek sabırlı olunmalıdır. • Ayrıca çocuklar, çizim, boyama, resim gibi duygularını ifade edebilecekleri etkinlikler ile drama, hikâye gibi başkalarının duygularını anlayabilecekleri etkinliklere yönlendirilmelidir

Sosyal gelişimin desteklenmesi • Okul öncesi dönem çocuğu taklit ederek öğrendiği için çocuğa kazandırılması istenilen sosyal beceriler konusunda olumlu model olunmalıdır. • Ayrıca çocuk sorumluluk almaya özendirilmeli ve problem çözme becerilerinin gelişimi için her sorunda çocuğa müdahale edilmemelidir. • Oyun çocuğun en değerli öğrenme alanlarından biridir. Çocuklar oyun sırasında sosyal yeterliliklerini ve duygusal olgunluklarını geliştirirler. Bu nedenle çocukla karşılıklı iletişime dayanan oyunlar oynanmalıdır. Oyunun önemli bir parçası olan oyuncaklar da çocuğun yaşına ve gereksinimlerine uygun olarak seçilmelidir. • Çocuklar yaşlarına uygun sosyal aktivitelere yönlendirilmeli ama etkinliğe zorlanmamalıdır

3 - Son Çocukluk/İkinci Çocukluk: (6 -11) • • • Bedensel gelişme yavaşlar, motor yetenekleri gelişir: Kalem tutma, yazı yazma gibi Hareketli oyunlar oynama Kurallara uymayı öğrenirler Temel beceriler gelişir: okuma- yazma sayısal alan Somut düşünme gelişmiştir Soyut kavramlar ve sembolik düşünmede güçlük Dönemin sonuna doğru soyut ve mantıklı düşünme yeteneği artar Duyu organları ile algıladığı durumlar içinde akıl yürütebilir Sosyalleşme ve başarı arzusu ön plandadır. Eleştirel düşüncenin arttığını gözlemleyebiliriz. Oyun sokağa kaymıştır, arkadaşlarıyla oynamayı, kurallı oynamayı ve övünmeyi severler. Özellikle erkek öğrenciler arasında gruplar kurulur. Filmlerden özenip yalandan kavgaya tutuşurlar.

6 YAŞ • Fiziksel - Motor Gelişim • Son çocukluk döneminde çocuk, motor ve dil gelişimi açısından büyük aşamalar kaydetmiştir. • Dengenin gelişmesi sonucu hızlı yürüyebilir, futbol oynayabilirler. • El-göz koordinasyonunun gelişmesi sonucu iki eli de bağımsız kullanabilirler. • Daha tembel ve kararsız bir görünümde olabilirler. El işlerinde daha beceriklidirler. Kesip yapıştırır, boyama yapar, resim yapar, tüm araç ve gereçleri iyi kullanırlar. • Sosyal - Duygusal Gelişim • Oyunlarda ve ilgi alanlarında kız ve erkek çocukları arasında farklılıklar gözlenir. • Grup oyunlarından çok hoşlanırlar. • Bazı sorumluluklar yüklenir, söylenenleri dikkatle dinlerler. • Birçok alanda oldukça meraklı oldukları gözlenir. • Negativizm dönemi özellikleri görülmeye başlar. Farklı birey olduklarını göstermek isterler. Çocuğa günaydın dendiğinde “günaymadı” şeklinde cevap verebilirler. • Bilişsel Gelişim • Öğrendikleri ve duydukları hikayeleri anlatabilirler. • Çocuklar sorularına cevap isterler. • Okumaya karşı en çok ilginin arttığı dönemdedirler. • Çizgisel çalışmalarda gelişme gösterirler.

Aile Nasıl Yaklaşmalı? • Yapabilecekleri sorumluluklar vererek çocuklar desteklenmelidir. • Çocukların soruları cevapsız bırakılmamalıdır. • Ev ortamında öğrenmeleri için her türlü imkan tanınmalıdır. • Onların düşüncelerine değer verilmelidir. • Anlattıkları dinlenerek desteklenmelidirler. • Yetişkinler tarafından onlara öyküler hikayeler okunabilir. • Çizgisel çalışmalarda desteklenmelidirler. • Sanatsal etkinlikler ile ilgilenmeye başladıklarından çocuklara gerekli ortam sağlanmalıdır.

7 YAŞ Fiziksel - Motor Gelişim • Hareketlidirler, enerjileri çok fazladır. • Büyük kas gelişimleri, küçük kas gelişimine oranla daha iyidir. Kalem tutmak ve bunabenzer etkinlikler, küçük kas gelişimidir. • Kemiklerin gelişimi henüz tamamlanmamıştır, kemikleri kolayca çatlayabilir. Sosyal - Duygusal Gelişim • Arkadaş seçiminde daha titiz olmaya başlarlar. 1 -2 tane iyi ve sürekli arkadaşlarıolabilir. Arkadaşlarının düşüncelerini çok önemserler ama ilişkileri için verdikleri kararları çabuk unuturlar. • Eleştirilere karşı çok hassastırlar. • Kolayca motive olurlar. • Daha düzenli ve sakin bir döneme başlarlar. Bilişsel Gelişim • İlkokul çocuklarının öğrenmek, üretmek için güdüleri çok fazladır. • Konuşmaya, tekrarlamaya çok meraklıdırlar. • Yazmaya ilgi ve merakları daha azalabilir. • Somut düşünme döneminde oldukları için, çoğunlukla görerek ve yaparak öğrenirler.

Aile Nasıl Yaklaşmalı? • • Evde fiziksel hareketi kısıtlayıcı aktiviteler yerine, enerjilerini yapıcı şekilde dışa vurabilecekleri etkinlikler düşünmekte yarar olabilir. Ev ortamının buna uygun düzenlenmesi gerekebilir. Küçük kas gelişimini hızlandırmak için, örneğin evde resim yapma çalışmaları yararlı olabilir. Logo türü oyuncaklar hem dikkat üzerinde hem de kas gelişimi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Yüzme, bale, folklor, dans, atletizm gibi daha yumuşak ve kemik gelişimine olumlu katkıları olabilecek sportif etkinlikler seçilebilir. Arkadaşlarının düşüncelerini çok önemserler ama ilişkileri için verdikleri kararları çabuk unuturlar. Bu noktada anne baba olarak verdiği kararı hatırlatmak ya da öğütler vermek yerine, etkin dinleme yöntemini kullanarak kendi çözümlerini üretmesine fırsat tanımak yararlı olabilir. Kolayca motive olurlar. Sık sık ödüllendirilmeleri uygun olur. Bu yaş çocuklarını sınıfta öğretmenin, evde anne babanın sık sıraları geldiğinde konuşmaları ve sıralarını beklemeleri konusunda uyarılmaları gerekir. Somut düşünme döneminde oldukları için, çoğunlukla görerek ve yaparak öğrenirler. Bu nedenle söylediklerinizden çok davranışlarınızın önemli olduğunu unutmamak gerekir.

8 YAŞ • • • • • Fiziksel - Motor Gelişim • Hareketlidirler, enerjileri fazladır. • Kemik gelişimi henüz tamamlanmamıştır. Sosyal - Duygusal Gelişim • Okul kurallarına alışmışlardır. • Arkadaş grupları kısa sürelidir. • Oyunlarda kuralların hiç bozulmaması ya da kendileri tarafından değiştirilmesi gibi düşünceleri vardır. • Kolayca motive olurlar. • Başarısızlıktan hoşlanmazlar. • Yeni fikirleri severler. • Sevgilerini gösterirler. Bilişsel Gelişim • Öğrenmeye, konuşmaya çok heveslidirler. Sorulara cevap vermekten hoşlanırlar. • Yazmaya ilgileri azdır. • Görerek ve yaparak öğrenmeye devam ederler. • Kendi düşünce ve tavırlarının farkındadırlar. • Kızlar erkeklere göre daha çok okumaya ilgi gösterirler. • Sözel beceri bu dönemde en verimli şekline ulaşmaya başlar. • Sözcük dağarcığı artmaya başlar.

Aile Nasıl Yaklaşmalı? • Kolayca motive olurlar. Bu hevesin devam etmesi için davranış ve çabalarödüllendirilmeli, takdir edilmelidir. • Duyguları ile ilgili kızgın, kırgın, hayal kırıklığına uğramış gözükme, baskı yapma ya da görmezlikten gelme yerine başarısızlıklarda bile olumlu bir şeyler bulmak“kendisine nasıl yardım edeceğini” çocuğa bulmak sormak gerekir. • Yeni fikirlerine değer vermek gerekir. • Öğrenmeye, konuşmaya çok heveslidirler. Heveslerini kırmamak gerekir. • Öğüt vermek yerine model olmak önemlidir.

9 YAŞ • Fiziksel - Motor Gelişim • Beden koordinasyonu daha da güçlenmiştir. Kaba motor becerilerini daha iyi kullanabilir. Koşmak, tek ayak üzerinde durmak, yürümek gibi. • Erkekler daha güç gerektiren oyunlardan hoşlanır. (Televizyonda seyrettikleri çeşitli kahramanların taklitlerini yaparlar. ) • Fiziksel limitleri zorlamaktan hoşlanırlar, çabuk yorulurlar. Kaza oranı en yüksek yaş seviyesindedir. • Sabırsızdırlar, uzun süre aynı yerde duramazlar. • Sosyal - Duygusal Gelişim • Rekabetçidirler ama bir gruba ait olmak da isterler. • Çok şikayet ederler ve eleştirirler. • Kendi cinsiyetinden arkadaşları ile çalışmayı tercih ederler. • Abartarak konuşmaktan, şakalar kullanmaktan hoşlanırlar. • Yetişkinlerin sabırlı olmalarına açıklamalar yapmalarına gereksinim duyarlar. • Liderleri çekemezler, kuralları kendileri koymak isterler. • Bilişsel Gelişim • Olaylar, ailesinin sağlığı ve okulla ilgili endişeler taşırlar. • Detaylara dikkat ederler ancak ilgi alanları çok çabuk değişir. • Soyut kavramları anlamakta güçlük çekerler. Yaparak yaşayarak daha iyi öğrenirler. • Doğruluk ve adalet kavramlarını anlamaya başlarlar. • Yazmaktansa konuşarak kendilerini ifade etmekten hoşlanırlar.

Aile Nasıl Yaklaşmalı? • Öğüt vermek yerine model olmak önemlidir. • Çocukları anlamak için önce dinlemek gerekir. • Anne ve babalar gerçeklere dayalı açıklamalarda bulunmalı ve soruların cevaplarını geçiştirmemelidir. • Çocukların şikayet ve eleştirilerinin anlayış ile karşılanması gerekir. • Sert ve katı bir tutum sergilememek gerekir. • Yargılamadan, eleştirmeden önce çocuğun düşüncelerinin önemsendiği gösterilmelidir. • Her şeyden önce sevginin gösterilmesi büyük önem taşır.

10 YAŞ • Fiziksel - Motor Gelişim • Dış görünüş önem kazanır, ayna karşısında geçirilen zaman bu dönemde artmaya başlar. • Boy, kilo gibi fiziksel unsurlar önem kazanır ve bununla ilgili kaygılar yaşanabilir. • Koşma ve atlama hareketleri için gerekli büyük kasların gelişimi hızlıdır. • Küçük kaslar gelişmiştir. Bu nedenle resim, müzik ve el sanatlarında başarılıdır. • Sosyal - Duygusal Gelişim • Grup normları daha fazla önemli ve katıdır. Grup kurallarına uymadığı koşulda dışlanma tehlikesiyle yüze gelebilir. • Arkadaşlar sadece oyun grubu değil aynı zamanda sosyal destek alınabilecek, ortak ilgi alanlarının olduğu ve sırların paylaşıldığı bir gruptur. . • Övülmek, güvenilmek ve çabalarının takdir edilmesi önemlidir. • İyi bir dinleyicidirler ama aynı zamanda konuşmayı ve anlatmayı severler. Konuşurken zaman birbirlerine veya büyüklere karşı eleştirel olabilirler. • Çabuk motive olurlar ama motivasyonları çabuk dağılır. • Başarısızlığın çok sık ifade edilmesi benlik algısını ve özgüvenlerinin gelişimini etkiler. • • “Benmerkezci” yaklaşım yerini daha genel bir bakış açısına bırakmaya başlar. • Kızlar ve erkekler bir arada uyumlu çalışabilirler. • Çok çabuk öfkelenir, çok çabuk affederler. • Arkadaşlıklara çok önem verirler. • Bilişsel Gelişim • Öğrenmek ve üretmek istekleri fazladır. • Görerek ve yaparak öğrenme ağırlıklıdır. • Deney yapmak, gözlemlemek önem kazanır. • Araştırma, parçaları birleştirme konularında heveslidirler. • Uzun süre okuma ve düşünmeye kendisini verebilir.

Aile Nasıl Yaklaşmalı? • Duyguların paylaşımı yapılmalıdır. • Onunla ve sorunuyla ilgilendiğini göstermek gerekir. • Kendisine inanıldığını ve güvenildiğini göstermek gerekir. • Yıldırma, korkutma ve sindirme yoluyla davranışları kontrol altına almaya çalışılmamalıdır. • Sabırlı ve anlayışlı olunmalıdır. • Okul ve öğretmenler ile ilişki kurulmalıdır. • Sert ve katı bir tutum sergilenmemelidir. • Yargılamadan, eleştirmeden önce düşüncelerin önemsediğini gösterilmelidir. • Çocuklar başkaları ile kıyaslanmamalıdır. • Öfkeli ise üzerine gidilmemelidir.

11 YAŞ • Fiziksel - Motor Gelişim • Ön ergenlik belirtileri net olarak görülür. • Kızlar hızla büyümeye devam eder. • Kilo artışı belirgin olarak görülür. • Beden şekli ve oranlarında değişmeler başlar. • Sosyal - Duygusal Gelişim • Daha dengeli, kararlı arkadaşlıklar kurarlar. • Arkadaş grubunun kuralları çok önemlidir. Ancak erişkinlerin kurallarını benimsemek istemezler. • Rekabet grup içinde ve diğer kişilere karşı oluşmaya başlar. • Birbirlerini gittikçe daha iyi anlamaya başlar ve empati kurarlar. • Yüksek duygusallık özellikleri görülmeye başlar. • Bilişsel Gelişim • Ayrıntılı düşünmeye başlarlar. (soyut düşünmeye başlama) • İlgi alanları çeşitlenir, bu dönemde olanak sunmak ve çocuğa seçme şansı vermek önemlidir. • Kendi düşüncelerini eleştirmeye başlarlar. • Kendi iç dünyalarını daha karmaşık bir şekilde algılamaya başlarlar. • Mantıksal sonuçlar çıkarabilirler. • Dikkati yoğunlaştırabilme yetenekleri gittikçe artmaya devam eder. • Sebep-sonuç ilişkisi kurabilirler. • Bir eylemde bulunmadan önce sonuçlarının neler olabileceğini düşünmeye başlarlar. • İnsanların farklı özelliklerde olabileceğini kabullenmeye başlarlar. • Okumaya en çok ilgi duyulan dönemdir.

Aile Nasıl Yaklaşmalı? • Bedensel değişiklikler hakkında bilgilendirme yapılmalıdır. • Çocuklarda yeteneklerinin üstünde bir başarı ve sosyal beceri beklemek onların benliğine karşı olumsuz tutumlar geliştirmelerine ve yetersizlik duygularını yaşamalarına neden olmaktadır. • Sosyal uyum alanında çocuklar desteklenmelidir. • Anne ve babalar özellikle disiplin konusunda görüş birliğine varmaya özen göstermelidirler. • Çocuklar arkadaşsız kalmışsa bu konuda da gerekli kişilerden yardım istenmelidir.