GELENEKSEL SOSYOLOJI VE RGT GELENEKSEL SOSYOLOJ VE RGTLER

  • Slides: 17
Download presentation
GELENEKSEL SOSYOLOJI VE ÖRGÜT

GELENEKSEL SOSYOLOJI VE ÖRGÜT

GELENEKSEL SOSYOLOJİ VE ÖRGÜTLER Marx Durkheim Weber

GELENEKSEL SOSYOLOJİ VE ÖRGÜTLER Marx Durkheim Weber

ÇAĞDAŞ SOSYOLOJIK TEORILER VE ÖRGÜTLER Yapısal fonksiyonalizm: örgütler ve toplumlar kendi yaşamlarını sürdürmelerini sağlayacak

ÇAĞDAŞ SOSYOLOJIK TEORILER VE ÖRGÜTLER Yapısal fonksiyonalizm: örgütler ve toplumlar kendi yaşamlarını sürdürmelerini sağlayacak zorunlu fonksiyonları nasıl oluştururlar? Çatışma teorisi: Tüm toplumlar gruplar ile sürekli sosyal değişim arasındaki çatışmayla tanımlanır. Sembolik etkileşimcilik: Sosyal düzen sosyal etkileşim sürecindeki yorumlara ve aktardığımız anlamlara bağlıdır.

ÖRGÜTLERİN ÖZELLİKLERİ Örgütlerin Açık Bir Sistem Olarak Özellikleri: � Örgütler açık sistemler olarak bazı

ÖRGÜTLERİN ÖZELLİKLERİ Örgütlerin Açık Bir Sistem Olarak Özellikleri: � Örgütler açık sistemler olarak bazı ortak özelliklere sahiptir: Enerji alma Enerjiyi İşleme Çıktı Döngüsel Özellik Olumsuz Entropi Bilgi girdisi olumsuz geri bildirim ve kodlama süreci Oturmuş durum ve dinamik denge Farklılaşma Eşsonuçluluk

 Örgütlerin Kendine Özgü Özellikleri � Toplumsal sistemler biyolojik yapılar gibi fiziksel ve fizyolojik

Örgütlerin Kendine Özgü Özellikleri � Toplumsal sistemler biyolojik yapılar gibi fiziksel ve fizyolojik bir sınırlılığa sahip değildirler. � Toplumsal sistemler fiziksel parçalardan çok olgu ve olayların yapısallaşmasıyla oluşurlar. � Toplumsal sistemler fiziksel sistemlere göre daha açıktır. � Toplumsal sistemlerin bir başka özelliği de insan yapısı oluşu ve kusursuz olmayışıdır. � Toplumsal sistemler daha değişkendir.

Örgütler toplumsal sistemlerin bir türü ya da alt sınıfını oluşturur. Örgütler toplumsal sistemlerin özelliklerini

Örgütler toplumsal sistemlerin bir türü ya da alt sınıfını oluşturur. Örgütler toplumsal sistemlerin özelliklerini taşır. Örgütlerin; � � � Üretim ve üretim girdisini sağlayan destek yapıları yanında örgüte kalıcılık vermeğe yönelik varlık koruma yapıları da vardır. Örgütler, ayrıntılarıyla belirlenmiş rol ilişkilerinden oluşmuştur. Bu ilişkiler içinde işbölümü sonucunda roller işlevsel olarak belirlenmiştir. Örgütlerde denetim ve yönetim işlevlerinin kullanış biçimini yansıtan belirli bir otorite yapısı vardır. Örgütlerde yönetsel yapının bir parçası olarak iyice geliştirilmiş düzenleyici mekanizmalarla uyum sağlayıcı yapıları görmek olasıdır. Örgütlerde otorite yapısına destek veren sistem normlarını sağlamak için açık bir ideoloji belirlemesine gidildiği de görülür.

ÖRGÜT TİPLERİ-1 I-Otorite Yapısına Göre Örgütler � Hiyerarşik � Demokratik Hiyerarşik örgüt: Örgütün yerine

ÖRGÜT TİPLERİ-1 I-Otorite Yapısına Göre Örgütler � Hiyerarşik � Demokratik Hiyerarşik örgüt: Örgütün yerine getirmesi gerekli her bir işlevin uzmanlaşmış bir role verilmesidir. Örgüt içinde aşağıdan yukarıya doğru artan bir otorite ile donatılmıştır. Demokratik örgütler: Hiyerarşik örgütlerin alternatifidir. Devlet, Siyasi partiler, sendikalar ve gönüllü kuruluşlar demokratik örgütlerdir. Demokratik örgütlerde yasama erkiyle yürütme erki birbirinden ayrılmıştır. Yasama erki örgütün tüm üyelerince bir kişi- bir oy ilkesine dayanır. İkinci ölçütü vetodur.

ÖRGÜT TIPLERI -2 II-Amaç ya da İşlevlerine Göre Örgütler Yaptıkları işlere göre örgütler sınıflandırılabilir:

ÖRGÜT TIPLERI -2 II-Amaç ya da İşlevlerine Göre Örgütler Yaptıkları işlere göre örgütler sınıflandırılabilir: � Hizmet ettiği işleve ve amacın türüne göre sınıflama (Talcott Parsons). Topluma katkılarına göre: Üretim örgütleri Politik amaca yönelik örgütler Birleştirici örgütler Varlık koruyucu örgütler

ÖRGÜT TIPLERI -3 Katz ve Kahn’nın benzer sınıflaması Üretim ya da ekonomi örgütleri: (işletmeler)

ÖRGÜT TIPLERI -3 Katz ve Kahn’nın benzer sınıflaması Üretim ya da ekonomi örgütleri: (işletmeler) Varlık sürdürme örgütleri: (kilise, okul) Uyarıcı örgütler: (üniversiteler) Yönetsel ya da politik örgütler: (devlet, bakanlıklar, sendikalar) Örgütün varlığından temel olarak kimin yararlandığı ölçütüne göre sınıflandırma (Balau& Scott) � Karşılıklı yarar sağlayan örgütler: (siyasi partiler) � İşletme örgütleri : endüstriyel işletmeler, bankalar) � Hizmet örgütleri: (hastaneler, okullar) � Kamu çıkarı örgütler: (askeri örgütler, polis, itfaiye, vergi kurumları)

ÖRGÜT TIPLERI -4 Örgütlerin toplumun her kesiminde ve bütün faaliyet alanlarında varolduğu belirtilir. Toplumsal

ÖRGÜT TIPLERI -4 Örgütlerin toplumun her kesiminde ve bütün faaliyet alanlarında varolduğu belirtilir. Toplumsal yapının şeklini verme, dönüşüme yöneltme ya da dönüşüme engel olma açısından farklı özellikler gösterir. Bu örgütler; Üretim örgütleri: (her türlü mal üreten örgütler) � Toplumsal zümre, sınıf ya da kategori örgütleri: (meslek kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları) � Düzenleyici ve Koruyucu Örgütler: (hükümet, adli örgütlermahkemeler, hapishaneler, okullar) � Toplumsal değişmeyi hızlandırmaya ya da yönünü değiştirmeye yönelik örgütler: ( Bunlar toplumsal yapının özel koşullarına göre her üç kategoride yer alan bazı örgütler olabilir. Örn: kendini fesheden bir meclis, siyasi parti vs. ) �

ÖRGÜT TIPLERI -5 III- Kullanılan Teknolojiye Göre örgütler � Kullanılan teknolojinin karmaşıklık derecesine göre

ÖRGÜT TIPLERI -5 III- Kullanılan Teknolojiye Göre örgütler � Kullanılan teknolojinin karmaşıklık derecesine göre örgütler (Joan Woodward) Küçük miktarda ve birim üretimde bulunan örgütler Büyük miktarda ve kitle üretimi yapan örgütler Süreç üretiminde bulunan örgütler

ÖRGÜT TIPLERI -6 � Farklı teknik sistemlerdeki iş ile insanın uyuşumunun yarattığı sonuçlara yönelik,

ÖRGÜT TIPLERI -6 � Farklı teknik sistemlerdeki iş ile insanın uyuşumunun yarattığı sonuçlara yönelik, insan ile işi arasındaki duruma göre üç tip örgütten söz edilir: Uzun zincir teknolojisine dayanan örgütler (montaj örgütleri) Aracı teknolojiyi kullanan örgütler: (Sigorta şirketleri) Bazı nesnelerde değişiklik yapmak amacıyla çeşitli teknikleri kullanan Yoğun teknoloji Örgütleri. � Örgütlerin kullandığı üç tür teknoloji ve bunlara uygun örgüt yapıları Aracı ya da çözümleyici teknoloji kullanan örgütler: (banka sigortalar) Faaliyetler arası ilişkilerde birbirini izleyen karşılıklı bağımlılık yaşayan örgütler; (kitle üretimi yapan montaj üretim içindeki örgütler. Yoğun teknoloji örgütleri: ( Bir işe başlamak için yapılacak olan faaliyetlerin hepsi karşılıklı olarak birbirine bağlıdır. Örn hastaneler)

ÖRGÜT TIPLERI -7 IV- Denetim ve Düzenlemeye Dayanan Örgüt Tipleri � Etzioni, otorite türlerine

ÖRGÜT TIPLERI -7 IV- Denetim ve Düzenlemeye Dayanan Örgüt Tipleri � Etzioni, otorite türlerine göre örgütleri: Zorlayıcı otoritenin egemen olduğu örgütler: (hapishane) Ödüllendirici, yasal otoritecinin egemen olduğu örgütler: (Ticaret ve sanayi kuruluşları, işçi sendikaları) Normatif(kuralcı) otoritenin egemen olduğu örgütler: (Dinsel örgütler, üniversiteler, gönüllü kuruluşlar) Karma örgütler Normatif-zorlayıcı: Savaş Birliği Ödüllendirici-normatif: işçi sendikaları Ödüllerindirici-zorlayıcı: bazı eski endüstri örgütleri, bazı çiftlikler,

ÖRGÜT TIPLERI -8 V- Önemli Yapısal Özelliklerine Göre Örgütler Pugh, Hickson &Hinings’in çalışmlarıan dayalı

ÖRGÜT TIPLERI -8 V- Önemli Yapısal Özelliklerine Göre Örgütler Pugh, Hickson &Hinings’in çalışmlarıan dayalı üç temel yapısal boyuta dayalı sınıflama. Faaliyetlerin planlanması, otoritenin toplanması, iş akışının kontrolü. Buna dayalı yedi tip örgütten söz edilir. . Eksiksiz bürokrasi: gerek faaliyetlerin planlanması, gerekse otoritenin toplanması boyutlarında oldukça yüksek puan alıp teknolojinin iş akışı ile bütünleşmesinde düşük puan alan örgütler. q İş akışı Bürokrasiler: Faaliyetlerin planlanmasında yüksek, diğer iki boyutta düşük puanlı örgütler q Üstü örtülü olarak planlanmış örgütler: Oldukça düşük miktarda faaliyet planlaması, yaygın otorite ve yüksek komuta kontrolü, q Personel Bürokrasisi: Planlamada düşük ama komuta kontrolünde ve otoritenin toplanmasında yüksek puanlı örgütler q

ÖRGÜT TIPLERI -9 VI- Yönetsel İşlevlere Göre Yapılan Sınıflamalar: � a- Thompson-Tuden Modeli: Karar

ÖRGÜT TIPLERI -9 VI- Yönetsel İşlevlere Göre Yapılan Sınıflamalar: � a- Thompson-Tuden Modeli: Karar verme değişkeni üzerinde dururlar. Dört tür karar verme sözkonusu Programlanmış kararlar Yargısal kararlar Uzlaşma Esinlenilen kararlar Her bir tür karar farklı strateji ve yaklaşım gerektirir. Karar vermenin temel öğeleri olarak eylem seçenekleri , bu seçeneklerden her birinin farklı sonuçları söz konusudur. v Gerek seçeneklerden beklenen sonuçlar gerekse bu sonuçların tercih sırası hakkında anlaşma sözkonusu ise karar verme oldukça kolaydır. . Bu örgütler uzmanlardan oluşmuştur genelde.

ÖRGÜT TIPLERI -10 Çoğunluğun yargısına dayalı kararlar ve bunların verildiği kolej tipi örgütler. Burada

ÖRGÜT TIPLERI -10 Çoğunluğun yargısına dayalı kararlar ve bunların verildiği kolej tipi örgütler. Burada seçeneklerden beklenen sonuçlar ya belirsizdir ya da üzerinde görüş birliği yoktur. v Uzlaşmaya dayanan kararların alındığı pazarlıkçı-temsili örgütler. Uzlaşma türü kararların alındığı birim, orta büyüklüktedir. Bu örgütlerde her iki tarafta seçeneklerden beklenen sonuçlar konusunda uyum içindedir ama tarafların tercih sıralaması farklıdır. v Esinleme sonucu verilen kararlar ve Anomik örgütler. Bu yapılar düzensizlik ve kötü örgütlenmeyi simgeler. Gerek sonuçlarda gerekse sonuçların tercihlerinin sıralamsında bir uyuşma yoktur. v

ÖRGÜT TIPLERI -11 b- Lars Engquvist’in tipolojisi: Sınıflandırmaya yönetsel işlevlerden biri olan yöneltmenin bir

ÖRGÜT TIPLERI -11 b- Lars Engquvist’in tipolojisi: Sınıflandırmaya yönetsel işlevlerden biri olan yöneltmenin bir bölümünü oluşturan örgütsel iklimi temel alır. Burada örgüt ikliminin temel iki boyutu önemlidir. Özgürlük ve Güvendir. � Savunmacı bürokratik yapılar: (polis- ordu, vb) � Diktatör yapılı öldürücü iklim yapılar: (anomik yapılar) � Atılımcı yaratıcı iklim yapılar: (işletme örgütleri) � Görünüşte yaratıcı iklim yapılar : (Üniversite)