GEBELK VE DOUM NCES BAKIM MERSN L SALIK

GEBELİK VE DOĞUM ÖNCESİ BAKIM MERSİN İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ AÇS-AP ŞUBESİ

Doğum Öncesi Bakım n n 1900’de ABD’de hemşirelerin gebeleri ziyaretiyle gündeme gelmiştir. Gebelik komplikasyonlarının azaldığı görüldüğü için rutin uygulamaya alınmıştır.

Tüm gebeler tespit edilip ilk izlemde risk değerlendirmesi formu kullanılarak izlemlerin nasıl yapılacağı kararlaştırılacak,

DÖB protokolünde risk tespit edilmeyen gebelere en az 4 kaliteli izlem yapılacak, risk durumunda veya kişinin talebi doğrultusunda daha sık izlem yapılacaktır

İl düzeyinde sağlık personeli hizmet içi eğitimleri ekli protokol esas alınarak Güvenli Annelik Modülü ile yürütülecektir

2000 li yılların Türkiyesin de Yılda; 2 milyon gebe 1. 5 milyon doğum 700 maternal ölüm

ANNE ÖLÜM ORANLARI (YÜZBİN DE) 2007 2008 TÜRKİYE: 21 TÜRKİYE : 19, 5 MERSİN : 39 MERSİN : 14

İzlemin Amacı n Bireylere koruyucu sağlık hizmeti sunmak n Olası sağlık sorunlarını erken tespit edip tedavisinin yapılmasını sağlayarak n Genel sağlık düzeyini yükseltmek.

BİRİNCİ BASAMAKTA NİTELİKLİ GEBE TAKİBİ

NİTELİKLİ DÖB AMAÇLAR n Risk faktörlerini belirlemek n Önlenebilir risk faktörlerinden korunmayı sağlamak n Risk faktörlerine göre n bilgi/uygun tedavi n daha sık izlem n sevk

DOĞUM ÖNCESİ BAKIMIN YÖNETİMİ n n İyi iletişim İzlemlerin zamanında, yeterli ve eksiksiz yapılması

İLETİŞİM n n n n Gebeyi nazik bir şekilde karşılama Gerekli mahremiyeti sağlama Kendini tanıtma Gebenin adını öğrenme ve kullanma Gerekli olumlu beden dilini kullanma İletişim için gerekli mesafeyi ayarlama Gebe ile yüze olma, göz teması kurma Her aşamada soru sorabileceğini belirtme

DOĞUM ÖNCESİ BAKIM TAKVİMİ n n Gebenin en az bir bakıma eşi veya bir aile bireyiyle gelmesi teşvik edilmeli Tüm gebeler en az 4 kez izlenmeli 1. izlem 2. izlem 3. izlem 4. izlem n n n 4. aydan önce(14 hft ‘dan önce) 6. ayda(18 -24 hft arası) 8. ayda(30 -32 hft arası) 9. ayda(36 -38 hft arası) Ciddi anemisi olanlar 2 haftada bir Diğer riskli gebelikler (diyabet, preeklampsi vb. ) haftada bir TDT bir hafta geçerse gebe sağlık kuruluşuna başvurmalı

İZLEM PLANI n ÖYKÜ ALMA 1. 2. 3. 4. n n FİZİK MUAYENE LABORATUVAR BAĞIŞIKLAMA ve İLAÇ DESTEĞİ BİLGİLENDİRME ve DANIŞMANLIK 1. 2. n Kişisel Tıbbi Obstetrik Mevcut gebelik Gebeliğe bağlı yakınmalar Genel İZLEM FİŞİNİN KONTROLU

Kişisel bilgileri n n n T. C Kimlik Numarası (biliniyorsa) Yaş (Doğum tarihi) Adres ve telefon numarası Medeni hali Akraba evliliği/derecesi n n n n Birinci derece akraba (kardeş çocukları arasında) İkinci derece akraba (kardeş torunları arasında) Yaşadığı ev tipi, büyüklüğü ve hane halkı sayısı Yaşadığı mekanın alt yapı koşulları; tuvalet, su kaynağı Yaşadığı mekanın elektrik ve ısınma kaynağı Eğitim düzeyi Ekonomik kaynakları; n n n Kendi mesleği ve çalışma durumu Eşinin mesleği ve çalışma durumu Yaşadığı yerin en yakın sağlık kuruluşuna uzaklığı Ulaşım şartları Sosyal güvencesi

Tıbbi öykü n Kronik sistemik hastalıklar (Diabetes Mellitus, hipertansiyon, kardiyovasküler hastalıklar, kr. böbrek hastalığı, epilepsi, tiroid hastalıkları vb. ) n n n n n Geçirilmiş veya tedavisi sürmekte olan enfeksiyon hastalıkları (Tüberküloz, Brucella, paraziter hastalıklar, vb) CYBE öyküsü Madde bağımlılığı Toprak vb yeme Psikiyatrik hastalıklar Kan transfüzyonu Talasemi taşıyıcılığı Geçirilmiş operasyonlar Geçirilmiş jinekolojik operasyonlar ( Histerotomi, myomektomi vb) n n İlaç allerjisi Aile öyküsü (Diabetes mellitus, tekraralayan fetal anomaliler, çift yumurta ikizi vb. ) n Sürekli kullanmak zorunda olduğu ilaçlar (Antiepileptikler, insülin, antihipertansifler vb). n n Gebelik öncesi kullanılan aile planlaması yöntemi İnfertilite mevcut ise süresi, gördüğü tedaviler

Obstetrik öykü (Daha önceki gebelikleri ile ilgili) 1 n n n n Bu gebeliği dahil toplam gebelik sayısı ( Gravida) Daha önceki doğum sayısı (Parite) Yaşayan çocuk sayısı Son gebeliğin sonlanma tarihi-yeri Gebenin her gebeliği ile ilgili öyküsünün ve gebelik sonucunun irdelenmesi; n Doğumların kim tarafından nerede yapıldığı n Gebeliklerin sonlanma şekli ve gebelik haftası Canlı doğum, ölü doğum, kendiliğinden düşük, isteyerek düşük, ektopik gebelik, mol gebelik Bebek ölümü ve nedenleri Çocuk ölümü ve nedenleri Prematür doğum Postmatür doğum İkiz veya çoğul gebelik Tekrarlayan birinci trimester düşükleri Tekrarlayan ikinci trimester düşükleri Yasal tahliye ve isteyerek düşük ve komplikasyonları

Obstetrik öykü (Daha önceki gebelikleri ileilgili)2 n n n n Gebelik sırasında yaşanan komplikasyonlar (Kanama, preeklampsi, gestasyonel diyabet, tromboz, emboli) Doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar (Plasentanın erken ayrılması, plasenta previa, makat, transvers ve diğer prezentasyon anomalileri, uzamış doğum eylemi, üçüncü derece perine yırtıkları ve masif kanama, plasentanın elle çıkarılması ) Doğumun şekli (Normal doğum, sezaryen doğum, forseps veya vakumla müdahaleli doğum) Doğum sonrası dönemde yaşanan komplikasyonlar (Sepsis, kanama, depresyon, meme absesi vb. ) Daha önceki canlı doğumlara ait yaşanan komplikasyonlar (Hidrops Fetalis, resüsitasyon veya başka tedavi almış yenidoğan, kromozomal anomali veya malformasyon, düşük doğum ağırlığı, intrauterin gelişme geriliği ve makrozomi) Daha önceki canlı doğumlara ait bilgiler (cinsiyeti, doğum ağırlığı, anne sütü alma süresi) Tetanoz toksoid immünizasyon uygulaması

Mevcut gebelik öyküsü n n n n Son Adet Tarihi (Son adetin ilk günü) Son adet tarihine (SAT) göre tahmini doğum tarihi Nagele kanununa göre hesaplanır: Tahmini Doğum Tarihi = SAT -3 ay + 7 gün Adetleri düzenli olmayan hastalarda gebelik haftasının SAT ile uyumlu olmayabileceği unutulmamalıdır. Bilinmiyorsa; İlk gebelik testi tarihi Gebelikten ilk şüphelendiği tarih Fetus hareketlerinin ilk hissedildiği tarih Adetlerinin düzeni Beklenen doğum tarihi Gebelik yakınmaları (Bulantı kusma, aşırı tükrük salgılanması, toprak vb. yeme, sık idrara çıkma, meme hassasiyeti, kabızlık, mide yanması, bacaklarda kramplar, nefes darlığı, çarpıntı, halsizlik vb. . . ) Gebelik tehlike işaretlerine ait yakınmalar (Vajinal kanama, yüksek ateş, karın ağrısı, solunum güçlüğü veya sık solunum, günlük aktivitelerin gerçekleştirilememesi) Alışkanlıkların sorgulanması (sigara, alkol, madde bağımlılığı) Kullandığı ilaçlar

Fizik Muayene n n n Gebenin boy ve kilosunu ölçünüz. Kan Basıncını ölçünüz ( Sistolik kan basıncının 140, diastolik kan basıncının 90 mm. Hg altında olması normal kabul edilir) Nabzını sayınız. Ciddi anemi bulgularını kontrol ediniz El tırnakları, konjunktiva, ağız mukozasında solukluk, nefes almakta güçlük, 30’un üzerinde solunum sayısı Hastalığı gösteren diğer tehlike işaretlerini kontrol ediniz Nefes darlığı, öksürük, yüksek ateş vb. n n Gebelik haftası ile uterus büyüklüğünün uygunluğunu değerlendirmek Semptomatik CYBE bulgusu varsa değerlendiriniz Fetus kalp seslerini değerlendiriniz. Fetüs kalp atımları fetal steteskop ile 16 -20. , el Doppleri ile 10 -12. haftalardan itibaren duyulabilir Bebeğin ilk hareketlerini hissetme zamanını kaydetmesini isteyiniz.

Fizik muayeneden sonraki aşamada risk değerlendirme formundaki sorgulamalar yapılmalı

Laboratuvar Testleri İdrar tahlili: Bakteriüri ve proteinüri açısından test çubuğu ile ve mümkünse mikroskobik olarak idrara bakınız n Hemogram veya Hb-Hct ölçümü: Her izlemde gebeye Hb-Hct bakınız. n Kan grubu tayini: İlk izlemde gebenin ve eşinin kan grubuna Rh uygunsuzluğu açısından mutlaka bakınız. n Gebenin semptomlarına göre gereken diğer testler için sağlık kuruluşunda yapılamıyor ise bir üst basamağa yönlendiriniz. n

Gebeye Verilecek İlaç Desteği, Tedaviler ve Bağışıklama

İLAÇ DESTEĞİ n n Folik asit desteği: 400 mikrogram/gün, gebelikten en az 2 ay önce başlanmalı ve gebeliğin 3. ayına kadar devam edilmeli İkinci trimesterin başından itibaren günde 40 -60 mg/gün demir preparatı desteği

Üreme Çağındaki Kadınlar için Sağlık Bakanlığı Aşı takvimi Doz Sayısı Uygulama zamanı Koruma süresi TT 1 Gebeliğin 4. ayında Yok TT 2 TT 1’den en az 4 hafta sonra 1 -3 yıl TT 3 TT 2’den en az 6 ay sonra 5 yıl TT 4 TT 3’ten en az 1 yıl sonra 10 yıl TT 5 TT 4’ten en az 1 yıl sonra ya da sonraki gebelikte Doğurganlı k çağı boyunca

Bilgilendirme ve Danışmanlık

GEBELİĞE BAĞLI OLAĞAN YAKINMALAR n n n Bulantı, kusma Ptyalizm Pika Sık idrara çıkma Mastodini Meme başındaki glandlarda belirginleşme n n n Kolostrum salınımı Çocuk hareketlerinin hissedilmesi Kabızlık Mide yanması Bacaklarda kramplar

Gebelikte Bulantı ve Kusma n Gebeliklerin %50’sinde 2. -12. haftalar arasında görülür. Çoğunlukla sabahları daha şiddetlidir ve yemek kokuları ve diğer kokular bu şikayeti şiddetlendirir. n Anneye hafif kuru gıdaları sık küçük öğünler şeklinde alması önerilir. n Yüksek doz B 6 eklenmesi hastayı rahatlatabilir. n Çok ciddi durumlarda kusmayı durdurucu ilaçlar kullanılabilir. n Aşırı kusma çoğul gebelik veya mol gebelik işareti olabilir. n Aşırı kusma dehidratasyon ve ketonüri ve kilo kaybına yol açarak hiperemesis gravidarum tablosunu ortaya çıkarır

Ptializm n Aşırı tükrük salımı bazı gebelerde gözlenebilir, çok ciddi rahatsızlığa neden olduğu durumlarda 8 -15 mg Belladona ekstresi (güzelavrat otu) ağızdan günde 4 kez verilebilir.

Pika n n Pika normalde besin olarak kullanılmayan nişasta, tebeşir gibi maddelerin yenilmesidir. Annenin iyi beslenmesini engellediği için zararlıdır. Bu gebelerde çinko eksikliği görülebilir, bu yönden destek tedavisi verilmelidir.

Sık idrara çıkma n n Pelvis damarlarındaki genişleme ve hormonlara bağlı olarak mesane fonksiyonlarının değişmesiyle ortaya çıkar. Gebeliğin ileri haftalarında büyümüş rahimin ve önde gelen fetal kısımların basısı mesane kapasitesini azaltarak sık idrara gitme şikayetini arttırır. Disüri veya hematüri görülmesinin normal olmadığı ve bu durumlarda sağlık kuruluşuna başvurmaları söylenmelidir Her antenatal izlemde idrar tetkiki yapılmalıdır. Gebelikte asemptomatik bakteriüri normal kadınlara göre daha sıktır (%7)

Mastodini n n Mastodini yani memelerdeki hassasiyet hormonal etkiye bağlıdır. Memelerde dolaşımın artmasına bağlı olarak büyüme ve venöz damarlarda artış ortaya çıkar. Aksesuar meme dokusu olanlarda bu doku da gebelikte hipertrofiye uğrayarak kitle şeklinde algılanılabilir.

Meme başındaki glandlarda belirginleşme n (Montgomery tüberkülleri) Gebeliğin 6 -8. haftasında hormonal etkilere bağlı olarak oluşur.

Kolostrum salınımı n Meme başından kolostrum salınımı 16. haftadan sonra ortaya çıkabilir

Kabızlık Diyet ve yeterli sıvı alımı ile düzeltilir. Lifli gıdalar, yeşil yapraklı sebzeler, kepekli ekmek ve su alımı genellikle bu sorunu çözmede yeterli olacaktır

Mide yanması n n Gebe kadınların üçte ikisinde görülebilir. Hastalara yağlı, acılı yiyecekler yememeleri, yemekten hemen sonra yatmak veya eğilmekten kaçınmaları önerilir. Bu önlemler yeterli olmaz ise hastalara antiasitler verilebilir.

Bacaklarda kramplar n n Bacak krampları gebeliğin özellikle son haftalarında gebelerin yarısında gözlenir. Bu yakınmalar özellikle geceleri ortaya çıkar, mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Bacaklara masaj uygulanması veya gerilme egzersizleri ağrıyı gidermede sıklıkla yeterli olmaktadır. Tedavide kalsiyum, magnezyum veya sodyum desteği tedavisi denenmiştir.

Çocuk hareketlerinin hissedilmesi n n İlk gebeliklerde 18 -20. , daha önce gebeliği olanlarda ise 16 -18. haftalarda hissedilir. Barsak hareketleri ile karıştırılabilir.

DANIŞMANLIK VERİLECEK KONULAR

GEBELİKTE DANIŞMANLIK 1 n n n Doğum öncesi bakım takvimi Beslenme ve diyet Fiziksel aktivite ve çalışma koşulları Gebelikte cinsel yaşam Hijyen ve genel vücut bakımı

GEBELİKTE DANIŞMANLIK 2 Diş Bakımı n Sigara alışkanlığı n Alkol alışkanlığı ve madde bağımlılığı n Emzirme n İlaç kullanımı n

GEBELİKTE DANIŞMANLIK 3 n. Tetanoz toksoid immünizasyonu n. Gebelikte olağan yakınmalar n. Doğumun nerede ve kim tarafından yapılacağının planlanması n. Gebelikte tehlike işaretleri n. Doğum sonrası aile planlaması danışmanlığı

BESLENME n n n n Beslenme alışkanlıkları Özel diyet gerektiren hastalık Madde bağımlılığı, alkol ve sigara kullanımı Yeme bozukluğu , gereksiz diyet Vejeteryan beslenme Obezite Gelir yetersizliği

GEBELİKTE KİLO ARTIŞI n n n İlk gebeliklerde önerilen ortalama kilo artışı 12, 5 kg’dır Aylık kilo artışı 1 kg’ın altında veya 3 kg’ın üstünde ise diyet alışkanlıkları sorgulanmalıdır Gebelik başında 45 kg’ın altında olan gebeler 11 -12 kg kilo artışı için bilgilendirilmelidir.

GEBELİKTE BESLENME GEREKSİNİMİ n Gebelikte artan kalori ihtiyacı: 300 kcal/g, artan protein ihtiyacı ise 5 -6 g/g n Gebeliğin ikinci yarısında protein gereksinimi: 1 g/kg/günde n Gerekli olan esansiyel aminoasitler: Hayvansal kaynaklı n Gebeliğin son ayları ve laktasyonda günlük kalsiyum alımı: günde 1. 5 g=2 porsiyon süt/süt türevleri, gerekirse kalsiyum desteği n Gebelikte yıkanmamış meyve ve sebze, pastörize olmayan veya iyi kaynatılmamış süt/süt ürünleri, çiğ et, çiğ yumurta alımından kaçınılması gerekir. n Günlük kafein miktarı 500 mg’ın üstüne çıkmamalıdır. n Vejeteryan gebelerde ve megaloblastik anemisi olanlarda B 12 vitamini desteği gerekir. n Gebelikte normal miktarda tuz alımı sakıncalı değildir.

FİZİKSEL AKTİVİTE VE ÇALIŞMA n Sorunsuz gebelikte gün içerisinde 1 -2 saatlik dinlenme şartıyla orta derecede aktiviteye izin verilir. n Ata binme gibi tehlikeli aktiviteler ve aşırı fiziksel yükten kaçınılmalıdır. n Gebelikte en uygun egzersiz yürüyüştür. n Gebelikte çalışılabilir ancak aşırı fizik aktivite annenin oksijen tüketimini arttırır ve kalp rezervi üzerine artmış bir yük getirir. n Normal gebeliklerde seyahat sakıncalı değildir ama gidilen yerlerde sağlık hizmetine ulaşma ile ilgili güçlükler dikkate alınmalıdır. n Kendiliğinden düşük veya mevcut gebelikte kanama öyküsü olan hastalar uzak mesafelere seyahatten kaçınmalıdır. n Yüzmenin herhangi bir sakıncası yoktur, ama dalmaya izin verilmemelidir.

CİNSEL YAŞAM n Normal seyrinde bir gebelikte özellikle ilk iki trimesterde cinsel yaşamla ilgili bir yasaklama getirmeye gerek yoktur. n Gebeliğin son dönemlerindeki (32. hafta ve ilerisi) koitus doğumu başlatabilir. n Halen kanaması olan veya erken doğum öykülü gebelerde cinsel ilişki yasaklanabilir. n Cinsel yolla bulaşıcı hastalık riskinde ise kondom kullanımı önerilmelidir.

HİJYEN VE GENEL VÜCUT BAKIMI n n n Gebelikte genel hijyen kurallarına uyulmalıdır. Vajinal duş önerilmez Son trimesterde banyo veya duş sırasında kayma ve düşme riskine karşı anneler uyarılmalıdır.

GEBELİKTE DİŞ BAKIMI n n Diş bakımına özen gösterilmelidir. Gebelikte diş etlerinde hipertrofi ve kanamalar görülebilir. Lokal anestezi altında yapılabilecek basit işlemler gebeliğin herhangi bir döneminde uygulanılabilir. Uzun sürecek girişimler ikinci trimesterde gerçekleştirilmelidir. Diş abselerinde, romatizmal kalp hastalığı ve mitral kapak yetmezliği olanlarda girişim öncesi antibiyotikler verilmelidir.

GEBELİKTE SİGARA KULLANIMI n n Sigara içen gebelerde doza bağımlı olarak düşük doğum ağırlıklı bebek görülme riski artar. Fetal ölüm riski artar. Plasenta dekolmanı ve plasenta previya riski artar. Gebelere sigara içmemeleri tavsiye edilmeli ve bu konuda desteklenmelidirler.

GEBELİKTE ALKOL/MADDE KULLANIMI: n n n Kronik alkolik olan annenin bebeğinde doğum anında yoksunluk sendromu görülür. Kronik alkoliklerde bağımlılığa eşlik eden beslenme bozukluğu bebek ve anne sağlığını olumsuz etkiler. Alkol bağımlısı olan annelerin bebeklerinde fetal alkol sendromu gelişir. (Gelişme geriliği, yüzde dismorfik gelişim [şekil bozukluğu], santral sinir sistemi ve diğer bozukluklar) Gebeliğin 3. trimesterinden önce alkolün bırakılması bile olumlu etki yapar. Gebelikte eroin, kokain, methadon kullanımında ciddi anomali ve problemler olur. Bu bağımlılıkları olanlar uygun merkezlere tedavi için yönlendirilmelidir.

GEBELİKTE İLAÇ KULLANIMI n n n Gebelikte bazı ilaçların kullanımı teratojeniktir. Gebelikte gereken durumlarda uygun ilaçlar kullanılabilir. Gebeler doktor tavsiyesi olmaksızın ilaç kullanmamalıdırlar.

GENETİK ARAŞTIRMA YAPILMASI GEREKEN GEBELER n n n Kadın 35 yaşın üzerinde ise Anomalili bebek öyküsü var ise Eşlerin ailelerinde anomalili bebek öyküsü var ise Ailevi hastalık varsa Üç veya üstü düşük öyküsü varsa Kadının rutin kullanmakta olduğu ilaçlar varsa

Gebe İzlem Fişinin Kontrol Edilmesi İzlem sırasındaki tüm ayrıntıların izlem fişine yazılıp yazılmadığına dikkat ediniz. İzlem fişinin bir örneğini gebeye veriniz. Bir sonraki izlem tarihini belirleyerek randevu kartına yazınız. Kuruluşun telefon numarası, ilgili sağlık personelinin adı ve soyadını da aynı karta not ediniz.

İLK İZLEM İlk 14 hafta içerisinde (en geç gebeliğin 14 haftasında ) ve süresi 30 dakika olmalı

Gebeliğin Doğrulanması n n n Adet gecikmesi Gebelik testleri: kan, idrar USG

n ÖYKÜ ALMA 1. 2. 3. 4. n Kişisel Tıbbi Obstetrik Mevcut gebelik FİZİK MUAYENE Risk değerlendirme formu doldurulacak n n n LABORATUVAR BAĞIŞIKLAMA ve İLAÇ DESTEĞİ BİLGİLENDİRME ve DANIŞMANLIK 1. 2. n Gebeliğe bağlı yakınmalar Genel İZLEM FİŞİNİN KONTROLU

İLK İZLEMDE YAPILACAK İŞLEMLER Gebeliğin süresini belirleyiniz SAT ilk günü ile izlem tarihi arasında geçen süre Beklenen doğum tarihi=(SAT+7)-3 ay Gebenin öyküsünü belirleyiniz Ayrıntılı öykü ile risk faktörlerini belirleyiniz Gebenin davranışını değerlendiriniz Mutlu, heyecanlı ya da mutsuz ve tedirgin Gebe muayenesi Riskleri belirlemek için özenle fizik muayene yapınız

n İLK İZLEMDE YAPILACAK İŞLEMLER Kan basıncı ölçümü -Mümkün olan en erken zamanda -Önceki TA biliniyorsa kayıt edilmeli -Gebe oturur pozisyonda iken hep aynı koldan -Sistolik ve diyastolik değerlerin ikisi de yazılmalı *TA<140/85 mm. Hg olmalı *TA normal sınırlar içinde olsa da önceki ölçüme göre 20 mm. Hg kadar artış varsa daha sık izlenmeli

İLK İZLEMDE YAPILACAK İŞLEMLER n n n Kalp vuruşu -1 dakika süre ile nabızdan sayarak -Dakikada >100 ya da ritim bozukluğu varsa sevk Ödem kontrolü -Gebelikte hormonların etkisiyle su retansiyonu sonucu hafif ödem görülebilir -Bacaklarda önde tibia kemiğine basmakla çökme oluyorsa Varis kontrolü -Ödem kontrolü yapılırken bacak, baldır ve diz arkasında -Vulva

İLK İZLEMDE YAPILACAK İŞLEMLER n n Gözlem -Solunum, mukoza ve konjonktivada solukluk -Kalça kemiklerinde sakatlık, aşırı şişmanlık ya da zayıflık, çok kısa boy Genel sistem bulguları Boy ölçümü 150 cm sınırında ise duyarlı ölçüm Ağırlık ölçümü Doğru bir ölçüm için gebenin üst giysilerini ve ayakkabılarını çıkartarak ölçüm yapınız -zayıflık/şişmanlık -gebelik süresince ağırlık artışını izleme

GEBELİK HAFTASINA GÖRE BEKLENEN FUNDUS YÜKSEKLİĞİ Gebelik süresi 12 hafta Fundus yüksekliği - pubis kemiği üst sınırında derin palpasyonla belirlenir 16 hafta -pubis kemiği üst sınırı ile göbek arası aralığın ortasında 20 hafta -göbeğin iki parmak altında 24 hafta -göbek hizasında 32 hafta -göbek ile ksifoid çıkıntı ortası 38 hafta -sternum ksifoid çıkıntı düzeyi 40 hafta -36 hafta düzeyi(32 -38 hafta arası), baş pelvis içine girdiğinde ise 32 hafta düzeyi

Leopold manevraları n n I. Leopold III. Leopold IV. Leopold fundus yüksekliği sırtın yeri gelen kısım başın yerleşip yerleşmediği

RİSK DEĞERLENDİRMESİ n OBSTETRi. K ÖYKÜ n MEVCUT GEBELİK n GENEL TIBBİ ÖYKÜSÜ

OBSTETRİK ÖYKÜ n Önceki gebeliklerde ölü doğum veya yeni doğan kaybı n 3 veya daha fazla ardına spontan düşük öyküsü n Erken doğum öyküsü (22 -37 hf. arası) n Anomalili bebek doğurma öyküsü n Son bebeğin doğum ağırlığı < 2500 g n Son bebeğin doğum ağırlığı > 4500 g n n Son gebelik: Yüksek tansiyon veya pre-eklampsi/eklampsi nedeniyle hastaneye yatış Üreme organlarına yönelik daha önce geçirilmiş operasyon? (Miyomektomi, septum ameliyatı, kone biyopsi, klasik CS servikal serklaj)

MEVCUT GEBELİK n Tanı konmuş veya şüpheli çoğul gebelik n 18 yaşından genç n 35 yaş ve üstü n Mevcut veya önceki gebeliklerde Rh uygunsuzluğu n Vajinal kanama n Pelvik kitle n n Diastolik kan basıncının 90 mm. Hg üstünde olması Anemi öyküsü

GENEL TIBBİ ÖYKÜSÜ n İnsülin bağımlı diyabet hastası n Renal hastalık n Kardiyovasküler hastalık n Tiroid hastalığı n Talasemi taşıyıcılığı n Sigara, alkol veya diğer madde bağımlılığı n Diğer ciddi tıbbi hastalık veya durum

n n n Risk değerlendirme formundaki kriterlerden birine bile “EVET”cevabı verilirse, mutlaka kadın doğum uzmanı bulunan bir sağlık kurumuna sevki yapılmalı Uzman hekimce yapılan değerlendirme sonucunda izlemler birinci veya ikinci basamakta koordineli bir şekilde yapılmalı İzlem sayısı ve sıklığının ne olacağı belirlenmeli

YÜKSEK RİSKLİ GEBELİKLER n Çok genç n Çok yaşlı n Çok sayıda n Çok sık aralıklı

İKİNCİ İZLEM Gebeliğin 18 -24. haftaları (tercihan 20 -22. haftalar) arasında yapılmalı, süresi 20 dakika olmalıdır

16 -20. haftalarda n n n Down sendromu için üçlü test USG’de fetal anomali taraması 20. haftada Fe profilaksisi (60 mg) Multi vitamin gereksiz Gerekli görülürse Amniosentez

24 -28. haftalarda n n Fundus pubis mesafesi ölçümü Glukoz yükleme testi (50 gr glukoz): 1 saat sonra kan şekeri 140 mg’nin üzerindeyse gestasyonel diabet olabilir. n 100 gr OGTT ile tanıyı kesinleştirmek gerekir. n n Rh ve ind. coombs negatif ise Anti-D

Karın muayenesi n n Gebeliğin 20. haftasından sonra yapılan tüm izlemlerde ÇKS’yi özenle dinleyiniz. ÇKS en rahat bebek sırtının olduğu yerden, sırtın belirlenemediği küçük gebeliklerde pubis kemiğine yakın yerden, makat gelişlerinde ise göbek üstünden duyulur. -ÇKS’yi sessiz ortamda dinleyiniz -Fetoskopu dik olarak yerleştiriniz -ÇKS’yi anne nabzından ayırt ediniz -ÇKS duyulduktan sonra bir dakika sayınız - 120 -160 vuruş/dk normaldir -ÇKS’den şüpheliyseniz sevk ediniz.

Sevk Edilecek Durumlar n n n Hemoglobinin 7 gr/dl ve altında olması Kanama ve lekelenme olması Preeklampsi belirtileri, hipertansiyon ( 140/90 mm. Hg üzerinde olması, başlangıç tansiyonunun sistolik 30 veya diastolik 15 mm. Hg’dan daha fazla yükselmesi) ve/veya proteinüri olması Uterus yüksekliği değerlendirildiğinde beklenen haftayla uyumlu olmaması (büyük veya küçük) Gebenin fetus hareketlerini hissetmemesi veya el doppleri ile fetal kalp seslerinin duyulmaması Bir önceki izlemde bakteriüri tespit edilen gebenin tedaviye rağmen bakteriürinin devam ediyor olması

ÜÇÜNCÜ İZLEM Gebeliğin 30 -32. haftaları arasında yapılmalı, süresi 20 dakika olmalıdır

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR n TA, tam idrar TA: 140/90 ve üzeri n Proteinüri n n n Ödem: Fundus-pubis mesafesi Oligohidramnios n Polihidramnios n PREEKLAMPSİ %8

DÖRDÜNCÜ İZLEM 36 -38. haftaları arasında yapılmalı, süresi 20 dakika olmalıdır

Doğum eylemi ve doğum n Doğumun nerede ve kim tarafından yapılacağının planlanması n Emzirme n Postpartum aile planlaması danışmanlığı n Neonatal tarama hakkında bilgilendirme n

DOĞUM BELİRTİLERİ Kanlı sümüksü akıntı n Her 20 dakika veya daha sık aralıklarla gelen ağrılı kasılmalar n Suların gelmesi n

DOĞUMUN PLANLANMASI n n n Tüm gebelere doğumlarını sağlık kuruluşlarında yapmasını öğütleyin. Bu mümkün değilse sağlık personeli yardımıyla doğum yapmalarının önerin ve sağlık personeline nasıl ulaşabilecekleri hakkında bilgi verin. Annenin sağlık kuruluşuna getirilmesinde ve doğum sonrası dönemde evin ve diğer çocukların bakımı için yardımcı olabilecek kişilerin doğum öncesinde bilinmesinin önemini anneye anlatınız.

ANNENİN ACİL ÇANTASI n Doğumunu sağlık kuruluşunda yapacak gebelerde annenin acil çantasını hazırlamasını önerin. Bu çantada aşağıdakilerin bulunması gerekmektedir: n n Annenin bu gebelikte yapılan muayene ve tetkiklerine ait kayıtlar Annenin devamlı kullandığı ilaçların kayıtları Anne ve bebek için gerekli çamaşır, giysi ve örtüler Anne ve bebek için gerekli ped ve bebek bezleri

EVDE DOĞUM İÇİN HAZIRLIK n n n n n Doğumun gerçekleştirileceği temiz, sıcak bir mekan Annenin altına serilebilecek temiz bir muşamba örtü Bebeğin kurulama bezleri Doğuma yardımcı personelini yıkayabileceği şartlar Bebek ve anne için örtüler Doğumda sağlık çalışanına yardımcı olabilecek bir kişi Ilık temiz su Hastanın temizlenmesi ve plasentanın konulması için en az iki plastik kap Plasentanın içerisine konulabileceği plastik torba

POSTPARTUM AP DANIŞMANLIĞI n n Doğum öncesi dönem, doğum sonu aile planlaması için danışmanlığın verilmesi için uygun bir dönemdir. Danışmanlık hastanın onayı alınarak eş ile beraber yapılmalıdır.

POSTPARTUM AP DANIŞMANLIĞI Danışmanlıkta aşağıdaki bilgiler verilmelidir: n Emzirmezse doğumdan 3 -4 hafta sonra gebe kalabilir. n Doğumlar arasında 2 -3 yıl olması anne ve bebek sağlığı için çok önemlidir. n Doğum sonrası kullanılacak aile planlaması yöntemi emzirmesine etkili olmamalıdır. n Postplasental rahim içi araç uygulanması veya tüp ligasyonu isteyen gebeler ikinci basamak bir sağlık kuruluşuna sevk edilir.

POSTPARTUM AP DANIŞMANLIĞI

ACİL SAĞLIK KURULUŞUNA BAŞVURU n n n n Vajinal kanama Konvülziyon (Sara nöbeti gibi kasılmalar) Baş ağrısı ile beraber görmede bozulma Ateş ve/veya ciddi güçsüzlük Ciddi karın ağrısı Solunum güçlüğü veya sık solunum Sularının gelmesi ( Evde doğum yapacak miyadında gebede ebeye haber vermek gerekir)

ÖZET OLARAK n 1. İZLEM(14 hft’den önce) n n RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILACAK 2. İZLEM(18 -24 hft arası) n 16 -20 HAFTA n n 24 -28 HAFTA n n n GLİKOZ YÜKLEMESİ RH UYUŞMAZLIĞI –İNDİREK COOMBS-ANTİ D 3. İZLEM(30 -32 hft) n n n USG ÜÇLÜ TARAMA DEMİR HİPERTANSİYON PREEKLAMSİ 4. İZLEM(36 -38 hft) n n DOĞUM EMZİRME AP YÖNTEMİ NEONATAL TARAMA

SONUÇ OLARAK; Sorunsuz bir gebelik Sağlıklı bir anne ve sağlıklı bir bebek asıl hedefimizdir.

Teşekkürler