GAZEL ve KASDE retmen Ayfer NECP 22 05

GAZEL ve KASİDE Öğretmen: Ayfer NECİP 22. 05. 2020 IX. Sınıflar

Gazel Nedir? � Güzellikten, aşktan, onun yüzünden çekilen acılardan, eğlenceden söz eden Divan Edebiyatı nazım şeklidir. Gazelin özelliklerini maddeler halinde şöyle sıralayabiliriz.

Gazel Özellikleri: � 1 - Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir. ama genelde bu sayı 5, 7, 9 beyittir. � 2 - İlk beyit kendi arasında kafiyelidir. Gazelin kafiye düzeni (örgüsü) şöyledir; aa, ba, ca, da, ea, fa � 3 - Gazelin ilk beytine matla(doğuş yeri) denir. � 4 - Gazelin son beytine makta (bitiş, kesiliş yeri) denir. � 5 - Şairin isminin geçtiği beyte taç beyit denir. � 6 - Gazelin en güzel beytine beytü’l-gazel denir. Bu beyte Şah beyit de denir. � 7 - Gazelde genelde anlam bütünlüğü aranmaz, anlam beyitte tamamlanır.

Gazel Özellikleri: 8 - Bir gazelin bütününde aynı konu işleniyorsa, böyle gazellere yek-ahenk gazel denir. � 9 - Bütün bir şiirin aynı söyleyiş güzelliğine sahip olduğu gazellere yek-âvâz gazel denir. � 10 - Divan edebiyatı şairleri bütün maharetlerini gazelde ortaya koyarlar. Büyük şair olmanın en büyük ölçütü gazellerdir. � 11 - Gazelde konu aşk, şarap, güzellik ve aşkın ıstırabıdır. � 12 - Bazı gazellerin matladan sonra gelen beyitlerinde mısralar ortalarından bölünebilir. Bu durumda gazele iç kafiye hakimdir. Böyle gazellere musammat gazel denir. � 13 - Aruz ölçüsüyle yazılır. � 14 - Fuzûlî, Bâkî, Nedim, Şeyh Galip, Taşlıcalı Yahya Bey vb. gazelin önemli isimleridir. �

Kaside Nedir? � Divan şiirinde, din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan şiirlere kaside denir.

Kasidelerin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: � Din ve devlet büyüklerini övmek veya yermek amacıyla yazılan şiirlerdir. � -En az 15 en çok 99 beyitten oluşur. Ama genellikle 33 ile 99 beyit arasındadır. � -İlk beyitteki mısralar kendi arasında, diğer beyitlerdeki mısraların birincisi serbest, ikincisi ise birinci beyitle uyaklıdır. (aa-ba-ca -da-ea-fa. . . )

� -Aruz ölçüsünün değişik kalıplarıyla yazılabilir. � -Gazelde olduğu gibi ilk beyite matla, son beyte makta, şairin mahlasının geçtiği beyte tac beyit denir. � -Kasidenin en güzel beyitine beytü'l-kasid denir. � -Kasidenin en ünlü şairleri: Nef'i, Baki, Fuzuli, Ahmet Paşa, Nedim. . .

Tam bir kasidede aşağıdaki bölümler bulunur: � Nesib veya Teşbib: Başlangıç bölümü desayılan bu kısımda, şair konuyla ilgisi bulunmayan (bahar, yaz, kış, saray, bahçe. . . ) tasviri yapar. Genellikle 15 -20 beyit arasında olur. Şiir yönünün en ağır olduğu bölümdür. Kaside genellikle övgü konuludur; ancak şair, doğrudan doğruya övgüye geçmez. � Girizgâh: Şairin övgüye geçeceğini haber veren, bir beyitten oluşan bölümdür.

�Medhiye: Kasidenin yazılımına neden olan övgünün yer aldığı bölümdür. �Tegazzül: Övgüden sonra lirik konuda söylenen şiirlerin yer aldığı bölümdür. �Fahriye: Şairin kendisini övdüğü bölüme verilen addır. �Dua: Şair, şiirde övülen kişi hakkında güzel dileklerde bulunur.

Kasideler konularına göre altıya ayrılırlar: �Tevhid : Allah'ın birliğini anlatan kasidelerdir. �Münacaat : Allah'a yalvarmak, dua etmek amacıyla yazılan kasidelerdir. �Naat : Peygamberimizi övmek için yazılan kasidelerdir. �Medhiye : Devrin ileri gelenlerini övmek için yazılan kasidelerdir. �Hicviye : Devrin yöneticilerini eleştirmek için yazılan kasidelerdir.

� Kaside: https: //www. youtube. com/watch? v=mkzs. Eu. L K 7 wk&feature=youtu. be � Gazel: https: //www. youtube. com/watch? v=w. Y 0 sg. Bs 1 Y 7 o&feature=youtu. be