GAZ paliwo i produkt elektroenergetyczny GAZ Paliwo w

GAZ paliwo i produkt elektroenergetyczny

GAZ Paliwo w domu Pewność dostaw Potrzeby rynkowe Konieczność Importu Gaz dla klientów Bezpieczeństwo Tanie ogrzewanie Polityka Dostępność Konkuren cyjność Branże zużywające gaz Innowacyjność Wysokie koszty Gaz dla Gospodarki Niskie emisje CO 2 Nowe Technologie Kogeneracja Paliwo w energetyce Własne wydobycie Sprawność bloków GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Perspektywa paliwa Perspektywa klienta GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

GAZ Paliwo w domu Pewność dostaw Potrzeby rynkowe Konieczność Importu Gaz dla klientów Bezpieczeństwo Tanie ogrzewanie Polityka Dostępność Konkuren cyjność Branże zużywające gaz Innowacyjność Wysokie koszty Gaz dla Gospodarki Niskie emisje CO 2 Nowe Technologie Kogeneracja Paliwo w energetyce Własne wydobycie Sprawność bloków GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Uzależnienie od importu gazu 80% 60% 40% 66% 20% 48% 74% 74% 73% 72% 69% 68% 67% 67% 66% 65% 65% 62% 61% 59% 57% 53% 49% 0% 2001 2002 2003 2004 2005 Źródło: BP Statistical Review of World Energy 2015 2006 2007 UE 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Polska - 2014 r. UE - 2014 r. Wydobycie krajowe: Wydobycie własne: 4, 2 mld m 3 123, 3 mld m 3 Konsumpcja roczna: 386, 9 mld m 3 Konsumpcja roczna: 16, 3 mld m 3 Import: 12, 1 mld m 3 Import: 254, 6 mld m 3 Źródło: BP Statistical Review of World Energy 2015 GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Import i eksport LNG Główni importerzy LNG Główni eksporterzy LNG Reszta 20% Reszta 18% Japonia 37% Hiszpania 3% Rosja 4% Katar 32% Algeria 5% Wielka Brytania 4% Tajwan 6% Indie 6% Chiny 8% Korea Płd 16% Trinidad i Tobago 6% Indonezja 7% Malezja 10% Nigeria. Australia 8% 10% Źródło: International Gas Union W ciągu ostatnich kilku lat do grona największych graczy rynku LNG będzie można zaliczyć również USA, które dzięki posiadanym zasobom oraz realizowanym inwestycjom będzie mogło przejąć prym w ilości eksportowanego surowca. Amerykański gaz może mieć w przyszłości kluczowe znaczenie na kształtowanie się ceny gazu na kontynencie europejskim. GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Ceny gazu na świecie Ceny SPOT LNG [PLN/MWh] USA (Cove Point) 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Wielka Brytania [WARTOŚĆ] r 1 ec 5 em be r 1 Ja 5 nu ar y Fe 16 br ua ry 16 M ar ch 16 A pr il 16 M ay 16 be N D ov em r 1 ob e ct O pt Se TTF (NLD) 52. 89 52. 20 26. 23 23. 80 26. 09 kw i 1 6' 54. 87 ar 16 ' 61. 66 t 1 lu 16 ' y 60. 11 6' 30. 89 27. 35 63. 24 m 61. 56 st 30. 85 68. 43 15 ' 31. 00 72. 54 72. 32 gr u w rz 15 ' ę si Henry Hub (US) GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce 33. 79 72. 55 ' 35. 48 77. 52 ź 36. 23 81. 29 78. 91 15 82. 54 82. 37 pa 86. 84 84. 67 lis 87. 26 15 ' e aj 15 ' 35. 02 91. 14 lip 35. 62 m 5' 85. 14 84. 01 33. 03 i 1 ar 15 ' m 5' t 1 lu 15 ' y st 89. 33 35. 85 34. 51 92. 08 91. 03 cz 90. 48 83. 80 37. 03 98. 24 95. 54 94. 04 Źródło: Reuters 5 5 5 em be r 1 t 1 15 A ug us ly Ju Ju ne 15 15 32. 29 Ceny SPOT gazu ziemnego [PLN/MWh] 103. 95 kw 101. 18 Japonia 100. 74 82. 91 M ay Źródło: Reuters Belgia TGE (PL) Piotr Zawistowski

Energia z gazu w Europie Produkcja energii elektrycznej z gazu na rynku niemieckim [TWh] Moc zainstalowana w źródłach opalanych gazem ziemnym w Europie to ok. 192 GW (stan na koniec roku 2015). W latach 2013 -2014, na skutek braku rentowności, europejskie koncerny energetyczne podjęły decyzję o zawieszeniu działalności (tzw. mothballing) jednostek wytwórczych o łącznej mocy ok. 51 GW, z czego znaczna część (ok. 9 GW) to bloki wysokosprawne, których wiek nie przekracza 10 lat. Łącznie szacuje się, że ok. 110 GW gazowych mocy wytwórczych CCGT pozostaje nierentownych. Obecnie przeważają opinie, iż szczyt produkcji energii elektrycznej z gazu ziemnego miał miejsce w latach 2009 -2010 (wtedy też podejmowano decyzje o budowie nowych mocy CCGT). Ewolucja spreadów w Niemczech [EUR/MWh] Źródło: BMI Research / Fitch Group Clean Spark Spread Clean Dark Spread Tania (dotowana) energia elektryczna z OZE wypiera z rynku nowoczesne elektrownie gazowe CCGT, kluczowe z punktu widzenia dalszej integracji OZE (regulacyjność CCGT). Spadające od połowy roku 2015 ceny gazu powodują, że część bloków gazowych powraca do pracy aby świadczyć pracę w okresach zwiększonego zapotrzebowania lub dużej zmienności generacji niesterowalnych OZE. Sytuacja ta skutkuje m. in. dodatnimi poziomami clean spark spread w Niemczech w godzinach PEAK na rynku SPOT w początkach roku 2016. Trwała poprawa rentowności mocy gazowych możliwa będzie jedynie poprzez zmianę modelu rynku (odejście od rynku jednotowarowego). GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Źródło: Interim Report of the Sector Inquiry on Capacity Mechanisms, Komisja Europejska, 13. 04. 2016 Piotr Zawistowski

Perspektywa paliwa Perspektywa klienta GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Rozwój rynku gazu i energii Występowanie regulacji cen w UE oraz Norwegii 2009 III Pakiet Liberalizacyjny UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/73/WE dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 715/2009 w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie nr 1775/2005. 2003 II Pakiet Liberalizacyjny UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/55/WE dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 98/30/WE. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1775/2005 w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego. Ceny regulowane z planami ich usunięcia Źródło: CEER National Indicators Database Ceny nieregulowane z dopuszczalną ingerencją w ustalanie cen NHH Regulacja cen dla przedsiębiorstw Począwszy od końca lat 90 Unia Europejska dąży do stworzenia wspólnego europejskiego rynku gazu GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce 1998 I Pakiet Liberalizacyjny UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 98/30/EC w sprawie wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego. Piotr Zawistowski

GAZ Paliwo w domu Pewność dostaw Potrzeby rynkowe Konieczność Importu Gaz dla klientów Bezpieczeństwo Tanie ogrzewanie Polityka Dostępność Konkuren cyjność Branże zużywające gaz Innowacyjność Wysokie koszty Gaz dla Gospodarki Niskie emisje CO 2 Nowe Technologie Kogeneracja Paliwo w energetyce Własne wydobycie Sprawność bloków GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Dual fuel - benchmarki Rynek sprzedaży gazu w Polsce PGNi. G SA 89, 24% Handen Sp. z o. o. 1, 09% G. E. N. Gaz Energia S. A. 0, 62% Duon Dystrybucja S. A. 0, 55% W Polsce niska popularność ofert dual fuel wśród odbiorców w segmencie gospodarstw domowych jest związana z regulacją cen i dużą koncentracją zwłaszcza w segmencie obrotu gazem – prawie 90% udziału PGNi. G SA. Przedsiębiorstwa energetyczne w większości przypadków pozostają przy swojej podstawowej działalności (gaz lub energia elektryczna) ze względu na ograniczone marże sprzedażowe. GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Dual fuel – benchmarki Dual fuel Stopień zaawansowania produktowego sprzedaż łączona energii elektrycznej i gazu o różnym stopniu zaawansowania produktowego Dual fuel Wysoki Średni Niski Produkt Produkt Oferta Oferta Marka Marka Obsługa Obsługa Kanał sprzedaży Kanał sprzedaży Średni Niski Premium [bundle] Rozszerzony Bazowy Wysoki Stopień liberalizacji rynku gazowego Im większy stopień liberalizacji rynku gazu, tym bardziej rozwinięta oferta produktowa energii elektrycznej i gazu jako produktu wiązanego (Dual Fuel). GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

„Uberyzacja energetyki” Technologia i infrastruktura • • • Bezpieczeństwo Infrastruktura (rynku) Technologia Źródła pozyskania …. Innowacje technologiczne Inwestycje GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Klient i Innowacje • Dominująca rola klienta • Zmiana percepcji mediów energetycznych (produkt) • Innowacyjność • Nowoczesne rozwiązania • Nowe zastosowania gazu • Nowe rozwiązania zastępujące gaz, • Konkurencja – nowi gracze z poza „sektora” Piotr Zawistowski

„Uberyzacja energetyki” Technologia i infrastruktura • • • Bezpieczeństwo Infrastruktura (rynku) Technologia Źródła pozyskania …. Innowacje technologiczne Inwestycje GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Klient i Innowacje • Dominująca rola klienta • Zmiana percepcji mediów energetycznych (produkt) • Innowacyjność • Nowoczesne rozwiązania • Nowe zastosowania gazu • Nowe rozwiązania zastępujące gaz, • Konkurencja – nowi gracze z poza „sektora” Piotr Zawistowski

Dziękuje za uwagę Piotr Zawistowski TAURON Polska Energia S. A.