GAZ paliwo i produkt elektroenergetyczny GAZ Paliwo w

GAZ paliwo i produkt elektroenergetyczny

GAZ Paliwo w domu Pewność dostaw Potrzeby rynkowe Konieczność Importu Gaz dla klientów Bezpieczeństwo Tanie ogrzewanie Polityka Dostępność Konkuren cyjność Branże zużywające gaz Innowacyjność Wysokie koszty Gaz dla Gospodarki Niskie emisje CO 2 Nowe Technologie Kogeneracja Paliwo w energetyce Własne wydobycie Sprawność bloków GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Perspektywa paliwa Perspektywa klienta GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

GAZ Paliwo w domu Pewność dostaw Potrzeby rynkowe Konieczność Importu Gaz dla klientów Bezpieczeństwo Tanie ogrzewanie Polityka Dostępność Konkuren cyjność Branże zużywające gaz Innowacyjność Wysokie koszty Gaz dla Gospodarki Niskie emisje CO 2 Nowe Technologie Kogeneracja Paliwo w energetyce Własne wydobycie Sprawność bloków GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Uzależnienie od importu gazu 80% 60% 40% 66% 20% 48% 74% 74% 73% 72% 69% 68% 67% 67% 66% 65% 65% 62% 61% 59% 57% 53% 49% 0% 2001 2002 2003 2004 2005 Źródło: BP Statistical Review of World Energy 2015 2006 2007 UE 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Polska - 2014 r. UE - 2014 r. Wydobycie krajowe: Wydobycie własne: 4, 2 mld m 3 123, 3 mld m 3 Konsumpcja roczna: 386, 9 mld m 3 Konsumpcja roczna: 16, 3 mld m 3 Import: 12, 1 mld m 3 Import: 254, 6 mld m 3 Źródło: BP Statistical Review of World Energy 2015 GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Import i eksport LNG Główni importerzy LNG Główni eksporterzy LNG Reszta 20% Reszta 18% Japonia 37% Hiszpania 3% Rosja 4% Katar 32% Algeria 5% Wielka Brytania 4% Tajwan 6% Indie 6% Chiny 8% Korea Płd 16% Trinidad i Tobago 6% Indonezja 7% Malezja 10% Nigeria. Australia 8% 10% Źródło: International Gas Union W ciągu ostatnich kilku lat do grona największych graczy rynku LNG będzie można zaliczyć również USA, które dzięki posiadanym zasobom oraz realizowanym inwestycjom będzie mogło przejąć prym w ilości eksportowanego surowca. Amerykański gaz może mieć w przyszłości kluczowe znaczenie na kształtowanie się ceny gazu na kontynencie europejskim. GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Ceny gazu na świecie Ceny SPOT LNG [PLN/MWh] USA (Cove Point) 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 [WARTOŚĆ] Ф 16 16 ай М 16 ел ь пр А М ар т ль 16 16 ар нв Я Д ев ра ь 15 15 ек аб рь ь 15 бр оя Н О кт яб бр тя ен С рь ь 15 15 т 15 ус А И вг ю ю ль ай нь 15 15 32, 29 И TTF (NLD) 52, 89 52, 20 26, 23 23, 80 26, 09 kw i 1 6' 54, 87 ar 16 ' 61, 66 t 1 lu 16 ' y 60, 11 6' 30, 89 27, 35 63, 24 m 61, 56 st 30, 85 68, 43 15 ' 31, 00 72, 54 72, 32 gr u w rz 15 ' ę si Henry Hub (US) GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce 33, 79 72, 55 ' 35, 48 77, 52 ź 36, 23 81, 29 78, 91 15 82, 54 82, 37 pa 86, 84 84, 67 lis 87, 26 15 ' e aj 15 ' 35, 02 91, 14 lip 35, 62 m 5' 85, 14 84, 01 33, 03 i 1 ar 15 ' m 5' t 1 lu 15 ' y st 89, 33 35, 85 34, 51 92, 08 91, 03 cz 90, 48 83, 80 37, 03 98, 24 95, 54 94, 04 Źródło: Reuters Japonia Ceny SPOT gazu ziemnego [PLN/MWh] 103, 95 kw 101, 18 Belgia 100, 74 82, 91 М Źródło: Reuters Wielka Brytania TGE (PL) Piotr Zawistowski

Energia z gazu w Europie Produkcja energii elektrycznej z gazu na rynku niemieckim [TWh] Moc zainstalowana w źródłach opalanych gazem ziemnym w Europie to ok. 192 GW (stan na koniec roku 2015). W latach 2013 -2014, na skutek braku rentowności, europejskie koncerny energetyczne podjęły decyzję o zawieszeniu działalności (tzw. mothballing) jednostek wytwórczych o łącznej mocy ok. 51 GW, z czego znaczna część (ok. 9 GW) to bloki wysokosprawne, których wiek nie przekracza 10 lat. Łącznie szacuje się, że ok. 110 GW gazowych mocy wytwórczych CCGT pozostaje nierentownych. Obecnie przeważają opinie, iż szczyt produkcji energii elektrycznej z gazu ziemnego miał miejsce w latach 2009 -2010 (wtedy też podejmowano decyzje o budowie nowych mocy CCGT). Ewolucja spreadów w Niemczech [EUR/MWh] Źródło: BMI Research / Fitch Group Clean Spark Spread Clean Dark Spread Tania (dotowana) energia elektryczna z OZE wypiera z rynku nowoczesne elektrownie gazowe CCGT, kluczowe z punktu widzenia dalszej integracji OZE (regulacyjność CCGT). Spadające od połowy roku 2015 ceny gazu powodują, że część bloków gazowych powraca do pracy aby świadczyć pracę w okresach zwiększonego zapotrzebowania lub dużej zmienności generacji niesterowalnych OZE. Sytuacja ta skutkuje m. in. dodatnimi poziomami clean spark spread w Niemczech w godzinach PEAK na rynku SPOT w początkach roku 2016. Trwała poprawa rentowności mocy gazowych możliwa będzie jedynie poprzez zmianę modelu rynku (odejście od rynku jednotowarowego). GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Źródło: Interim Report of the Sector Inquiry on Capacity Mechanisms, Komisja Europejska, 13. 04. 2016 Piotr Zawistowski

Perspektywa paliwa Perspektywa klienta GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Rozwój rynku gazu i energii Występowanie regulacji cen w UE oraz Norwegii 2009 III Pakiet Liberalizacyjny UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/73/WE dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 715/2009 w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie nr 1775/2005. 2003 II Pakiet Liberalizacyjny UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/55/WE dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 98/30/WE. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1775/2005 w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego. Ceny regulowane z planami ich usunięcia Źródło: CEER National Indicators Database Ceny nieregulowane z dopuszczalną ingerencją w ustalanie cen NHH Regulacja cen dla przedsiębiorstw Począwszy od końca lat 90 Unia Europejska dąży do stworzenia wspólnego europejskiego rynku gazu GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce 1998 I Pakiet Liberalizacyjny UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 98/30/EC w sprawie wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego. Piotr Zawistowski

GAZ Paliwo w domu Pewność dostaw Potrzeby rynkowe Konieczność Importu Gaz dla klientów Bezpieczeństwo Tanie ogrzewanie Polityka Dostępność Konkuren cyjność Branże zużywające gaz Innowacyjność Wysokie koszty Gaz dla Gospodarki Niskie emisje CO 2 Nowe Technologie Kogeneracja Paliwo w energetyce Własne wydobycie Sprawność bloków GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Dual fuel - benchmarki Rynek sprzedaży gazu w Polsce PGNi. G SA 89, 24% Handen Sp. z o. o. 1, 09% G. E. N. Gaz Energia S. A. 0, 62% Duon Dystrybucja S. A. 0, 55% W Polsce niska popularność ofert dual fuel wśród odbiorców w segmencie gospodarstw domowych jest związana z regulacją cen i dużą koncentracją zwłaszcza w segmencie obrotu gazem – prawie 90% udziału PGNi. G SA. Przedsiębiorstwa energetyczne w większości przypadków pozostają przy swojej podstawowej działalności (gaz lub energia elektryczna) ze względu na ograniczone marże sprzedażowe. GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

Dual fuel – benchmarki Dual fuel Stopień zaawansowania produktowego sprzedaż łączona energii elektrycznej i gazu o różnym stopniu zaawansowania produktowego Dual fuel Wysoki Średni Niski Produkt Produkt Oferta Oferta Marka Marka Obsługa Obsługa Kanał sprzedaży Kanał sprzedaży Średni Niski Premium [bundle] Rozszerzony Bazowy Wysoki Stopień liberalizacji rynku gazowego Im większy stopień liberalizacji rynku gazu, tym bardziej rozwinięta oferta produktowa energii elektrycznej i gazu jako produktu wiązanego (Dual Fuel). GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Piotr Zawistowski

„Uberyzacja energetyki” Technologia i infrastruktura • • • Bezpieczeństwo Infrastruktura (rynku) Technologia Źródła pozyskania …. Innowacje technologiczne Inwestycje GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Klient i Innowacje • Dominująca rola klienta • Zmiana percepcji mediów energetycznych (produkt) • Innowacyjność • Nowoczesne rozwiązania • Nowe zastosowania gazu • Nowe rozwiązania zastępujące gaz, • Konkurencja – nowi gracze z poza „sektora” Piotr Zawistowski

„Uberyzacja energetyki” Technologia i infrastruktura • • • Bezpieczeństwo Infrastruktura (rynku) Technologia Źródła pozyskania …. Innowacje technologiczne Inwestycje GAZ – paliwo i produkt w elektroenergetyce Klient i Innowacje • Dominująca rola klienta • Zmiana percepcji mediów energetycznych (produkt) • Innowacyjność • Nowoczesne rozwiązania • Nowe zastosowania gazu • Nowe rozwiązania zastępujące gaz, • Konkurencja – nowi gracze z poza „sektora” Piotr Zawistowski

Dziękuje za uwagę Piotr Zawistowski TAURON Polska Energia S. A.