Garb notiqligi Garbda notiqlikning paydo bolishi Garb notiqligining

G`arb notiqligi

G’arbda notiqlikning paydo bo’lishi. G’arb notiqligining o’ziga xos xususiyatlari. Garb notiqligining namoyandalari.

Adabiyotlar ro’yxati: Mahmudov N. O’qituvchi nutqi madaniyati. Toshkent: Alisher Navoiy nomidagi O’zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2007. Rasulov R. Mo’ydinov Q. Nutq madaniyati va notiqlik san’ati. Toshkent, 2015.

Yunonistonda aristokratiya, demokratiya tuzumining o’rnatilishi natijasida davlat ishlarida, xalq majlislarida, senat kengashlari va sud jarayonlarida mamlakatning har bir erkin fuqarosi ishtirok etish, ko’rilayotgan mavzu yuzasidan erkin muhokama yuritish huquqiga ega bo’lgan. Bu hol keng omma orasida notiqlik san’atining rivojlanishi uchun juda qulay sharoit yaratdi.

G’arb notiqligining o’ziga xos xususiyatlari: ØNotiqlikning shakllanishida asosiy o’choqlardan biri. ØDemokratiya tufayli paydo bo’lgan. ØSudlarda yutib chiqish uchun asosiy qurol bo’lgan. ØNutq matnlarini yozib beruvchi mutaxassislar bo’lgan.


G’arb notiqligining namoyandalari: -Kleon; -Lisiy; -Isokrat; -Isey; -Likurg; -Demosfen; -Esxin; -Aka-uka Graxlar; -Mark Antoniy; -Sitseron.

ISOKRAT U 436 -338 - yillarda yashab o’tgan. Isokrat notiqlik , falsafa va huquqshunoslik sohasida o’z zamonasining eng yirik fan va madaniyat arboblari bo’lgan Suqrot, Tisey, Gorgiylardan ta’lim olgan. U 329 -yili Afinada notiqlik maktabini ochadi va unga qariub 40 yil davomida raxbarlik qiladi.

Demosfen Kvintilian

Aka-uka Graxlar Ular eramizdan avvalgi 2 -asrda yashab o’tishgan. Akasi Tiberiy va ukasi Kay Graxlarning notiqlik iste’dodi ularning g’oyaviy-ijtimoiy qarashlari zaminida ochiladi va shuxrat qozonadi. Aka-ukalar jahon notiqlik san’ati tarixida o’zlarining yorqin dunyoqarashiga, aniq ideal mustaqil ifoda uslubiga ega bo’lgan siymolardir.

Mark Antoniy U eramizdan oldingi 143 -87 - yillar yashagan. Davlat arbobi Sitseron o’zining , , notiq haqida’’ nomli risolasida Antoniyni o’zi bilan teng ko’rgan. Mark Antoniy davlat konsuli va senzorlik martabalarida ishlab, asosan, xalq majlislari va senatda so’zlagan.

Sitseron U eramizdan oldingi 106 -yilning 3 -yanvarida Latsiya degan kichik shaharga qarashli Arfinada tug’ilgan. U sud notiqligida shuxrat qozongan. Tarixiy ma’lumotlarga ko’ra Sitserondan 150 ta nutq qolgan bo’lib, shundan 58 tasi bizgacha yetib kelgan. Bular: 1. Falsafa mavzularida yozilgan 12 ta asar. 2. Notiqlik tarixi va nazariyasiga oid 7 ta risola. 3. Jami 800 ta maktub. Sitseronning notiqlik san’ati nazariyasi va tarixiga oid 3 ta asari ma’lum: , , Notiqlik haqida’’, , , Notiq’’ va , , Brut’’.

Sitseron nutqning muvaffaqiyatli chiqishi uchun quyidagilarga alohida e’tibor berishi lozimligini ko’rsatadi: ü Notiqning o’ziga va ilgari surayotgan fikrga ishonchi mustaxkam bo’lishi lozim. üNutq to’liq isbotli dalillarga ega bo’lishi lozim. üMaterialni to’plash nutqga tayyorgarlikning o’zidir. üNotiq o’z nutqi qaratilgan sohani yaxshi bilmasa, u qanchalik san’atkor bo’lmasin, o’z tinglovchisini jalb etolmaydi.
- Slides: 13