G Frege ojciec filozofii analitycznej dr Andrzej Dbrowski

G. Frege – ojciec filozofii analitycznej dr Andrzej Dąbrowski

Gottlob Frege (1848 -1925): n n niemiecki matematyk, logik i filozof; 1873 doktorat z matematyki na uniwersytecie w Getyndze; 1873 habilitacja na uniwersytecie w Jenie; profesor matematyki w Jenie.

Dzieła: n n n (1879). Begriffsschrift; (1884). Die Grundlagen der Arithmetik; (1891). „Funktion und Begriff”; (1892). „Über Sinn und Bedeutung” oraz „Über Begriff und Gegenstand”; (1893). Grundgesetze der Arithmetik;

Osiągnięcia: n n n W logice: rachunek kwantyfikatorów, rachunek predykatów drugiego rzędu i pewna wersja teorii mnogości; logika matematyczna i filozofia matematyki; filozofia języka: sens i znaczenie (odniesienie).

Punkt wyjścia: n w równaniach matematycznych można zawsze dopatrzyć się dwóch części: argumentu – czegoś określonego (zamkniętej całości) i funkcji – czegoś niekompletnego, nienasyconego;

Czym jest pojęcie? n n n n W dziejach rozumiane były wielorako: (1) jako idee, (2) rodzaj, typ lub układ wyobrażeń, (3) jako skróty lub miniatury sądów, (4) jako schematy poznawcze, (5) jako czysto myślowe przedstawienia sobie czegoś (nie naoczne, nie zmysłowe), (6) treści aktu mentalnego.

Pojęcie: n n n n n (1) pojęcie jest funkcją, której wartością logiczną jest prawda lub fałsz; (2) pojęcie jest obiektywne; (3) własnością pojęcia jest istnienie; (4) pojęcie wykazuje swoistą niekompletność, nienasycenie; (5) nie można go z niczym ściśle identyfikować (musiałoby być nasycone); (6) istnieją pojęcia pierwszego i drugiego rzędu; (7) pod pojęcia pierwszego rzędu podpadają przedmioty; (8) pod pojęcia drugiego rzędu podpadają pojęcia; (9) przy czym „co orzekamy o pojęciu, nie pasuje w ogóle do przedmiotu”.

Sens i odniesienie: SENS wyraża Nazwa determinuje denotuje ODNIESIENIE

[dla zdań: ] MYŚL wyraża Zdanie determinuje denotuje WARTOŚĆ LOG.

Myśl: (1) nie jest czymś realnym: (a) nie jest czymś postrzeganym zmysłowo, (b) nie jest aktem psychicznym; (2) myśl jest bezczasowa: wieczna i niezmienna; (3) wyraża się w zdaniach (Satz) (oznajmujących i twierdzących – nie wszystkie bowiem nadają się do wyrażania sądów: rozkazujące, wyrażające prośbę lub życzenie); (4) myśl pozostaje w ścisłym związku z Prawdą lub Fałszem: „Tylko wtedy zdanie może być prawdziwe, lub nieprawdziwe, gdy jest wyrazem myśli”. (5) myśl nie jest myślana i wytwarzana, ale jest „ujmowana” („der Fassende”): „Potrzeba tu specjalnego określenia, którym niech będzie słowo ‘ujmować’”; (6) jest podstawowym elementem racjonalnej wiedzy.

Podsumowując: (1) Zwykle pewna nazwa i jakieś zdanie posiadają, z jednej strony, sens (Sinn), a z drugiej znaczenie jako swoje odniesienie (Bedeutung); (2) odniesienie wyrażenia jest determinowane przez jego sens; (3) o odniesieniu słowa należy pytać w kontekście całego zdania, a nie w izolacji; (4) przedmioty są odniesieniami nazw; (5) wartości logiczne są odniesieniami zdań;

Do Fregego nawiązywali: n n n B. Russell; L. Wittgenstein; R. Carnap (intensja - ekstensja); D. Davidson, (znaczenie oparte na warunkach prawdziwości); M. Dummett, (antyrealizm semantyczny);