Functionele definitie van vervoersystemen H 01 I 6

Functionele definitie van vervoersystemen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis Ben Immers Francesco Corman Traffic and Infrastructure Department of Civil Engineering Faculty of Engineering Katholieke Universiteit Leuven

Vraag en aanbod Vervoervraag § verplaatsingspatronen en achterliggende activiteitsruimten --> stellen eisen aan kwaliteit vervoersysteem Vervoeraanbod § organisatie van vervoerdiensten § configuratie en layout verkeersinfrastructuur incl. verkeersregelsystemen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 2

Afstemming vraag en aanbod vervoervraag eisen mogelijkheden aanbod vervoerdiensten eisen mogelijkheden aanbod infrastructuur H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 3

Aanbod Vervoerdiensten § onder wiens verantwoordelijkheid § wie biedt de dienst aan § profiel gebruiker § opbouw/karakteristieken vervoeraanbod Verkeersinfrastructuur § voor welke voertuigtechniek § configuratie/layout infrastructuur § regeling/beheersing van verkeer dat van de infrastructuur gebruik maakt H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 4

Aanbod vervoerdiensten § bestuurlijke verantwoordelijkheid § nationale overheid § regionale overheid § gemeentes § aanbieders van diensten § particulier vervoer (eigen vervoer) § beroepsvervoer § gebruikers diensten (toegankelijkheid) § besloten vervoer § open vervoer § gebruikers diensten (aantal vervoervragers) § individueel § collectief H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 5

Indeling naar aanbieder en gebruiker van vervoerdiensten Indeling vervoeraanbod voorbeelden personenvervoer particulier beroeps besloten goederenvervoer individueel auto, carpool eigen vrachtauto collectief n. v. t. openbaar n. v. t. besloten individueel auto met chauffeur collectief openbaar groepsvervoer beperkt vervoer individueel taxi vrachttaxi collectief wagenladingtrein metro, treintaxi H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 6

Aanbod verkeersinfrastructuur --> § relatie voertuigtechniek en infrastructuur Vervoerdragers: § lucht § water § land § pijpleiding/buis § Kenmerken voertuigen § soort en mate van geleiding § mate van autonomie § voertuigtechniek H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 7

Hoofdindeling vervoertechnieken continu ja geleid ja autonoom soort infra structuur personen goederen ja lopende band pijpleiding nee 3) 3) rail zware rail (trein, metro) goederentrein weg metro op luchtbanden AGV andere monorail, cabinebaan kabelbaan rail lichte rail 1) (tram, sneltram) havenspoorweg spoor bus 2) p. m. personenauto, autobus bestelauto, vrachtauto nee ja voorbeelden ja nee andere nee weg 1) uitwisseling met zware rail mogelijk 2) uitwisseling met niet geleide (weg)techniek mogelijk H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 3) niet mogelijk 8

Kenmerken openbaar vervoermaterieel § § § afmetingen inrichting rijkarakteristieken (incl. motor en ondersteuning) geleiding en aandrijving kosten H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 9

Dimensies van openbaarvervoermaterieel stelsel trein lengte breedte Hoogte [m] [m] nuttige één /twee oppervlak richtingen reizigers [m] IC streek voorstads metro sneltram ongeleed dubbelgeleed bus stad streek geleed busje H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 10 maxim ale lengte [m]

Capaciteit van openbaarvervoermaterieel stelsel trein capaciteit plaatsen/een heid aantal zitplaat sen aantal staanplaat sen verhouding zit/ staan plaatsen Investe ringskosten IC streek voorstads metro sneltram ongeleed dubbelgeleed bus stad streek geleed busje H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 11

Indeling personenvervoer naar snelheid en reikwijdte vervoermiddel H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 12

Verkeersinfrastructuur § lengte wegennetwerk § verhard § onverhard § lengte wegennetwerk § binnen bebouwde kom § buiten bebouwde kom § autosnelwegen § autowegen § overige wegen § lengte spoorwegennet § § § geëlektrificeerd twee of meer sporen geschikt voor reizigersvervoer alleen bestemd voor goederenvervoer lengte fietsnetwerk § vrijliggend langs (on)verharde weg § met eigen tracé H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 13

Verkeerssysteem § Snelheid § maximale snelheid § gemiddelde snelheid (rijtijd/weglengte) § verplaatsingssnelheid (incl. voor- en natransport, wachten bij halte, parkeren, etc. ) § Capaciteit § Kosten (investering, onderhoud, beheersing) § Effecten (milieu, veiligheid, leefomgeving/ruimte) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 14

Snelheden van vervoerstelsels Vervoermiddel maximum snelheid (km/uur) gemiddelde snelheid (km/uur) Fiets Openbaar vervoer stadsbus tram streekbus sneltram metro voorstadsspoor sneltrein Auto binnen bebouwde kom niet autosnelwegen 30 15 50 70 80 80 120 140 12 30 24 32 60 90 50 80 100/120 301) 601) 901) 1) sterk afhankelijk van congestie H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 15

Snelheid-tijd diagram H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 16

Capaciteit verkeerssysteem § autosnelweg binnen bebouwde kom 1500 pae/strook/uur buiten bebouwde kom 2000 pae/strook/uur § autoweg binnen bebouwde kom 1000 pae/strook/uur buiten bebouwde kom 1500 pae/strook/uur § dubbelspoor (per richting) personen goederen 1200 reizigers per trein 2500 ton per trein 12 treinen per uur 14. 400 reizigers per uur 25. 000 ton per uur rijkarakteristiek § tijd-wegdiagram § H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 17

Berekening capaciteit metrostelsel H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 18

Berekening capaciteit metrostelsel § § Maximum snelheid Aanzetversnelling Remvertraging Halteafstand 20 m/s = 72 km/uur 1, 0 – 0, 33 m/s 2 1, 25 m/s 2 800 m § § § Rijtijd tussen twee haltes Gemiddelde haltetijd Verliestijd (wissels, seinen) Totaal Trajectsnelheid (800/90) = 63 sec 20 sec 7 sec 90 sec 9 m/s = 32, 4 km/uur § § § Treinlengte Blokafstand (remweg + reserve) Minimum treininterval 100 m 200 m 75 sec H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 19

Berekening capaciteit metrostelsel § Capaciteit per metrostel 1000 reizigers § Theoretische capaciteit per spoor = (3600/75) 48 stellen per uur Theoretische capaciteit reizigers = (48 * 1000) 48. 000 reizigers per uur Praktische capaciteit per spoor = (2/3 * 48. 000) 32. 000 reizigers per uur § § § Factor (praktische capaciteit) wordt vastgesteld op basis van § Fluctuaties in vervoervraag § Ongelijkmatigheid treinbezetting H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 20

Capaciteitsgebieden per vervoertechniek H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 21

Inzetgebied van verschillende vervoerstechnieken H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 22

kosten § kosten voor gebruik van de weg § voertuigkosten; vast en variabel § vervoerkosten § Kosten per vervoerde eenheid, afhankelijk van: § § § benuttingsgraad van de weg benuttingsgraad van het voertuig bezettingsgraad van laad- en plaatsruimte grootte van het voertuig afhandelingskosten (laden/lossen, overslag, etc. ) § Autokosten per gereden kilometer § vaste kosten § variabele kosten § waarvan brandstofkosten 0, 25€ 0, 16€ 60% 40% 0, 12€ 30% H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 23

Omgevings- en milieubelasting § Verkeersveiligheid § Emissies van: Fijn stof, NOx, Cx. Hy, CO, SO 2, Aër, CO 2 § Geluidshinder § Ruimtegebruik § Versnippering en verstoring van waardevolle gebieden H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 24

Verkeersveiligheid H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 25

Risico: aantal doden per 1 miljard voertuigkilometers (Bron: IRTAD/CARE/Eurostat) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 26

Ongevaloorzaken: Visie van de overheid H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 27

Ongevaloorzaken Na enig onderzoek H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 28

Veilige infrastructuur § Uitdagingen: § Significante reductie van het ongevalrisico (afname # ongevallen en afname # doden en gewonden) § Vision zero Intrinsiek veilig ontwerp van de transportinfrastructuur: veiligheid is geïntegreerd in het ontwerp en gebruik van het transportsysteem § Dit vraagt om een benadering op 4 niveaus § Activiteiten patroon; locatie van activiteiten § Structuur van het wegennetwerk (functie, hiërarchie, etc. ) § Ontwerp/vormgeving van netwerkcomponenten (zelfverklarende wegen; categorisering van wegen en kruispunten) § Veilig verkeersmanagement (e. Safety) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 29

Veilig voertuig? H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 30

Milieu H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 31

CO 2 emissies per sector Belgie – 2004 (source febiac) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 32

Voorspelling wagenpark, voertuigkm’sen CO 2 uitstoot van personenwagens H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 33

Kosten CO 2 reductie in de transportsector § Reductie gemiddelde CO 2 uitstoot (nieuwe auto’s): § van 140 g/km naar 120 g/km § toename verkoopprijs van een auto met € 2450 § Dit komt bovenop de toename van de verkoopprijs met € 1200 als gevolg van de reductie naar 140 g/km in 2008. § Prijs per gereduceerde ton CO 2: € 132 - € 233 § Prijs op de wereldmarkt (verhandelbare emissierechten): § € 20 per ton CO 2 H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 34

Verwachte ontwikkeling in de aan verkeer gerelateerde emissies (source: febiac) Periode 1990 -2005 Periode 2005 -2015 Periode 2015 -2030 Voertuig kilometers + 2, 1% + 1, 2% + 0, 9% Greenhouse gasses (CO 2) + 1, 6% - 1, 1% + 0, 6% Koolwaterstoffen (VOC) - 8, 4% - 5, 7% - 0, 6% Koolmonoxide (CO) - 7, 1% - 5, 3% + 0, 2% Stikstof oxiden (NOx) - 4, 5% - 6, 0% - 0, 3% Fijn Stof (PM 10) - 5, 4% - 8, 8% - 3, 7% H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 35

Geluidhinder (helaas alleen gegevens voor Nederland) § Binnen 10 jaar tijd zal geluidhinder in Nederland de meest ernstige bedreiging van de leefomgeving worden (bron: NRC, 13 februari 2007) § Effecten (2006): 1 miljard Euro aan schade per jaar, gebaseerd op verlies aan gezonde levensjaren (Disability Adjusted Life Years (DALY)) § Percentage ernstig geluidgestoorden onder de Nederlandse bevolking bedraagt ongeveer 40%. H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 36

Geluidhinder: bijdrage van het transportsysteem H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 37

Omvang geluidhinder tijdens de nachtelijke uren H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 38

Uitdagingen Milieu § Uitdagingen: § Significante reductie van uitstoot schadelijke gassen en PM 10 § Significante reductie van geluidhinder (grootste bedreiging van leefomgeving!) § Vision zero: 0 verkeersdoden, geen emissies; geen geluidhinder Milieuvriendelijke verkeerspatronen § België: § Probleem: dichtheid netwerk (km/km 2): 4, 8 (B), 2, 8 (Nl), 1, 8 (Fr, De) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 39

Milieu en leefomgeving Maatregelen § Mogelijke maatregelen § Netwerk hiërarchie (realisatie van milieuvriendelijke woongebieden) § Geluidswallen, geluidschermen § Wetgeving: nieuwe regelgeving (EC) inzake geluidnormen (74 d. B(A) voor personenwagens en 80 d. B(A) voor vrachtwagens); aandacht voor contactgeluid band/weg § Kosteneffectieve vermindering van CO 2 emissies door een gecombineerde insteek gericht op voertuig technologie, alternatieve brandstoffen, zuinig rijgedrag (het ‘nieuwe rijden’), bandendruk en verbeterde infrastructuur. § Dieselwagens vervangen door benzinewagens § Invoering kilometerbeprijzen, tijd- en plaatsgebonden beprijzen § Wetgeving: nieuwe regelgeving (EC) inzake emissies (reductie van CO 2 emissies met 25% (2012) = 130 g/km) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 40

Systeemopbouw transportnetwerken: infrastructuur § functionele opbouw § ontwerpcriteria § ontwikkeling van infrastructuurnetwerken § wegennetwerken voor autoverkeer § netwerken voor langzaam verkeer § ontwikkeling van openbaar vervoernetwerken H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 41

Ontwerpdimensies Effecten Ontwerp Mobiliteit Kwaliteit Bereikbaarheid Investeringen Exploitatie Omgevingseffecten H 01 I 6 A Verkeerskunde basis Aggregatieniveau Voor iedereen Voor bepaalde bevolkingsgroepen Voor bepaalde gebieden 42

Functionele opbouw (1) 1. Vervoer- en verkeersfunctie § vervoerfunctie § § vervoer van van personen goederen informatie energie § verkeersfunctie § stroomfunctie § buffer- en stallingsfunctie § uitwisselingsfunctie H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 43

Functionele opbouw (2) 2. Bundeling § schaalvoordelen: § betere capaciteitsbenutting § toepassing efficiëntere technologie mogelijk § minder milieuschade --> gaat wel ten koste van de directheid van de verbinding Verschillende mogelijkheden om 4 kernen te verbinden H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 44

Functionele opbouw (3) 3. Hiërarchie § schaalniveau kernen: § mondiaal schaalniveau (supranationaal) § continentaal schaalniveau (supranationaal) § communautair schaalniveau (supranationaal) § nationaal schaalniveau § regionaal en stadsgewestelijk schaalniveau § hiërarchie kernen: § type A: kernen die van belang zijn voor het beschouwde schaalniveau maar ook voor hogere schaalniveau's § type B: kernen die alleen van belang zijn voor het beschouwde schaalniveau § type C: overige kernen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 45

Kerntypologie en infrastructuurklassen n G = Grootsteden R = Regionale steden K = Kleinstedelijke kernen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 46

Schaalniveaus in netwerken H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 47

Verbindende en ontsluitende functie infrastructuur § verbindende functie infrastructuur --> maakt vervoer mogelijk tussen kernen die op een bepaald niveau van belang zijn § ontsluitende functie infrastructuur --> maakt vervoer mogelijk tussen gebieden van een lager schaalniveau enerzijds en het verbindende stelsel anderzijds H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 48

Functies van een weg § § Stroomfunctie: § § Erffunctie: weg is schakel in wegennet; verkeer kan beschouwd worden als doorgaand verkeer functie weg is afgestemd op activiteiten gelegen aan (ontsloten door) de weg ASVV § § Verkeersfunctie: § § Verblijfsfunctie: functie van wegvak is vooral gericht op accommoderen van gemotoriseerde verplaatsingen verkeersgebieden functie van het wegvak is vooral gericht op het accommoderen van activiteiten, anders dan gemotoriseerde verplaatsingen verblijfsgebieden H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 49

Categorisering van wegen naar gewenste functie (bron: RSV) § verbindingsfunctie: § wegen die herkomst- en bestemmingspunten stroomfunctie primeert § verzamelfunctie: § wegen die verkeer binnen herkomstgebieden verzamelen en binnen bestemmingsgebieden distribueren; belangrijke stroomfunctie gecombineerd met erffunctie § toegangsverlenende functie: § wegen die rechtstreeks toegang verlenen tot de aanpalende percelen; erffunctie primeert H 01 I 6 A Verkeerskunde basis verbinden; 50

Schematische voorstelling van de functies van wegen (bron: RSV) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 51

Categorie-indeling wegen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis (Bron: RSV) 52

Ontwerpcriteria Voor alles kijken naar: § functie weg, en § weg als onderdeel van netwerk § veel netwerken zijn niet gepland maar in de loop der tijd ontstaan § gebruiker: wil zich efficiënt verplaatsen (omwegfactor) § exploitant: efficiënt beheer en exploitatie (beperking netwerklengte) § belangen milieu, leefomgeving H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 53

Ontwikkeling van infrastructuurnetwerken § elementen van netwerken § schakels § koppelingspunten § knooppunten § Uitwisselingspunten (aansluitingen, transferpunten, terminals) § netwerkvormen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 54

Netwerkvormen § Vorm netwerk is van invloed op: § kwaliteit (bijv. omwegfactor) § structurerende werking infrastructuur § vervoerfuncties die kunnen worden vervuld § Onderscheid naar: § open netwerken (lineair en stervormig/radiaal) § gesloten netwerken (rechthoekig of raster, cirkelvormig, driehoekig) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 55

Netwerkvormen Open netwerken worden toegepast indien: § Vervoer is vooral gericht op centrale kern (relaties tussen nevenkernen zijn van ondergeschikt belang) Voorbeeld: TGV, rioleringsstelsel § De omloopsnelheden zijn (zeer) hoog Voorbeeld: telecommunicatienetwerk, hub-and-spoke in de luchtvaart § Er is sprake van een laag schaalniveau (omwegen niet zwaar) Voorbeeld: vertakkingstructuur wegennet in woonwijken H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 56

Netwerkvormen Gesloten netwerken zijn toepasbaar bij: § Meer diffuse vervoerstromen tussen min of meer gelijkwaardige kernen § Lagere omloopsnelheden (omweg krijgt een groter gewicht) § Vervoerstromen lopen niet duidelijk in een richting H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 57

Vergelijking netwerkvormen (Bolt) (1) (2) (3) (4) (5) = = = lineair of axiaal stervormig of radiaal cirkelvormig (bijzondere vorm van tangentiaal) rechthoekig of raster driehoekig H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 58

Eigenschappen van de vijf basis-netwerkvormen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 59

Kenmerken van netwerkvormen 1. Radiaal of sternetwerk § § § Centrale gerichtheid Hoge intensiteit centrum Ongelijke belasting netwerk Relatief veel omwegen bij grotere omvang Past in hiërarchisch ruimtelijke patroon H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 60

Kenmerken van netwerkvormen 2. Raster- of gridnetwerk § § § Relatief veel infrastructuur Spreiding van verkeer over het netwerk Gelijke benutting Omrijdfactor (m. u. v. driehoeksraster) Past bij veel kris-kras verplaatsingen in een weinig hiërarchisch ruimtelijk patroon H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 61

Kernmerken van netwerkvormen 3. Concentrisch of ringnetwerk § § § Relatief weinig infrastructuur Alle punten direct met elkaar verbonden Roept geen ruimtelijke hiërarchie op Kans op ‘spaken’ als straal te groot wordt Kwetsbaar door ontbreken van een alternatief Past bij ruimtelijke bundeling op de ring H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 62

Kenmerken van netwerkvormen 4. Lineair of lijnnetwerk § § § Relatief weinig infrastructuur Alle punten direct met elkaar verbonden Ruimtelijke verdeling zeer bepalend voor benutting Kwetsbaar door ontbreken van een alternatief Altijd 2 (doodlopende) einden Past bij ruimtelijke bundeling op een as H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 63

Uitbouw van netwerken § Vergroten bedieningsgebied van netwerken (uitbreiden) § § Verdichten netwerk (inbreiden) § § Gericht op aansluiten/verbinden van nieuwe gebieden en op het faciliteren van lange-afstandsverplaatsingen Gericht op het verkorten van omwegen en het bieden van alternatieve routes Netwerkcapaciteit vergroten Te realiseren door vergroting schakelcapaciteit en/of aanleg van nieuwe schakels § Oorzaak: toename verkeersstroom, verbetering afwikkelingsniveau, hogere veiligheidseisen § § Netwerk robuuster maken Vergroten capaciteit kwetsbare schakels § Aanleg alternatieve verbindingen/routes § Gebruik alternatieve netwerken § H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 64

Uitbouw van netwerken (2) Netcapaciteit vergroten Cap. schakels vergroten verdichten uitgangssituatie Uitbreiden (‘binnen’) Uitbreiden (‘buiten’) Netwerk uitbreiden H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 65

Hiërarchische opbouw van netwerken § Maakt functiespecialisatie mogelijk § Maakt bundeling van verkeersstromen mogelijk des te hoger de hiërarchie, des te groter de bundeling en des te groter de maaswijdte § Netwerken zijn wel aan elkaar gekoppeld § Vervoerfuncties (personen- en goederenvervoer) kunnen gebundeld en gescheiden worden vormgegeven H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 66

Hiërarchie in wegennetten voor autoverkeer § Nationaal hoofdwegennet § Regionale wegennetten § Stedelijke wegennetten H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 67

Uitgangspunten voor de ruimtelijke opzet en uitbouw van hoofdwegennet § Het Hoofdwegennet (HWN) is een samenhangend stelsel van wegen met een bovenregionale functie de hoofdcentra van het land onderling en met het buitenland verbinden § Het HWN verbindt min of meer rechtstreeks de bestuurlijke en economische centra (N) met elkaar en met het buitenland (bijv. omrijdfactor < 1, 4) § De hoofdtransportassen verbinden de stedelijke knooppunten (M, M<N) en de mainports (Antwerpen en Zaventem) met elkaar en met het achterland § Een deel van de hoofdtransportassen bestaat uit achterlandverbindingen. Achterlandverbindingen bieden goede verbindingen voor het internationale vervoer tussen zee- en luchthavens en het achterland. § Bij de opzet van het hoofdwegennet wordt prioriteit toegekend aan de economische functie H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 68

Uitgangspunten voor de ruimtelijke opzet en uitbouw van hoofdwegennet (zoals opgesteld voor HWN Nederland) § Het HWN is landsdekkend ; de afstand vanuit het landelijk gebied tot het HWN (ontsluitingskwaliteit) bedraagt maximaal 10 km (15 minuten reistijd = 95% bevolking en werkgelegenheid) § Het HWN is een gesloten net § Het HWN verloopt tangentieel t. o. v. de centra § Het HWN is gebaseerd op het reeds bestaande hoofdwegennet § Op het HWN is sprake van differentiatie in afwikkelingskwaliteit § Capaciteitsuitbreiding vindt in eerste instantie plaats middels verbreding; aanleg van nieuwe verbindingen vereist argumentatie H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 69

Uitgangspunten voor de opbouw van regionale wegennetten (RWN) § § § Zij vormen een samenhangend geheel met het HWN en stedelijke wegenstelsels RWN dient ter ontsluiting van de regio (het platteland), voor de onderlinge verbinding van regionale kernen en voor de aansluiting op het HWN Langere ritten vereisen een gemiddeld hogere ritsnelheid dan kortere ritten Naarmate wegen meer penetreren in concentraties van activiteitsruimten, wordt de stroomfunctie ondergeschikt aan de ontsluitingsfunctie resp. de erffunctie Wegen van lagere orde mogen niet gaan functioneren als vervanger van wegen van hogere orde (voorkomen van sluiproutes); dit stelt eisen aan tracering en uitvoering Op doorgaande wegen door dorpskernen (doortochten) dient door aanpassing van de snelheid en wegontwerp de erffunctie te prevaleren boven de stroomfunctie. H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 70

Stedelijke wegennetten § Vormen van stedelijke wegennetten § Radiale structuur (Leuven) § Lineaire of axiale structuur (lintbebouwing) § Raster- of gridstructuur (Barcelona) § Variant § Raster met diagonalen (Broadway in Manhattan, new York) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 71

Stedelijke netwerkstructuren Lokale hoofdwegen § Wijkhoofdwegen § Buurtwegen § Woonstraten § resp. Verkeersaders § Verblijfsgebieden § § Visie Hans Monderman (shared space en trappetje) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 72

Voorbeelden van verdeling verkeer over netwerk (concentreren) Intensiteit In pae/uur A 750 H 01 I 6 A Verkeerskunde basis Geluidsbelasting In d. B(A) B 2000 A B 50 50 75 80 50 50 73

Voorbeelden van verdeling verkeer over netwerk (verdelen) Intensiteit In pae/uur Geluidsbelasting In d. B(A) A B 150 400 60 70 150 400 60 70 H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 74

Voorbeelden van verdeling verkeer over netwerk (omleiden) Intensiteit In pae/uur Geluidsbelasting In d. B(A) A B 375 1000 70 75 50 50 50 70 75 375 H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 1000 75

Netwerken voor langzaam verkeer § Algemeen: Vanwege de benodigde inspanning dienen omwegen zoveel als mogelijk vermeden te worden Ontwerpeisen voor fietsnetwerken § § § Het netwerk moet zo goed mogelijk de wenslijnen van de verplaatsingsbehoefte volgen Het fietsnetwerk moet zeer dicht zijn (fijne maaswijdte) Het netwerk verschaft directe, rechtstreekse verbindingen naar belangrijke verkeersaantrekkende plaatsen Bundeling op hoogwaardige hoofdassen is gewenst om maximaal comfort te kunnen bieden Hiërarchie in wegtype is mogelijk maar dan gebaseerd op omvang van het gebruik Gestreefd dient te worden dat een aandeel van 70% van de fietskilometers op het hoogste netwerkniveau gerealiseerd wordt. H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 76

Stelselmatige opbouw van netwerken § betere afstemming van (infrastructuur)aanbod op de wensen van de gebruiker; § efficiëntere bedrijfsvoering van de exploitant; § geen verstoring kwaliteit door gebruiker uit andere segmenten (bijv. regionale files op nationale wegen); § overige baten zoals veiligheid, comfort en robuustheid. H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 77

Beperking aantal te onderscheiden stelsels § omvang van de vraag; er dient voldoende vraag te zijn per onderscheiden stelsel; § duidelijkheid van het systeem voor de gebruiker; indien er te veel stelsels zijn, leidt dit tot onduidelijkheid; § versnippering van het landschap; te veel stelsels kunnen tot een grotere versnippering van het landschap leiden; ook het ruimtebeslag kan dan onevenredig toenemen; § hogere kosten; o. a. door het wegvallen van schaalvoordelen H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 78

Categorisering hoofd- en primair wegennet (bron: ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 79

Selectie hoofdspoorwegennet (bron: ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 80

Selectie hoofdwaterwegennet (bron: ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 81

Verbindingen tussen de poorten en rechtstreekse verbindingen met het achterland (bron: RSV) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 82

Verbindingen tussen de groot- en regionaalstedelijke gebieden in een samenhangend netwerk met grootstedelijke gebieden buiten Vlaanderen (bron: RSV) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 83

Fijnmazige ontsluiting van overige stedelijke gebieden en economische knooppunten naar het samenhangend netwerk van hoofdinfrastructuren (bron: RSV) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 84

Principe van de indeling van de bereikbaarheidsmarkt naar schaalniveaus (bron: Beleidsplan Duurzame mobiliteit Vlaanderen) H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 85

Verhouding tussen intensiteit en capaciteit op het wegennet van de Vlaamse Ruit H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 86

H 01 I 6 A Verkeerskunde basis 87