FRMA DENGES Ama KAR MAKSMZASYONU belirli bir dnemde
FİRMA DENGESİ • Amaç • KAR MAKSİMİZASYONU – belirli bir dönemde en yüksek karı elde etmek • ZARAR MİNİMİZAYSONU – belirli bir dönemde zararı en düşük seviyede tutmak • KAR – maliyetin üstünde elde edilen fazlalık • Gelir – belirli bir dönemde bir firmanın mal ve hizmet satışından elde ettiği miktar • Maliyetler – belirli bir dönemde bir firmanın mal ve hizmet üretiminde katlandığı harcamalar
Firmanın Gelirleri • Toplam Gelir TR= P*Q • Ortalama Gelir, AR (Birim çıktı AR=TR/Q=P*Q/Q=P • AR=P (Tüm piyasalarda) • Marjinal Gelir MR= ΔTR/ΔQ=d. TR/d. Q başına gelir) – üretim 1 birim değiştiğinde toplam gelirde meydana gelen değişme • • • MR, TR’nin Q’a göre 1. türevine eşittir. MR, TR doğrusunun/eğrisinin eğimidir. MR, ilave birim üretimden/satıştan doğan gelir Tam rekabet piyasasında MR=P=AR Aksak rekabet piyasalarında AR=P>MR
Denge ve Denge Koşulu • • • Kar Max. / Zarar Min. Fiyat-Miktar Bileşimi Π(KAR)=(TR-TC)MAX d. TR-d. TC=0 yani d. TR=d. TC MR=MC Eğer MR > MC ise üretimdeki bir artış karı arttıracaktır Eğer MR < MC ise üretimdeki bir düşüş karı arttıracaktır • d. MR/d. Q<d. MC/d. Q (MC eğimi MR eğiminden büyük olmalı)
Farklı Denge Durumları • MR=MC AR AC • AR>AC ise TR>C Anormal İktisadi Kar (Normal Üstü/ Aşırı İktisadi Kar) • AR=AC ise TR=TC Normal Kar (Sıfır İktisadi Kar) • AR<AC ise TR<TC Zarar • AR≥AVC ise Firma Üretime Devam Eder • AR<AVC ise Firma Üretimini Durdur
Farklı Piyasa Türleri Tam Rekabet Monopollü Rekabet Oligopol Monopol
Tam Rekabet Piyasası Özellikleri • ATOMİSİTE çok sayıda alıcı ve satıcı – hiç kimse tek başına fiyatı değiştiremez – Fiyat Alıcısı firmalar fiyatı veri alırlar – dolaysıyla karşılaştıkları talep eğrisi yataydır • MOBİLİTE firma giriş çıkışı serbesttir • HOMOJENLİK mallar, alıcılar ve satıcılar homojendir • TAM BİLGİ üreticiler ve tüketici mükemmel bilgiye sahiptir
Tam Rekabetçi Firmanın Talebi • Tam rekabetçi firmanın malına olan talep yada • Tam rekabetçi firmanın karşıya olduğu talep eğrisi piyasa fiyatı düzeyinde yatay eksene paralel (eğimi sıfır esnekliği sonsuz) olan bir doğrudur. P P S P 2 P 1 b P 2 d 2 P 1 d 1 a D 2 D 1 O Piyasa Q Q O Firma Talep Eğrisi, d 1 ve d 2
Tam rekabette gelir • • Toplam Gelir TR= P*Q Ortalam Gelir (Birim çıktı başına gelir) AR=TR/Q=P*Q/Q=P AR=P Marjinal Gelir (MR)=ΔTR/ΔQ=d. TR/d. Q (ilave birim üretimden/satıştan doğan gelir) • MR=P • P=AR=MR P Q TR=P*Q AR=TR/Q MR=ΔTR/ΔQ 100 0 0 - - 100 100 100 2 200 100 100 3 300 100 100 4 400 100
Toplam Gelir (TR=P*Q) Toplam Gelir=TR TR 2=P 2*Q P 2>P 1 TR 2 TR 1=P 1*Q TR 1 Q Q
Ortalama Gelir (AR=TR/Q) ve Marjinal Gelir (MR=d. TR/d. Q) • Tam rekabet piyasasında ortalama gelir ve marjinal gelir piyasa fiyatına eşittir. • P=AR=MR • AR ve MR eğrileri/doğruları firmanın talep eğrisine özdeştir. P P S P O P a D Piyasa Q d=AR=MR O Firma Q
KISA DÖNEM FİRMA DENGESİ Toplam Gelir-Toplam Maliyet Yaklaşımı Tam Rekabette normalüstü kar eden firma Gelir-Maliyet TR, TC TC TR B K L A M d. TR=d. TC MR=MC A ve B başa baş noktaları A kara geçiş noktası q* , karın max. olduğu üretim düzeyi; kar=KL q 0, zararın max. olduğu üretim düzeyi; zarar=MN N q 0 q* Q
KISA DÖNEMDE PİYASA (ENDÜSTRİ) VE FİRMA DENGESİ MR-MC YAKLAŞIMI (Anormal/Aşırı İktisadi Kar-P=AR>AC) Denge MR=MC, a noktası, üretim Qe, fiyat P AR=a. Qe, AC=b. Qe, Ortalama kar AΠ=AR-AC=ab, Toplam Kar Π=Pab. C P P MC S Pe e P C AC a d=AR=MR b D O Q (milyon) (a) Piyasa O Qe (b) Firma Q (bin)
FİYAT ALICI-TAM REKABETÇİ FİRMA Aşırı/Anormal İktisadi Kar P 50 C R MC 40 38 Toplam Kar = 16 x 40 = 640 30 a AR = MR AC b 22 20 10 0 0 Q 10 20 30 40 50 60
Normal/Sıfır İktisadi Kar Durumu (P=AR=AC) Denge MR=MC, a noktası, üretim Qe, fiyat P AR=a. Qe, AC=a. Qe, Ortalama kar AΠ=AR-AC=0, Toplam Kar Π=0 P AC P MC S Pe e P a d=AR=MR D O Q (milyon) (a) Piyasa O Qe (b) Firma Q (bin)
Zarar Durumu (P=AR<AC) Denge MR=MC, a noktası, üretim Qe, fiyat P AR=a. Qe, AC=b. Qe, Ortalama zarar -AΠ=AR-AC=ba, Toplam zarar -Π=Pab. C Firma iki alternatifle karşıya 1. Üretime devam 2. Üretimi durdurma P AC P MC S Pe C P e b a d=AR=MR Qe Q (bin) D O Q (milyon) (a) Piyasa O (b) Firma
Zarar Durumu Üretime Devam Edilmesi (P=AR<AC ve P=AR≥AVC) Denge MR=MC, e noktası, Üretim q 1 fiyat P 1 Firma üretime devam ederse –AΠ=ae ve – Π=P 3 ae. P 2 Firma üretimini durdurursa zararı sabit maliyetleri kadar olur Bu durumda –AΠ=ab=AFC ve – Π=P 3 ab. P 2=TFC Dolayısıyla – Π=P 3 ae. P 1<P 3 ab. P 2 olduğundan firma üretime devam eder. Bu durumda firmanın toplam zararı – Π=P 3 ae. P 1 Firma sabit maliyetlerinin tamamını ve değişir masraflarının bir kısmını (P 1 eb. P 2) karşılamaktadır. MC AC TL TL S l AVC P 3 P 1 P 2 a e AVC d=MR=AR P 1 b q 1 D Firma q Piyasa Q
Zarar Durumu Üretimin Durdurulması (P=AR<AC ve P=AR<AVC) Denge MR=MC, e noktası, Üretim q 1 fiyat P 1 Firma üretime devam ederse –AΠ=ae ve – Π=P 3 ae. P 2 Firma üretimini durdurursa zararı sabit maliyetleri kadar olur Bu durumda –AΠ=ab=AFC ve – Π=P 3 ab. P 2=TFC Dolayısıyla – Π=P 3 ae. P 2>P 3 ab. P 2 olduğundan firma üretimini durdurur. Bu durumda firmanın toplam zararı – Π=P 3 ae. P 2 MC AC TL P 3 P 2 P 1 TL S AVC a b e d=MR=AR P 1 D q 1 Firma q Piyasa Q
Tam Rekabet Piyasasında; • Firmanın Kısa Dönem Arz Eğrisi MC eğrisinin AVC eğrisinin minimum noktasının üzerinde kalan kısmına özdeştir. q MC=s(firma arzı) • Piyasanın Kısa Dönem Arz Eğrisi Firmaların Arz Eğrilerinin Yatay Toplamıdır. q∑MC=S(piyasa arzı)
Tam Rekabet Piyasasında Kısa Dönem Firma Arz Eğrisi P • SMC =S e P 4 d P 3 P 2 P 1 b P 0 a c Q 1 Q 2 Q 3 Q 4 Q 5 • SAC SAVC • P 1 ve P 3 arasında, örneğin c noktasında P 2 fiyatından firma kısa dönemde ZARARA RAĞMEN ÜRETİME DEVAM ETMEKTE ve piyasada kalmaktadır. • P 1‘ın altında P 0 fiyatında firma kısa dönem ortalama değişken maliyetlerini (SAVC) karşılayamaz ve ÜRETİMİNİ DURDURARAK PİYASADAN ÇIKAR. • P 1 fiyatı firmanın üretime devam edeceği minimum fiyat olduğundan bu fiyat firmanın kapama fiyatı ve b noktası kapama noktası olarak adlandırılır. Q SAVC’nin üstünde kalan SMC eğrisi firmanın KISA-DÖNEM ARZ EĞRİSİNİ temsil eder. Her fiyat seviyesinde firmanın ne kadar üreteceğini gösterir. P 3 ‘ün üstünde (d’nin üstü), örneğin P 4 fiyatında e noktasında firma kısa dönemde sermayenin fırsat maliyetinin üstünde kar yapar. Yani AŞIRI İKTİSADİ KAR. P 3’de d noktasında , firma NORMAL KAR elde eder.
Normal üstü kar Yeni firma girişi Tam Rekabette Uzun Dönem Dengesi Aşırı kar normal kara düşer S 1 P R, C, P SMC 1 Se k AR 1=P 1 c PL SAC 1 LMC d 1 a b SMC 2 SAC 2 LAC e ARL=PL p d. L=MR=AR D O O Q (milyon) (a) Piyasa Q 1 QL Q (bin) (b) Firma
UZUN DÖNEM TAM REKABET NORMAL ÜSTÜ KAR piyasaya yeni firmalar girdiği için ORTADAN KALKAR UZUN DÖNEM DENGE • LRAC = SAC = AR = LMC= SMC = MR (Endüstri Dengesi) (Firma Dengesi ) EŞİTLİĞİ İLE SAĞLANIR ve Tüm Firmalar normal kar elde eder.
TAM REKABETTE UZUN DÖNEMDE DENGE C R P (SR)MC (SR)AC LMC LRAC a DL AR = MR LRAC = (SR)AC = LMC=(SR)MC = MR = AR O Q
Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi Endüstriye yeni katılan firmaların LAC eğrilerinin minimum noktalarının seyrini vermektedir. • Uzun dönem firma ve endüstri dengesi sağlanmışken herhangi bir nedenle piyasa fiyatı artarsa (örneğin talep arttı) • Normal kar Aşırı kar • Piyasaya yeni firma girişi ve endüstrinin büyümesi • Dışsal ekonomiler • Yeni denge ; Aşırı Kar Normal Kar
Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi • Dışsal ekonomiler q Faktör fiyatlarının artması (negatif dışsal ekonomiler) • LAC eğrisi yukarıya doğru kayar • Artan maliyetli endüstri q Faktör fiyatlarının azalması (pozitif dışsal ekonomiler) • LAC eğrisi aşağıya doğru kayar. • Azalan maliyetli endüstri q Faktör fiyatlarının değişmemesi • LAC eğrisinde bir değişme olmaz • Sabit maliyetli endüstri
Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi P P LS LS Q Q Artan Maliyetli Endüstriler Azalan Maliyetli Endüstriler P LS Q Sabit Maliyetli Endüstriler
Tam Rekabet Piyasasının Eleştirisi • Kaynak dağılımında etkinlik sağlanmıştır. q Uzun dönemde minimum maliyetle tam kapasite üretim • Gelir dağılımında adalet sağlanmıştır. q Uzun dönemde sadece normal kar/sıfır iktisadi fazlalık • Reklamdan kaynaklanan israf söz konusu değildir. q Homojen mal ve hizmet
BAZI KISALTMALAR • • • TR AR MR TC TVC TFC AC AVC AFC MC S L Toplam Gelir Ortalama Gelir (Birim Üretim Başına Gelir) Marjinal Gelir Toplam Maliyet (TVC+TFC) Toplam Değişir Maliyet (TC-TFC) Toplam Sabit Maliyet (TC-TVC) Ortalama Maliyet (AVC+AFC) Ortalama Değişir Maliyet (AC-AFC) Ortalama Sabit Maliyet (AC-AVC) Marjinal Maliyet Kısa Dönem (SAC, Kısa Dönem Ort. Mal. ) Uzun Dönem (LAC, Uzun Dönem Ort. Mal. )
- Slides: 27