FRANSADA GOTK MMAR lk Gotik yaplar Kuzey Fransada

FRANSA’DA GOTİK MİMARİ

İlk Gotik yapılar Kuzey Fransa’da daha çok İle de France’da yükselmeye başlayan katedraller olmuştur. Burada Gotik üslup, yarım yüzyılda büyük bir hızla gelişimini tamamlamış ve olgunluk noktasına erişerek tüm Fransa’ya yayılmıştır. Normandiya, Burgonya ve Güney Fransa, üslubun en yaygın olduğu bölgelerdir. Fransa’da farklı mekan ve kütleleri gruplayan Romanesk kiliselerin tersine Gotik mimarlık birleştirilmiş tek bir mekan anlayışına eğilim göstermiştir. Buradaki Gotik kiliselerde transept ile nef arasındaki ayırıcı bölümler kaldırılmış, bu bölümler birbiri içinde eritilmeye çalışılmıştır.

ST. DENIS MANASTIR KİLİSESİ Gotik ilk kez mimarlık alanında belirgin bir sistem olarak 1140 -44 yılları arasında Paris yakınlarındaki St. Denis Manastır Kilisesi’nde ortaya çıkmıştır. Saint Denis, Fransa’nın koruyucu azizidir ve Paris’in ilk piskoposudur.

1124’deki politik olaylardan sonra St. Denis daha büyük önem kazandı. Suger bu yeni yapılanma içinde yapı fonu için büyük bir mebla ortaya koydu. Yeni kilisenin ilk safhası 1140 da tamamlanıp hizmete açıldığında Suger 60 yaşında idi. İlk olarak yeni bir batı cephesinin yapımını sağladı. Her iki yandaki kuleler kısa sürede bitirildi. Özel bir ehemmiyetle üç büyük portal üzerinde durdu. Bu portaller sadece büyük kitleler halindeki insanların içeriye giriş çıkışı için değil, bilakis hakiki bir gök kapısı oluşturma zorunluluğundandı. Bu yapı ile ortadaki portal ilk kez bir gül pencere ile taçlandırıldı. Batı bölümünün içi aynı seviyedeki üç sahından oluşuyordu. Şapellerden ortadaki kamera/hazine dairesi olarak kullanılıyordu. Sahınlar ve üst mekanlar sivri kemerlere oturan kaburgalı çapraz tonozlarla örtülmüştü. Suger, Karolenj devirden kalan bu sahın düzenini değiştirmedi ve dikkatini koro bölümünde yoğunlaştırdı.

St. Denis Manastır Batı cephesi Kilisesi, Paris’in kuzeyinde, Saint Denis şehrinde büyük bir Ortaçağ manastır kilisesidir. Mimari ve tarihi açıdan oldukça önemli olan yapının 1144 yılında tamamlanan koro bölümü şimdiye kadar ilk Ortaçağ Gotik mimari düzenleme olarak kabul edilmiştir.

Kuzeybatı cephesi Katedralin bulunduğu alanın altında Geç Roma dönemine ait Gallo Roma Mezarlığı gibi birçok arkeolojik buluntu ele geçirilmiştir. 475 yılı civarında St. Genevieve burada bir arazi satın almış ve kilise inşa etmiştir.

. 7. yüzyılda I. Kuzeydoğu cephesi Dagobert’in emriyle kilise büyük bir onarım geçirerek 10. yüzyıldan itibaren hac yeri ve Fransız kralları için mezar olarak kullanılmaya Yapı, 12 yüzyılda Abbot Suger tarafından başlanmıştır. dekoratif açıdan ve yeni yapı üslubu ile bazı bölümleri yeniden onarım geçirmiştir.

Önemli bir bölümü Gotik stilde inşa edilmiş ve tasarlanmış St. Denis Manastır Kilisesi, dönemin ilk büyük yapısı şeklinde mimari bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.

Orta nef yan neflerden daha geniş ve yüksek tutulmuş bazilika planın içine yerleştirilmiş büyük bir haç plana sahip olan kilise, üç bölmeli bazilikal plandan ayrılarak apsis önünde yapılmış ve diğerlerini yatay olarak kesen dördüncü bir nef ile planlanmıştır. Kuzey tarafında bir dizi şapelden oluşan ek bir koridor ile düzenlenmiştir.

Batı cephede yer alan iki kulenin ilavesiyle birlikte bu yapıların en erken örneklerinden birini oluşturmuştur. Bu da yapıya şato görünümü vererek yapının görkemi ortaya çıkmıştır. Bir kripta üzerinde düzenlenen doğu ucu ise bir ambulatoryum tarafından çevrelenmiştir.

Kilisenin cephesindeki iki kule, merkezde yer alan giriş kapısı ve üzerindeki gül penceresi ve pencere açıklıkları geometrik olarak planlanmış bir cephe kompozisyonuna sahiptir. Fransız işi olarak adlandırılan bir üslup düzenini ortaya koymuştur.

Sivri kemerlerin, sütun demetlerinin ve çapraz kaburgalı tonozların uyumlu bir bütün oluşturduğu yapı böylece Gotik üslubun bütün mimari öğelerini kullanmıştır.

Kilisenin 13. yüzyılda düzenlenen nefi Rayonnant Gotik stil için bir prototip oluşturmuş ve Kuzey Fransa kilise ve katedralleri için mimari bir model sağlamıştır.

Gotik terimi yaygın bir şekilde kullanılmadan önce yapı tasarımı için French Style ya da Opus Francigenum kullanılmıştır.

Yapı, hem biçimsel hem de yapısal olarak Romanesk mimariden yavaş vazgeçilip Gotik mimariye geçişin bir evresini göstermiştir.

SENS KATEDRALİ Doğu Fransa’da Sens’de yer alan bir Katolik yapısı olan Sens Katedrali, ülkedeki en erken ve en büyük Gotik yapılardan biridir.

Koro bölümü 1140 yılında inşa edilmiştir. 1200 yılı civarında tamamlanmış batı cephe ile bir nef inşa edilerek tipik bir katedral yapısı gerçekleştirilmiştir. 16 yüzyılda inşası tamamlanan yapının koro bölümü Canterbury Katedralinin korosundan etkilenmiş olan mimar Sens’li William tarafından

Tipik olarak Erken Gotik mimarisi özelliklerini gösterir. Büyük kare açıklıklardan oluşan nef, altı dilimli tonozlarla örtülmüştür ve ortadaki sivri kemer, yanda iki taşıyıcıya dayanmaktadır.

Kare planlı, altı dilimli tonozla, kalın ayak/ince ayak biçiminde almaşık sıralanan taşıyıcılar arasındaki bu ortaklaşmada, nefteki bir açıklığın yan nefteki iki açıklığa karşılık gelmesi, erken gotik mimarlığın en önemli özelliklerinden biridir.

12. yüzyılın önemli bir yapısı olan ve oldukça büyük bir şekilde düzenlenen katedralin orta nefi çağdaşları St. Denis, Noyon ve Sens’den daha alışılmadık bir genişliktedir.

Küçük olan pencereler duvarların üst bölümlerinde, tonoz örtüsü içinde açılmıştır. Sahını yüksek pencerelerden ayıran, dekoratif nitelikte dördüncü bir kata, triforyuma (orta nefi yan neflerden ayıran sütun dizilerinin üzerinde yer alan galerinin önündeki kemerleme ya da oymalı yüzey) sahiptir.

Bu cephe düzeni, altı dilimli tonoz ve almaşık sıralanan taşıyıcılarla birlikte, XII. yy’ın ikinci yarısında gerçekleştirilmiş büyük yapılarda hemen bir kural gibi

LAON KATEDRALİ Gotik mimarinin 12. ve 13. yüzyıl örneklerinden biri olan Laon Katedrali Fransa’nın Laon kentinde yer almaktadır ve 1840 yılından beri Tarihi Anıtlar listesinde bulunmaktadır.

Daha önce yerinde inşa edilmiş mevcut katedralin 1112’de ayaklanma sırasında yanarak hasar görmüştür. Şu anki yapının inşası 1160 yılında koro düzenlemesi ile başlamış, yapılan bazı düzenlemeler ile 1215 yılına kadar sürdürülmüştür.

Yapı haç planlı olup, doğusu bir apsis yerine düz bir duvarla sona ermiştir. Başta 7 tane planlanan yapının kuleleri 5 adet şeklinde düzenlenmiştir. Üç revaklı bir düzenlemeye sahip batı cephenin merkezine 1210 yılında Gotik stilde bir gül pencere eklenmiştir.

Kuzey Fransa stilinde inşa edilen yapı, Romanesk mimarlığın yuvarlak kemerlerini ve masif duvarlarını sürdürse de portal ve pencerelerin derin girintileri Gotik'e özgü ışık-gölge oyununu yaratır. Ayrıca bölmeli yapısıyla hareketlendirilen cephe, diğer Gotik kiliseler için bir ilk örnek olmuştur.

Doğu ve batı cephesindeki vitraylı gülbezekler

Nefin bölümleri Romanesk mimari üslup özelliklerini taşırken, nefe ek bir yükseklik kazandıran klerestori (çatının kenarındaki pencere)nin hemen altındaki alçak bir revak şeklinde olan yeni triforyum dikkat çekicidir.