Formy uczestnictwa obywateli w yciu publicznym Bezporednie formy

Formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym.

Bezpośrednie formy demokracji: • referendum, inaczej plebiscyt, czyli powszechne głosowanie obywateli mających czynne prawo wyborcze; głosowanie ludowe • inicjatywa ludowa, która polega na przyznaniu określonej liczbie obywateli inicjatywy ustawodawczej, czyli możliwości zgłoszenia projektu ustawy. • weto ludowe, dotyczy ono wyrażania sprzeciwu wobec obowiązującej ustawy. • samorządność, dotyczy ono między innymi samorządu zawodowego.

Referendum 1946 r. • Uczestniczącym w referendum zadano trzy, w znacznym stopniu ogólne pytania: 1. Czy jesteś za zniesieniem Senatu? 2. Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajowej, z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej? 3. Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysi Łużyckiej?

Pośrednie formy demonokracji • wybór organów sprawujących władzę. W Polsce w wyniku wyborów wyłania się obie izby parlamentu (sejm i senat), prezydenta oraz organy samorządu terytorialnego (rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki) • inicjatywy obywatelska. Należą do nich między innymi obywatelskie komitety budowy pomników, organizacje obchodów rocznicowych, a także inicjatywy dotyczące inwestycji w środowisku lokalnym • zgromadzenia, Zasady ich organizacji oraz wynikające z nich ograniczenia określa prawo. Art. 57 Konstytucji zapewnia każdemu obywatelowi wolność organizowania pokojowych zgromadzeń oraz uczestniczenie w nich. • listy otwarte i petycje. Listy otwarte najczęściej publikowane są w prasie, skierowane są nie tylko do wskazanego adresata, ale i całej opinii publicznej. Petycje zaś pisemne, na ogół zbiorowe prośby lub żądania, skierowane do instytucji państwowych lub samorządowych, a także do osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie. przynależność do organizacji społecznych i politycznych (stowarzyszenia, partie polityczne) •

Referendum 1946 r. • Komunistyczny plakat propagandowy na referendum w 1946 roku.

Partia polityczna: • dobrowolna organizacja, której głównym celem jest zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej w celu realizacji swojego programu politycznego.

Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (fragmenty) • • • Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1. 1. Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej. Art. 2. 1. Członkami partii politycznych mogą być obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, którzy ukończyli 18 lat. Art. 3. Partia polityczna opiera swoją działalność na pracy społecznej członków, do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Art. 4. Organy władzy publicznej są obowiązane do równego traktowania partii politycznych. Art. 5. Partiom politycznym zapewnia się dostęp do publicznej radiofonii i telewizji na zasadach określonych w odrębnych ustawach. Art. 7. Partia polityczna nie może posiadać jednostek organizacyjnych w zakładach pracy.

Rozdział 2. Struktura i zasady działania partii politycznych • • • • Ar t. 8. Partie polityczne kształtują swoje struktury oraz zasady działania zgodnie z zasadami demokracji, w szczególności przez zapewnienie jawności tych struktur, powoływania organów partii w drodze wyborów i podejmowania uchwał większością głosów. Art. 9. 1. Statut partii politycznej określa jej cele, strukturę i zasady działania, a w szczególności: nazwę, skrót nazwy i siedzibę partii, sposób nabywania i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków, organy partii, w tym organy reprezentujące partię na zewnątrz oraz uprawnione do zaciągania zobowiązań majątkowych, ich kompetencje oraz czas trwania ich kadencji, tryb dokonywania wyboru organów partii i uzupełniania składów tych organów, sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, uzyskiwania środków finansowych oraz tryb sporządzania i zatwierdzania informacji o działalności finansowej partii, zasady tworzenia i znoszenia terenowych jednostek organizacyjnych partii, zasady dokonywania zmian statutu, sposób rozwiązania się partii oraz tryb połączenia z inną partią lub innymi partiami. 2. Statut partii politycznej uchwala zgromadzenie ogólne członków partii lub zgromadzenie ich demokratycznie wybranych przedstawicieli. Art. 10. Członek partii politycznej ma prawo do wystąpienia z niej.

Funkcje partii politycznych w państwie demokratycznym: • • • • Pośredniczą między obywatelami a władzą państwową. Umożliwiają obywatelom udział we władzy lub wpływ na rządy. Wyrażają i uogólniają interesy, dążenia i postulaty społeczeństwa. Integrują jednostki i grupy społeczne o zbliżonych celach i aspiracjach politycznych. Kształtują opinię społeczną i postawy społeczne. Biorą udział w kształceniu politycznym społeczeństwa. Zdobywają i pozyskują zwolenników. Mobilizują społeczeństwo do udziału w wyborach. Tworzą i popularyzują swoje programy. Wyłaniają liderów politycznych. Rekrutują i selekcjonują kandydatów na listy wyborcze. Uczestniczą w wyborach. Partie rządzące obsadzają stanowiska państwowe, określają kierunki polityki państwa i realizują własne programy. Partie opozycyjne pełnią kontrolę nad polityką ugrupowań rządzących.

Związek zawodowy: • jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. • DOBROWOLNOŚĆ oznacza, że zrzeszanie się w związkach jest prawem, a nie obowiązkiem. Pracodawca nie może zachęcać pracowników do wstępowania do związku zawodowego, nie może im również tego zabraniać. Potwierdza to art. 3 ustawy zastrzegając, że „Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz • SAMORZĄDNOŚĆ oznacza, że związek zawodowy posiada wewnętrzną autonomię w określaniu swoich zadań, programów działania i struktury organizacyjnej, a także w uchwalaniu aktów wewnętrznego zarządu. Ustawa ponadto w art. 1 ust. 2 zagwarantowała, że związek jest „niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz innych organizacji".

Funkcje związków zawodowych: • Reprezentują i bronią prawa ludzi pracy, ich interesy zawodowe i socjalne. • Reprezentują interesy pracowników w sporach i rokowaniach zbiorowych. • Kontrolują przestrzeganie bezrobotnych i ich rodzin. • Opiniują założenia i projekty ustaw oraz aktów wykonawczych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych. • Wnioskują o wydanie aktów prawnych z dziedziny działalności związków. • Prowadzą kasy zapomogowo - pożyczkowe i organizują wypoczynek. • Troszczą się o funkcjonowanie zakładu pracy. • Uczestniczą w życiu politycznym kraju. przepisów dotyczących pracowników, emerytów, rencistów,

• Marek – redaktor lokalnej gazety; jego specjalnością są reportaże, dotyczące życia mieszkańców terenów wiejskich, problemy, z którymi ludzie borykają się na co dzień; jest częstym gościem lokalnych urzędów, gdzie interweniuje w sprawach nierozwiązanych oraz wyjaśnia problematyczne kwestie. • Natalia – członkini stowarzyszenia walczącego o prawa kobiet; w swoim mieście założyła punkt informacyjny dla kobiet, potrzebujących pomocy oraz grupę wsparcia dla kobiet i ich rodzin, znajdujących się w trudnej sytuacji (przemoc w rodzinie, bezrobocie, alkoholizm), często współpracuje z lokalnymi władzami, próbując poprawić sytuację kobiet i ich rodzin. • Adam – student I roku informatyki, czas wolny od nauki spędza najczęściej w towarzystwie znajomych, grając w piłkę halową lub w okolicznych klubach; po ukończeniu studiów zamierza wyjechać za granicę. • Marta – specjalista ds. public relation w dużej zagranicznej firmie; ma męża i troje dzieci; wolny czas, którego nie ma zbyt wiele najchętniej spędza, słuchając muzyki klasycznej. • Janusz – uczeń III klasy szkoły ponadgimnazjalnej; w wolne soboty pomaga w lokalnym hospicjum, przy pomocy znajomych organizował już nieraz zbiórkę pieniędzy i koncert charytatywny, z których dochód przeznaczony został na pomoc hospicjum; podczas organizacji zbiórek często korzysta z pomocy i wsparcia lokalnych instytucji. • Stanisław- 82 lata, kombatant, uczestnik Powstania Warszawskiego; dwa lata temu założył komitet osiedlowy, który reprezentuje interesy lokatorów; popołudniami chodzi do Klubu Seniora i gra w szachy ze znajomymi, • Tomek – student IV roku politologii; wolontariusz w Amnesty Inernational; tydzień temu brał udział w maratonie pisania listów do wysokich urzędników państwowych w celu uwolnienia więźniów politycznych; dwa lata temu był obserwatorem OBWE w wyborach prezydenckich w Białorusi; • Kasia – pielęgniarka, pracuje w Szpitalu Wojewódzkim; dużo dyżuruje, dlatego każdy wolny czas spędza z mężem i dziećmi; opiekuje się chorym ojcem; często chodzi z rodziną na spacery, a w weekendy do kina lub teatru. • Karol – uczeń pierwszej klasy najlepszego liceum w mieście; jego hobby, to gry komputerowe; wolny czas spędza w kafejce internetowej, grając w sieci w gry RPG; w każdą sobotę odwiedza starszą panią w sąsiedztwie, robi jej zakupy i pomaga w sprzątaniu mieszkania, w zamian zawsze dostaje kawałek pysznej szarlotki.

„ Kto bierze udział w życiu publicznym” • Przeczytaj zadania i odpowiedź , które z nich opisują jakąś formę aktywnego uczestniczenia w życiu publicznym. Określ tą formę. • 1. Henryk Z. zgłosił kandydaturę swojego znajomego – uczciwego i kompetentnego człowieka na prezesa spółdzielni mieszkaniowej. • 2. Alina G podpisała petycję do parlamentu, protestując przeciw opóźniającym się reformom służby zdrowia. • 3. Mateusz stale narzeka, że „Wiadomości” są za długie. • 4. Natalia i Paulina założyły klub dla młodzieży w swojej wsi. • 5. Adam rozkleja plakaty o segregacji śmieci bo od roku jest członkiem LOP. • 6. Dorota S ma dosyć obecnego rządu i powiedziała to koleżance z pracy. • 7. Łukasz S. skończył 18 lat i namówiony przez brata wziął udział w wyborach samorządowych. • 8. Mieszkańcy gminy Subkowy wystąpili do władz samorządowych z propozycją zbudowania boisk sportowych przy budynku gimnazjum.