FNANSAL OPERASYONLAR 0 letmelerin varln srdrebilmesi ve amalarna

FİNANSAL OPERASYONLAR 0

İşletmelerin varlığını sürdürebilmesi ve amaçlarına ulaşması, finansal yapıları ile yakından ilgilidir. ■ Enflasyon ■ Finansal Risk 1

■ Günümüzde firmaların hedefleri; Karlılığın maksimizasyonu, ■ Hissedarların refahını maksimize etmek, ■ Hisse senetlerinin piyasa değerinin yükselmesi, ■ Yapılan yatırımların ekonomik olması, ■ Faaliyetleri sürekliliği. ■ ***BÜYÜME 2

Devamlı olarak kendilerini yenilemeyen ve büyümeyen işletmeler yok olmaya mahkumdur. Bu amaçla işletmeler kendilerine bir finansal program hazırlamak zorundadırlar. Bu programın amaçları; Her an yeterli ölçüde nakit durumuna sahip olmak, yani ödemelerini yapabilmek için yeterli ölçüde likiditeye sahip olmak (kredibilite), ■ İşletmenin gelişmesi ve yeni donanım tedariki için gereken finansmanı önceden tahmin etmek, ■ 3

Zamanla işletme içi – işletme dışı faktörler nedeni ile işletmelerin finansal durumlarında olumlu yada olumsuz değişiklikler olabilir. ■ İşletmelerin lehine olan gelişmeler titizlikle değerlendirilmeli, ■ Eğer gelişmeler olumsuz ise, önce işletmenin yapısını bozan finansal hastalığın ortaya çıkarılması ve daha sonrada tedavi edilmesi gerekir. 4

İşletmelerde görülen finansal hastalıklar (dengesizlikler) şöyle sıralanabilir : ■ ■ ■ ■ Sürekli nakit sıkıntısı çekilmesi, Sürekli zarar edilmesi, Yeterli bir rantabilite sağlanamaması, Fazla stok, Fazla ve gereksiz donanım, Aşırı yayılma, Sıkıntıları geçici önlemlerle giderme, Finansal denetim yetersizliği. 5

Finansal Operasyon ■ Bir işletmenin verimli bir şekilde çalışması ve bütün faaliyetlerinde verimli bir hale gelebilmesi için alınan tüm önlemlere ve girişilen tüm çalışmalara finansal operasyonlar denir. (Verimlilik) ■ Finansal operasyonların amacı, işletmeyi düştüğü kötü durumdan kurtarmak, yeniden verimli bir biçimde çalışmasını sağlamak ile bunu sürdürmek, işletmenin amaçları doğrultusunda kar etmesini ve büyümesini sağlamaktır. ■ Kısaca finansal operasyonlar, özel durumlar nedeni ile alınan finansal önlemlerdir. 6

Finansal Operasyon ■ İşletmenin kendi iç bünyesinde yapılarak, işletmenin finansal durumu düzeltilmeye çalışılır. ■ İşletmenin büyümesi ve diğer işletmelerle birleşmesi yolu ile yapılan finansal operasyonlardır. 7

BÜYÜME ■ Günümüzde ekonomik koşullar, işletmeleri büyümeye zorlamaktadırlar. ■ Küçük işletmelerin, devamlı olarak büyüyen ve hızlı teknolojik değişimlerin yaşandığı bir ortamda varlıklarını sürdürmeleri mümkün değildir. 8

İşletmeleri büyümeye iten nedenler: Hammadde teminindeki kolaylıklar; ■ Büyük işletmeler daha kolaylık ve daha uygun koşullarda hammadde satın alabilmektedirler. ■ Küçük işletmeler, küçük partiler halinde yüksek maliyetle hammaddeyi tedarik ederler. 9

İşletmeleri büyümeye iten nedenler: Büyük işletmelerde birim maliyet daha düşüktür; ■ Toplam sabit giderler üretilen mallara dağıtıldığından, küçük işletmelere oranla, büyük işletmeler çok daha küçük birim maliyetlerine ulaşırlar. 10

İşletmeleri büyümeye iten nedenler: Faaliyetleri çeşitlendirerek riski azaltma; ■ Düşük büyüme hızı ve durgun bir sektördeki firmanın daha hızlı büyüyen ve daha karlı sektörlere yatırım yapmak suretiyle faaliyet konularını çeşitlendirmesi, riski azaltarak karlılığını artırmasını sağlar. 11

İşletmeleri büyümeye iten nedenler: Vergi avantajı sağlama; ■ Karlı bir firma, zararda bir firma ile birleştiğinde, birleşme sonucu karlı firmanın dönem net karı ile zararda olan firmanın zararı aynı tabloda gösterileceğinden, vergi matrahından bir düşüm söz konusu olacaktır. 12

İşletmeleri büyümeye iten nedenler: ■ Satış işleminde de büyük işletmeler birtakım üstünlüklere sahiptirler. ■ Büyük işletmelerde birim başına düşen satış masrafları azdır. Fiyatı belirleyebilirler. 13

İşletmeleri büyümeye iten nedenler: ■ Büyük işletmelerin resmi daireler ve yerel yönetimler karşısındaki durumları da güçlüdür. ■ Hükümetlerle kolaylıkla temas kurabilirler. OPTİMAL BÜYÜME ! 14

BÜYÜME 1. İç Büyüme: İşletmenin sermaye ve teknoloji yolu ile yaptığı, işi genişletmesi şeklinde olan büyümedir. Bu çeşit büyüme zamanla ve yavaş gerçekleştiğinden, bunun planlaması ve işletmenin yeni duruma uyum sağlaması kolay olur. 2. Dış büyüme ise; bir işletmeye başka bir işletmenin alınması veya işletmenin başka işletme ile birleşmesi şeklinde olan büyümedir. Bu durumda ani bir büyüme söz konusudur. 15

A-SERMAYE ARTIRIMI YOLU İLE İÇ BÜYÜME Bir işletmenin sermayesini artırma zorunluluğu, iş hacminin büyümesinden veya büyütülmesinden yada finansal yapısının yeniden düzenlenmesinden doğar. 16

İşletme sermayesini arttırma yöntemleri; İşletmeye yeni likit değerler getirilmesi, ■ İşletmeye yeni ayni değerler getirilmesi, ■ Yedeklerin ve dağıtılmamış karların öz sermayeye eklenmesi, ■ Borçların konsolidasyonu, diğer bir deyişle, işletmeden alacaklı olanlara, alacaklarının karşılığı olarak hisse senedi verilmesi, ■ Başka bir işletmenin tamamen veya kısmen absorbe edilmesi, ■ Kar paylarının hisse senedine dönüştürülmesi. ■ 17

B-BİRLEŞME YOLU İLE DIŞ BÜYÜME ■ Füzyon (Merger) ■ Konsern (Konsorsiyum) ■ Centilmenlik Anlaşmaları ■ Holding ■ Tröst ■ Kartel 18

Füzyon (Merger) ■ Büyük bir işletmenin, bir yada daha fazla sayıda küçük işletmeyi satın alması anlamına gelir. ■ Bu terim işletmelerle ilgili bütün birleşme şekillerini kapsayacak şekilde de kullanılmaktadır. ■ Füzyon olayını diğer birleşme şekillerinden ayıran temel ölçüt, işletme sahipliği birleşmesinin söz konusu olmasıdır. ■ Füzyon yolu ile birleşen işletmelerin hukuki varlıkları tamamen ortadan kalkar ve yeni bir işletme doğar. 19

Füzyon (Merger) Füzyon şeklindeki birleşmelerin başlıcaları: ■ Tek kişilik birkaç küçük işletme sahibinin bir araya gelerek işletmelerini şirket şeklinde birleşmeleri, ■ Her hangi bir işletmenin veya ticaret şirketinin, daha küçük bir işletmeyi satın alarak bünyesine katması, ■ Birkaç ticaret şirketinin birleşerek yeni bir anonim şirket oluşturmaları, ■ Bir anonim şirketin bütün ortaklarının hisse senetlerini başka bir anonim şirkete satarak kendi şirketini fesih etmesi, ■ Bir işletmenin, diğer bir işletmenin bütün varlıklarını veya işletme sahiplerinin bütün hisselerini satın alması. 20

Füzyonu gerektiren nedenler üç kısımda düşünülebilir; ■ a - Üretim İle İlgili Nedenler ■ b - Piyasa İle İlgili Nedenler ■ c - Finansal Nedenler 21

Üretim İle İlgili Nedenler ■ Teknik donanımı teknolojik gelişmenin gereklerine uydurmak, ■ Üretim konusunda elde edilen tecrübeleri birleştirmek ve geliştirmek, ■ İşletmelerin ürettikleri ürünlerin birbirini tamamlar nitelikte olmasını sağlamak. 22

Piyasa İle İlgili Nedenler ■ ■ Alım ve satımları rasyonelleştirmek, Satış hacmini arttırarak, birim başına düşen satış giderlerini azaltmak, Geniş piyasa araştırmaları yapmak ve büyük reklam kampanyalarına girmek, Aynı üretim konusunda rekabeti ortadan kaldırmak. 23

Finansal Nedenler ■ Sermaye gücünü arttırmak, ■ Yabancı sermaye tedarikinde finansal avantaj sağlamak, ■ İflas ve sağlamlaştırma önlemlerine başvurmayı önlemek. 24

ÖRNEKLER ■ Aviva ve Ak Emeklilik birleşti Avivasa oldu. ■ Yunan petrol şirketi Shell ve Türk petrol şirketi Turcas birleşti. ■ 2004 yılından itibaren Aycell ve Aria’nın Avea olarak faaliyetlerini sürdürmesi de birleşerek sinerji yaratan bir diğer örnektir. 25

KONSERN (KONSORSİYUM) ■ İki veya daha çok işletme belirli bir amacı elde etmek için geçici olarak aralarında anlaşırlarsa buna konsern denir. ■ Konserne giren işletmeler hukuki bağımsızlıklarını korurlar. ■ Rekabeti azaltmak veya bir işletmenin yerine getiremediği büyük taahhütleri gerçekleştirmek için işletmeler böyle birleşme yapar. ■ Amaç, karı arttırmaktır. ■ Ancak, amaca ulaşmak için konserne dahil işletmelerin teknik veya finansal yapıları ile örgüt yapıları daha uygun duruma getirilebilir. 26

KONSERN (KONSORSİYUM) ■ Konsern anlaşmaları belirli bir amaca yönelik olduğundan ve anlaşmanın süresi çoğu zaman kısa olduğundan diğer birleşme biçimleri kadar dikkati çekmemektedir. ■ Bu bakımdan konserne fazla tepki olmamaktadır. ■ Çeşitli üretim alanlarındaki işletmeler, birbirlerinin hisse senetlerini satın alarak da konsern oluşturabilirler. ■ Konserne dahil işletmeleri aralarındaki anlaşmadan dolayı, ekonomik bağımsızlıklarını yitirirler, fakat hukuki bağımsızlıları devam eder. 27

ÖRNEKLER ■ Yap-İşlet-Devret (YİD) yöntemiyle yaptırılacak İzmit Körfez Geçişi ve Bursa-Balıkesir-İzmir Otoyolu Projesi (İzmir-İstanbul 3. 5 saat) ihalesinde, projenin en kısa yapım ve işletme süresini, 22 yıl 4 ay ile Nurol İnşaat-Özaltın İnşaat -Makyol İnşaat-Astaldi İnşaat-Yüksel İnşaat. Göçay İnşaat konsorsiyumu verdi. ■ Proje maliyeti: 6 -7 milyar dolar – 420 km. 28

CENTİLMENLİK ANLAŞMALARI ■ Anlam olarak, "centilmenlik anlaşması, buna taraf olanların karşılıklı söz vermelerine dayanan ve tarafların veya bunlardan birinin vazgeçmesi halinde hiçbir cezai yaptırımın söz konusu olmadığı" anlaşmadır. ■ İki ve daha fazla işletme, hammadde kaynaklarını veya pazarları paylaşmak; yahut fiyat rekabetini kaldırarak fiilî tekeller kurmak için geçici veya sürekli olarak centilmen anlaşması yapabilirler. ■ Böylece anlaşma ile satıcılar, alıcı veya rakipler karşısında daha güçlü duruma gelirler. ■ Zira amaç, içinde bulunulan şartları, anlaşmaya katılan işletmelerin lehine değiştirerek ekonomik açıdan yarar sağlamaktır. 29

HOLDİNG ■ Holding, işletmeler arası birleşme şeklidir. ■ Holding, başka şirketlerin hisse senetlerini satın alarak, bu şirketlerin yönetim ve denetimini ele geçiren bir şirket şeklidir. ■ Herhangi bir mal veya hizmet üretmek amacı ile değil, mevcut olan işletmelerin yönetim veya denetimini ele geçirmek amacıyla kurulmuş olan bir şirket şeklidir. ■ Holding kısaca “bir şirketin, başka bir şirket sermayesine iştirakidir. ” şeklinde tanımlanabilir. ■ Başka bir tanımda da ; “Bir ya da birden fazla şirketin hisselerini belirli bir miktarda elinde bulundurarak yönetimini denetleyen veya etkileyebilen şirkettir. ” denilmektedir. 30

HOLDİNG ■ Holdingler açık olarak kurulurlar. ■ Yani kartel ve tröstlerde olduğu gibi, gizli ve kanunlara aykırılığı söz konusu değildir. ■ Bu bakımdan holdingler, kanunların da itibar ettikleri birleşme şeklidir. ■ Holdinglerin esas amacı, rekabeti sınırlandırmaktan çok, bir şahsa veya şirkete ait çeşitli işlemlerin yönetimini kontrol altına almak, rasyonelleştirmek, bu işlemleri daha iyi denetlemektir. ■ Holdinge dahil olan işletmeler, üretim teknikleri ve satış faaliyetlerinde serbesttir. ■ Ancak iş programlarının kabulü, finansal yönetim ve denetim bakımından holdinge bağlıdırlar. 31

TRÖST ■ Tröst şeklindeki birleşmelerde, işletmelerin hukuki ve ekonomik bağımsızlıkları tamamen ortadan kalkar. ■ İşletmeler, her bakımdan birbirleri ile bağımlı olarak tek yönetim altına girerler. ■ Bu tek yönetim, onlara pazarlara diledikleri gibi egemen olma hakkını vermektedir. ■ İşletmelerin dikey, yatay veya diğer biçimlerde bir araya toplanması ve bu işletmelerin tek bir yönetim altında gruplaşmaları sonucunda tröstler ortaya çıkar. ■ Tröstler, pazarı kontrol edebilen ve etkileyebilen dev kuruluşlardır. 32

KARTEL ■ Aynı iş kolunda çalışan çeşitli işletmelerin, çoğunlukla aralarındaki rekabeti kaldırmak amacıyla oluşturdukları birliğe kartel denir. ■ Kartelde birleşen işletmelerin her biri hukuki bağımsızlığını korur. ■ Ancak, kartele giren işletmeler, ortak bir üretim ve fiyat politikasını kabullenmek zorundadırlar. ■ Kartelde birleşen işletmeler, anlaşmalarına belirli bir süre için uymak zorundadırlar. 33

KARTEL ■ Kartel, verimli ve etkin çalışan işletmelerin birbirleri ile teknik bilgi alış veriş yapmasını sağladığı gibi, malların kalitesini de garanti altına alır. ■ Ancak kartel, serbest rekabete oranla daha yüksek bir fiyat uygular ve kartele dahil olmayan işletmelere yaşama şansı tanımaz. ■ Bu bakımdan karteller bağımsız çalışan küçük işletmeler için tehlikelidir. ■ Bunun için ülkelerin kartellere karşı olan tutumu farklıdır. ■ Ancak, dış ticaretle (ithalat-ihracat) ilgili karteller, genellikle bütün devletler tarafından korunmakta ve teşvik edilmektedir. 34