III. ŞAHIS KATEGORİSİ • Fiillerde şahıs kategorisi, fiilin gösterdiği işi, hareketi, oluşu veya kılışı yapan kişiyi gösterir. • Fiillerin gösterdikleri iş, hareket, oluş veya kılış, üç teklik kişi ve üç çokluk kişi tarafından yapılır. • Türkçede şahıs ekleri, kökenleri ve kullanışları bakımından, üç tipte olabilir: I. tipte şahıs ekleri (kişi zamir kökenli); II. tipte şahıs ekleri (iyelik ek kökenli); III. tipte şahıs ekleri (emir kip kökenli).
III. ŞAHIS KATEGORİSİ • Fiillerde şahıs kategorisi, fiillerin “çekimliliği” veya “bitmesi” için gereklidir. • Fiilin gösterdiği iş, hareket, oluş veya kılışın kimin tarafından yapıldığı bilindiğinde, o fiil çekimlidir. • Bazı çatılı fiillerin yapanı belli değildir, ancak bu sorun sadece konuşmacı açısındandır. • Bunların gerçekte yapanı vardır, ancak konuşmacı açısından meçhuldur. • Buna rağmen, bu fiiller çekimli fiillerdir.
III. ŞAHIS KATEGORİSİ • Çekimsiz fiillerde kısmen zaman anlamı olabilir, ancak o iş, hareket, oluş veya kılışın yapanı bilinmez değil de gerçekten yoktur. • Bundan dolayı, çekimsiz fiillerin kendileri yargı bildirmezler. • Cümlede ancak yargı bildiren başka bir unsurun “yardımcısı” olabilirler.
Aşağıdaki cümlenin kelimelerini iki seviyeli morfolojik analiz teorisine göre çözünüz: • Mitoloji içinden çıktığı milletlerin inancını, düşüncesini ve hayatını anlatırken aslında evrenin, yaratıcının, toplumun ve insanın dolayısıyla kadın ve erkeğin nasıl algılandıklarının, nasıl anlamlandırıldıklarının da ipuçlarını vermektedir.