FLDE ATI FLDE ATI Cmlede i olu durum

FİİLDE ÇATI �Cümlede iş, oluş, durum, bildiren sözcüklere fiil denir. Çekimli bir fiilden oluşan

FİİLDE ÇATI Çatılar 2 ‘ ye ayrılır 1. Öznesine Göre Çatılar 2. Nesnesine Göre

1: ETKEN ÇATILI FİİL Fiilde anlatılan işi, oluşu, kılışı yaptığı ; öznenin aktif olduğu

ÖRNEKLER �Adamlar �O işi erkenden bitirdi. beni bugün ziyaret etti. �Dışarıyı �Ali çok güzel

ÖRNEKLER �Adamlar �O işi erkenden bitirdi. beni bugün ziyaret etti. �Dışarıyı �Ali �Mert ETKEN

ÖRNEKLER �Adamlar �O işi erkenden bitirdi. beni bugün ziyaret etti. Biz�Dışarıyı �Ali �Mert ETKEN

�NOT: Etken fiillerin öznesi gizli özne olsa bile yine etken fiildir ØBöyle günlerde hep

�NOT: Etken çatılı bazı fiiller “ş” eki alarak karşılıklı ve birlikte yapma anlamı kazanırlar

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır.

SIRA SİZDE �Annem yorulduğu için erken uyudu. �Annesi küçük kıza güzel bir elbise dikti.

SIRA SİZDE �Annem yorulduğu için erken uyudu. özne �Annesi �Bu yüklem ETKEN FİİL küçük

SIRA SİZDE �Annem yorulduğu için erken uyudu. özne � Annesi yüklem küçük kıza güzel

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne bakımından etken çatılı fiildir? A: Biberler kurutulmak için ipe

2: EDİLGEN ÇATILI FİİL Fiilde anlatılan iş, öznenin dışında başkası tarafından yapılırsa ve özne

ÖRNEKLER �Biberler kurutulmak için ipe dizildi. �Bozulan yemekler çöpe atıldı. �Kapı biraz sonra açıldı.

NOT: Edilgen çatılı fiillerde işi yapan belli değildir ve fiillerde “ l, n” ekleri

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı � Boy boy çam fidanları

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı Sözde özne � Boy boy

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı yüklem Sözde özne � Boy

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı yüklem Sözde özne Edilgen FİİL

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne bakımından edilgen çatılı fiildir? A: Biberleri ipe dizdi. B:

1: GEÇİŞLİ FİİL Nesne alabilen fiillerdir. Bir fiilin nesne alıp almadığının nasıl anlaşılacağını cümle

ÖRNEKLER �Öğretmen �Adam �Kız konuyu çok güzel anlattı. konuyu anlattı. ödevini yaptı. �Teyzem bize

ÖRNEKLER �Öğretmen �Adam �Kız konuyu çok güzel anlattı. konuyu anlattı. ödevini yaptı. �Teyzem Geçişli

NOT: Geçişli bazı fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişlilik dereceleri arttırılır yani

SIRA SİZDE �Eşyaları �Banka � kısa sürede kamyona taşıdık. müdürleri, talihli genci arıyorlar. Ayağını

SIRA SİZDE �Eşyaları nesne �Banka � kısa sürede kamyona taşıdık. yüklem müdürleri, talihli genci

SIRA SİZDE �Eşyaları nesne �Banka kısa sürede kamyona taşıdık. yüklem müdürleri, talihli genci arıyorlar.

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne bakımından geçişlidir ? A: Yemekler yenildi sonra çaylar içildi.

2: GEÇİŞSİZ FİİL Nesnesi olmayan ya da nesne alamayan fiillere “geçişsiz fiil” denir.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O konuştu. onlara gideceğiz.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O Geçişsiz FİİL konuştu. onlara gideceğiz.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O konuştu. Geçişsiz FİİL onlara gideceğiz.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O Geçişsiz FİİL onlara gideceğiz. konuştu.

NOT: Geçişsiz fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişli olurlar. Buna oldurgan denir.

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. �Ağaçların �Haberi yaprakları sarardı. alınca çok üzüldük.

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. Geçişsiz FİİL yüklem �Ağaçların �Haberi yaprakları sarardı. alınca çok

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. Geçişsiz FİİL yüklem �Ağaçların yaprakları sarardı. yüklem �Haberi alınca

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. Geçişsiz FİİL yüklem �Ağaçların yaprakları sarardı. Geçişsiz FİİL yüklem

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne bakımından geçişsizdir ? A: O çok çalıştı. B: O

ÖDÜLLÜ SORU 1 1. Aşağıdaki dizelerden hangisinin yüklemi geçişsiz bir eylemdir? A) Sessizce alıyorlar

ÖDÜLLÜ SORU 2 2. En ufak bir serüveni bile (I)abartılıyor, pire deve (II)yapılıyor, ağızdan

ÖDÜLLÜ SORU 3 3. Aşağıdakilerden hangisinin yüklemi edilgen bir fiildir? A)Babasının parasını yiyen bir

ÖDÜLLÜ SORU 4 3. (I) Birbirlerinin varlığına sarılmış yürüyorlardı. (II) Biraz sonra genç kadının

Slides: 127

Download presentation

FİİLDE ÇATI

FİİLDE ÇATI �Cümlede iş, oluş, durum, bildiren sözcüklere fiil denir. Çekimli bir fiilden oluşan yüklemin, nesne ve özneye göre gösterdiği duruma ise çatı denir. �Çatı fiil cümlelerinde aranır isim cümlelerinde aranmaz.

FİİLDE ÇATI Çatılar 2 ‘ ye ayrılır 1. Öznesine Göre Çatılar 2. Nesnesine Göre Çatılar 1. Etken Fiil 2. Edilgen Fiil 3. Dönüşlü fiil 4. İşteş fiil 1. Geçişli 2. Geçişssiz 3. Oldurgan 4. Ettirgen

1: ETKEN ÇATILI FİİL Fiilde anlatılan işi, oluşu, kılışı yaptığı ; öznenin aktif olduğu fiillerdir. Etken fiillerde özne gerçek öznedir.

ÖRNEKLER �Adamlar �O işi erkenden bitirdi. beni bugün ziyaret etti. �Dışarıyı �Ali çok güzel temizledik. sütünü güzelce içti. �Mert bakkala gitti.

ÖRNEKLER �Adamlar �O işi erkenden bitirdi. beni bugün ziyaret etti. �Dışarıyı �Ali çok güzel temizledik. sütünü güzelce içti. �Mert bakkala gitti. ETKEN FİİL

ÖRNEKLER �Adamlar �O işi erkenden bitirdi. beni bugün ziyaret etti. �Dışarıyı �Ali �Mert ETKEN FİİL çok güzel temizledik. sütünü güzelce içti. bakkala gitti. ETKEN FİİL

ÖRNEKLER �Adamlar �O işi erkenden bitirdi. beni bugün ziyaret etti. Biz�Dışarıyı �Ali �Mert ETKEN FİİL çok güzel temizledik. sütünü güzelce içti. bakkala gitti. ETKEN FİİL

�NOT: Etken fiillerin öznesi gizli özne olsa bile yine etken fiildir ØBöyle günlerde hep onu hatırlarım

�NOT: Etken fiillerin öznesi gizli özne olsa bile yine etken fiildir ØBöyle günlerde hep onu hatırlarım Cümleyi incelediğimizde hatırlarım yüklemdir. Kim hatırlar? Sorusuna ben hatırlarım cevabı geldiği için gizli öznedir. Gizli özneler de birer etken fiildir ondan dolayı bu cümle etken fiildir

�NOT: Etken çatılı bazı fiiller “ş” eki alarak karşılıklı ve birlikte yapma anlamı kazanırlar yani işteşlik özelliği kazanır “ş” eki alan fiilde işi yapan birden çok varlıktır. �Kuşlar uçuştu. �Çocuklar �Onlar kaçıştı. tokalaştı.

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır. Yüklemi dönüşlü fiil olan cümlelerde, özne hem işi yapan hem de yapılan işten etkilenen durumundadır. � Futbolcular, � Ayşe maçtan sonra soğuk suyla yıkandılar. saçlarını taradı.

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır. Yüklemi dönüşlü fiil olan cümlelerde, özne hem işi yapan hem de yapılan işten etkilenen durumundadır. � Futbolcular, maçtan sonra soğuk suyla yıkandılar. yüklem � Ayşe saçlarını taradı.

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır. Yüklemi dönüşlü fiil olan cümlelerde, özne hem işi yapan hem de yapılan işten etkilenen durumundadır. � Futbolcular, maçtan sonra soğuk suyla yıkandılar. özne � Ayşe saçlarını taradı. yüklem

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır. Yüklemi dönüşlü fiil olan cümlelerde, özne hem işi yapan hem de yapılan işten etkilenen durumundadır. � Futbolcular, maçtan sonra soğuk suyla yıkandılar. özne � Ayşe saçlarını taradı. yüklem Dönüşlü

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır. Yüklemi dönüşlü fiil olan cümlelerde, özne hem işi yapan hem de yapılan işten etkilenen durumundadır. � Futbolcular, maçtan sonra soğuk suyla yıkandılar. özne � Ayşe yüklem saçlarını taradı. yüklem Dönüşlü

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır. Yüklemi dönüşlü fiil olan cümlelerde, özne hem işi yapan hem de yapılan işten etkilenen durumundadır. � Futbolcular, maçtan sonra soğuk suyla yıkandılar. özne � Ayşe özne yüklem saçlarını taradı. yüklem Dönüşlü

�NOT: Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek dönüşlü fiiller yapılır. Yüklemi dönüşlü fiil olan cümlelerde, özne hem işi yapan hem de yapılan işten etkilenen durumundadır. � Futbolcular, maçtan sonra soğuk suyla yıkandılar. özne � Ayşe yüklem saçlarını taradı. Dönüşlü özne yüklem Dönüşlü

SIRA SİZDE �Annem yorulduğu için erken uyudu. �Annesi küçük kıza güzel bir elbise dikti. �Bu sorunu cevabını ali biliyor.

SIRA SİZDE �Annem yorulduğu için erken uyudu. özne �Annesi �Bu yüklem ETKEN FİİL küçük kıza güzel bir elbise dikti. sorunu cevabını ali biliyor.

SIRA SİZDE �Annem yorulduğu için erken uyudu. özne � Annesi yüklem küçük kıza güzel bir elbise dikti. özne �Bu ETKEN FİİL sorunu cevabını ali biliyor. yüklem ETKEN FİİL

SIRA SİZDE �Annem yorulduğu için erken uyudu. özne � Annesi yüklem küçük kıza güzel bir elbise dikti. yüklem özne �Bu ETKEN FİİL sorunu cevabını ali biliyor. özne yüklem ETKEN FİİL

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne bakımından etken çatılı fiildir? A: Biberler kurutulmak için ipe dizildi. B: Annem bize kek yapmış. C: Bozulan yemekler çöpe atıldı. D: Mektuplar postaneye verildi.

2: EDİLGEN ÇATILI FİİL Fiilde anlatılan iş, öznenin dışında başkası tarafından yapılırsa ve özne işi yapan değil; yapılan işten etkilenen durumundaysa böyle fiillere edilgen fiil denir. Edilgen fiillerde, başkası tarafından yapılan işten etkilenen sözde özne vardır. Fiil kök ve gövdelerine –l ve –n ekleri getirilerek yapılır.

ÖRNEKLER �Biberler kurutulmak için ipe dizildi. �Bozulan yemekler çöpe atıldı. �Kapı biraz sonra açıldı. �Mektuplar postaneye verildi.

ÖRNEKLER �Biberler kurutulmak için ipe dizildi. �Bozulan yemekler çöpe atıldı. �Kapı biraz sonra açıldı. �Mektuplar postaneye verildi. Edilgen FİİL

ÖRNEKLER �Biberler kurutulmak için ipe dizildi. �Bozulan yemekler çöpe atıldı. �Kapı biraz sonra açıldı. �Mektuplar Edilgen FİİL postaneye verildi. Edilgen FİİL

NOT: Edilgen çatılı fiillerde işi yapan belli değildir ve fiillerde “ l, n” ekleri vardır. Ø Hırsızlar polis tarafından yakalandı.

NOT: Edilgen çatılı fiillerde işi yapan belli değildir ve fiillerde “ l, n” ekleri vardır. Ø Hırsızlar polis tarafından yakalandı. Cümleyi incelediğimizde yakalandı yüklemdir. Kim yakalandı ? Sorusunda kimin yakaladığı belli olmadığı için bu edilgen fiildir ve n yapım eki kullanılmıştır

NOT: Edilgen çatılı fiillerde işi yapan belli değildir ve fiillerde “ l, n” ekleri vardır. Ø Hırsızlar polis tarafından yakalandı. e göre n r e l fiil n i s e esn n e g l i d Cümleyi incelediğimizde yakalandı yüklemdir. Kim e n. Sorusuna kimin yakaladığı belli olmadığı ü t ü yakalandı ? B : T. fiildir ve n yapım eki kullanılmıştır r i NOiçin busiedilgen d z ş i ç ge

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı � Boy boy çam fidanları arka bahçeye dikildi � Kedinin tüyleri temizlendi

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı Sözde özne � Boy boy çam fidanları arka bahçeye dikildi � Kedinin tüyleri temizlendi yüklem Edilgen FİİL

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı yüklem Sözde özne � Boy Edilgen FİİL boy çam fidanları arka bahçeye dikildi Sözde özne � Kedinin tüyleri temizlendi yüklem Edilgen FİİL

SIRA SİZDE � Şehrin kıyısındaki gecekondular birkaç günde yıkıldı yüklem Sözde özne Edilgen FİİL � Boy boy çam fidanları arka bahçeye dikildi yüklem Sözde özne � Kedinin Sözde özne Edilgen FİİL tüyleri temizlendi yüklem Edilgen FİİL

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne bakımından edilgen çatılı fiildir? A: Biberleri ipe dizdi. B: Annem bize kek yapmış. C: Bozulan yemekler çöpe atıldı. D: Mektupları postaneye verdi.

1: GEÇİŞLİ FİİL Nesne alabilen fiillerdir. Bir fiilin nesne alıp almadığının nasıl anlaşılacağını cümle ögelerinde "nesne" konusunda işlemiştik. Buna göre, fiil nesne alıyorsa geçişli olacaktır.

ÖRNEKLER �Öğretmen �Adam �Kız konuyu çok güzel anlattı. konuyu anlattı. ödevini yaptı. �Teyzem bize hediye getirdi.

ÖRNEKLER �Öğretmen �Adam �Kız konuyu çok güzel anlattı. konuyu anlattı. ödevini yaptı. �Teyzem bize hediye getirdi. Geçişli FİİL

ÖRNEKLER �Öğretmen �Adam �Kız konuyu çok güzel anlattı. konuyu anlattı. ödevini yaptı. �Teyzem Geçişli FİİL bize hediye getirdi. Geçişli FİİL

NOT: Geçişli bazı fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişlilik dereceleri arttırılır yani tekrar geçişli yapılırlar. Buna da ettirgen denir. O beni arattı. Onu yıkattı. Onu aldırdı.

NOT: Geçişli bazı fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişlilik dereceleri arttırılır yani tekrar geçişli yapılıra n ı s a k lar. Buna da ettirgen idenir. baş ş i e d r e l l i i f. r n ı e d r g r a i ETTİRGEN t v t O beni arattı. ı E m : a l T n O a N a m r ı t p a y ETTİRGEN Onu yıkattı. Onu aldırdı. ETTİRGEN

SIRA SİZDE �Eşyaları �Banka � kısa sürede kamyona taşıdık. müdürleri, talihli genci arıyorlar. Ayağını yorganına göre uzatmalısın.

SIRA SİZDE �Eşyaları nesne �Banka � kısa sürede kamyona taşıdık. yüklem müdürleri, talihli genci arıyorlar. Ayağını yorganına göre uzatmalısın. Geçişli FİİL

SIRA SİZDE �Eşyaları nesne �Banka kısa sürede kamyona taşıdık. yüklem müdürleri, talihli genci arıyorlar. nesne � Geçişli FİİL yüklem Ayağını yorganına göre uzatmalısın. Geçişli FİİL

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne bakımından geçişlidir ? A: Yemekler yenildi sonra çaylar içildi. B: Lafla peynir gemisi yürümez. C: Öğretmen sınavda zor sorular sordu. D: Maç için biletler alındı.

2: GEÇİŞSİZ FİİL Nesnesi olmayan ya da nesne alamayan fiillere “geçişsiz fiil” denir.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O konuştu. onlara gideceğiz.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O Geçişsiz FİİL konuştu. onlara gideceğiz.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O konuştu. Geçişsiz FİİL onlara gideceğiz.

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O konuştu. Geçişsiz FİİL onlara gideceğiz. Geçişsiz FİİL

ÖRNEKLER �O bu akşam uyudu. �Kapı kırıldı. �Bayramda �O Geçişsiz FİİL onlara gideceğiz. konuştu. Geçişsiz FİİL

NOT: Geçişsiz fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişli olurlar. Buna oldurgan denir. �Onu konuşturdu. �Onu büyüttü. �Adamı çok uyuttu.

NOT: Geçişsiz fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişli olurlar. Buna oldurgan denir. �Onu konuşturdu. �Onu büyüttü. �Adamı çok uyuttu. OLDURGAN

NOT: Geçişsiz fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişli olurlar. Buna oldurgan denir. �Onu konuşturdu. �Onu büyüttü. �Adamı OLDURGAN çok uyuttu.

NOT: Geçişsiz fiiller r, t, tır, dır ekleri alarak geçişli olurlar. Buna oldurgan denir. �Onu konuşturdu. �Onu büyüttü. �Adamı OLDURGAN çok uyuttu. OLDURGAN

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. �Ağaçların �Haberi yaprakları sarardı. alınca çok üzüldük.

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. Geçişsiz FİİL yüklem �Ağaçların �Haberi yaprakları sarardı. alınca çok üzüldük.

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. Geçişsiz FİİL yüklem �Ağaçların yaprakları sarardı. yüklem �Haberi alınca çok üzüldük. Geçişsiz FİİL

SIRA SİZDE �Çocuk erkenden uyudu. Geçişsiz FİİL yüklem �Ağaçların yaprakları sarardı. Geçişsiz FİİL yüklem �Haberi alınca çok üzüldük. yüklem Geçişsiz FİİL

SORU �Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne bakımından geçişsizdir ? A: O çok çalıştı. B: O Ahmet’i sever. C: Mert dün akşam bize geldi. D: Bugün göndereceğimi sanmıyorum

ÖDÜLLÜ SORULAR

ÖDÜLLÜ SORU 1 1. Aşağıdaki dizelerden hangisinin yüklemi geçişsiz bir eylemdir? A) Sessizce alıyorlar benden habersiz B) Gecenin geç saatinde işimden dönüyorum C) Gördüm zifir sarısı dükkân vitrinlerinde D) Şeytanca bulur fosforlu camları akşamları E) Bir devrin neşesini taşıyor gözlerin

ÖDÜLLÜ SORU 2 2. En ufak bir serüveni bile (I)abartılıyor, pire deve (II)yapılıyor, ağızdan ağıza, kulaktan kulağa (III)yayılıyordu. Altı çizili fiiller için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) I. ve II. edilgen, III. dönüşlüdür. B) II. ve III. dönüşlü, I. edilgendir. C) Üçü de dönüşlüdür. D) Üçü de edilgendir.

ÖDÜLLÜ SORU 3 3. Aşağıdakilerden hangisinin yüklemi edilgen bir fiildir? A)Babasının parasını yiyen bir mirasyedi gibi görülmüştü. B) Ailede kendisine pek iyi gözle bakmıyorlardı. C) Sonra avukat olarak, doğduğu kente dönmüştü. D) Sabır ve zahmetlerinin yemişini bir devşiriyordu.

ÖDÜLLÜ SORU 4 3. (I) Birbirlerinin varlığına sarılmış yürüyorlardı. (II) Biraz sonra genç kadının ayağı bir taşa takıldı. (III) Delikanlı, genç kadının koluna girdi. (IV) Solda dar bir sokağa saptılar. (V) Sonra küçük bir yokuş çıktılar. Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerden hangisi, özneyüklem ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır? A) I. B) II. C) III. D) IV.