Fkniefni Magns Jhannsson lknir prfessor vi lknadeild H

Fíkniefni Magnús Jóhannsson læknir prófessor við læknadeild H. Í. erindi í Háskóla unga fólksins í júní 2007

saga fíknar n n n bæði menn og dýr (ekki bara menn) áfengi í mörg þúsund ár ópíum í mörg þúsund ár kókaín í mörg þúsund ár ofskynjunarefni (meskalín, psilocybin) sennilega í þúsundir ára

hvað er fíkn? n n ekki vitað með vissu hvað gerist í líkamanum - sennilega breytilegt eftir efnum gæti stundum byggst á fækkun boðefna -viðtaka og við það minnkar verkun innrænna boðefna fíkn er oft skipt í líkamlega og andlega fráhvarfseinkenni fylgja oftast fíkn

áfengi etanól Fíkn líkamleg +++ andleg +++ Verkunarlengd, klst 1 -4 - háð skammti

Nikótín

nikótín Fíkn líkamleg + andleg +++ Verkunarlengd, klst 1 -2

Ópíum

verkjalyf, deyfiefni (úr ópíum) heróín morfín kódein Fíkn líkamleg +++ ++ andleg +++ ++ Verkunarlengd, klst 3 -4 3 -4

róandi efni, svefnlyf Fíkn líkamleg benzódíazepín ++ andleg ++ -amínósmjörsýra ++ ++ Verkunarlengd, klst 1 -8 (mism. efni) 3 -6

örvandi efni kókaín amfetamín metamfetamín Fíkn líkamleg (+) (+) andleg +++ +++ Verkunarlengd, klst 1 -2 2 -4

kókaín

amfetamín

kannabis marijuana Fíkn líkamleg + andleg ++ tetrahydrókannabinól ++ ++ Verkunarlengd, klst 2 -4

kannabis

ofskynjunarefni e-töflur (MDMA o. fl. ) LSD psilocýbín o. fl. Fíkn líkamleg (-) andleg ++ ? + Verkunarlengd, klst 4 -6 8 -12 1 -12

e-töflur

e-töflur

psýlocýbin

LSD (lýsergið)

er þetta í lagi? - nei n n n fíkniefni leggja líf fólks í rúst stuðla að glæpum kosta fjölmörg mannslíf eru mjög dýr fyrir samfélagið er þetta vandamál vaxandi á vesturlöndum? Já – því miður

varanlegar líffæraskemmdir n skammtímanotkun n n e-töflur (MDMA ) langtímanotkun n n kókaín kannabis e-töflur (MDMA) áfengi önnur ?

Hvað af þessu er verst? n n n Hvað leggur líf flestra í rúst? Áfengi er langverst að þessu leyti og áfengisneysla leiðir oft til neyslu annarra fíkniefna Nikótín er mikið notað og veldur alvarlegum sjúkdómum síðar á ævinni (hjarta- og æðasjúkdómar, lungnakrabbamein)

hvað er til ráða? n lögleiðing fíkniefna? n n hertar refsingar? bólusetningar? n n áfengi og nikótín eru lögleg og mest notuð reynslan er líka slæm af öðrum efnum ekki langt í kókaínbóluefni, . . . vinna gegn tilvistarkreppu ungs fólks?

Meira um e-töflur

hvað innihalda e-töflur (alsæla)? n n aðallega MDMA (3, 4 -metýlendíoxýmetamfetamín) oftast 50 -150 mg í töflu

Saga MDMA (í e-töflum) n n n 1912 fyrst búið til 1953 bandaríski herinn gerir rannsóknir 1967 ólögleg notkun hefst 1977 flokkað víða sem ólöglegt fíkniefni upp úr 1990 fer efnið að berast hingað 1993 fyrsta sýni með MDMA mælt hér

Hvaða efnum líkist MDMA n n amfetamín – já (örvun) LSD – já (ofskynjanir) kókaín – nei (nema örvandi) heróín - nei

Hve hættulegar eru e-töflur? n hérlendis og erlendis hafa ítrekað verið gerðar tilraunir til að gera lítið úr hættunni við neyslu e-taflna - þetta þjónar hagsmunum þeirra sem græða á framleiðslu, dreifingu og sölu efnisins

Eru e-töflur hættulegar? n n skammtímanotkun langtímanotkun

Skammtímanotkun n dauðsföll eftir „venjulega“ skammta, stundum eftir fyrsta skammt – sérstakt fyrir e-töflur ungar konur í mestri hættu ofhitnun, blóðstorknun í æðum, vöðvaskemmdir, nýrnabilun, lifrarbilun

Langtímanotkun í dýrum n n n taugaskemmdir lengi þekktar lifrarskemmdir þekktar skemmdir á miðtaugakerfi eru langvarandi eða varanlegar

Langtímanotkun hjá mönnum n á síðustu árum hefur verið að safnast saman vitneskja um sams konar líffæraskemmdir hjá mönnum og áður voru þekktar hjá dýrum

Langtímanotkun hjá mönnum n rannsóknir hafa sýnt tvenns konar langtíma skemmdir: n n n truflun á starfsemi taugaboðefnisins serótóníns í heila truflun á nýtingu sykurs í heila (alvarlegri eftir því sem neytendur voru yngri) sterk fylgni fannst milli þessara truflana og truflana á heilastarfsemi (minnisleysi, námserfiðleikar, þunglyndi, kvíði o. fl. )

Serótónín n taugaboðefnið serótónín hefur áhrif á n n n skap minni svefn matarlyst og margt fleira e-töflur minnka verulega serótónínmagn í heilanum

Eru e-töflur vanabindandi? n n andleg fíkn – sterk líkamleg fíkn - veik

e-töflur og önnur fíkniefni n n talsvert af dauðsföllum eftir einn venjulegan skammt – mjög sjaldgæft fyrir önnur fíkniefni langtímaskemmdir á miðtaugakerfi – virðast verri en hjá öðrum efnum og sum eru laus við slíkt

Lífið án fíknar er best! n verið glöð og skemmtið ykkur án fíkniefna – í góðum hópi eða ein