Finansijska strategija i planiranje poreza 05 mart Oporezivanje

Finansijska strategija i planiranje poreza 05. mart

Oporezivanje i ekonomska snaga poreskih obveznika n n - Otpor plaćanju poreza – ponašanje poreskog obveznika koji želi da anulira ili smanji intenzitet poreskog optrećenja Faktori koji utiču na intenzitet otpora: Visina poreskog optrećenja Vrsta poreskog oblika Namena trošenja poreskih prihoda Stava poreskih obveznika po pitanju pravičnosti poreza

n n n Poreska evazija – postupci pomoću kojih poreski obveznik pokušava da izbegne plaćanje poreza ili umanji poreske obaveze Supstitucija poreza- umanjivanje poreskog tereta, supstituisanjem (zamenom) proizvoda koji su više opterećeni poreskim dažbinama za one koji su manje opterećeni ili se ne oporezuju Transformacija poreza- postupci na osnovu kojih poreski obveznik nastoji da povećani poreski teret anulira kroz ekonomičnije poslovanje ili unapređivanje poslovnog procesa (kod direktnih poreza)

Transformacija poreza Početna situacija: n Ukupni troškovi poreskog obveznika 1000 n Ukupni prihodi 1200 n Poreska stopa 10% n Poreska obaveza 20 n Dobit koja ostaje na raspolaganju preduzeću 180 Situacija 1. Povećanje poreske stope sa 10% na 15% Ista vrednost elemenata za utvrđivanje poreske osnovice Poreska obaveza 30 Dobit koja ostaje na raspolaganju preduzeću 170

Ponašanje preduzeća usled povećanja poreske stope n n - - 1. povećava cenu proizvoda i pokušava da prevali poreski teret na kupce proizvoda ili konačne potrošače 2. trasformiše poreski teret kroz povećanje produktivnosti rada Primena novih tehničko-tehnoloških rešenja Povećanje troškova amortizacije (npr. rast ukupnih troškova za 20%) Povećanje prihoda za 20% Ukupni troškovi 1200 Ukupni prihodi 1440 Poreska osnovica 240 Poreska obaveza 36 Dobit koja ostaje na raspolaganju nakon oporezivanja 204

n - - - Predpostavke poreske transformacije Poreski obveznik želi da poreski teret kompenzuje povećanom aktivnošću Postoje određena tehničko-tehnološka rešenja koja omogućuju porast produktivnosti Postoji tržište na koje se mogu plasirati dodatne količine proizvoda

Poreska evazija n n n Postupak kojim se želi umanjiti ili izbeći plaćanje poreza Evaderre – bežanje, izbegavanje Vrste: Zakonita poreska evazija Nezakonita poreska evazija

Nezakonita poreska evazija n Potpuna utaja poreza – n Delimična utaja poreza- poreski obveznik ne prijavljuje celokupni iznos prihoda koji podleže oporezivanju poreski obveznik podnosi nepotpunu poresku prijavu o veličini ostvarenih prihoda

Zakonita poreska evazija motivi: 1. fiskalni- koristeći poreske olakšice poreski obveznik želi da ostvari samanjenje poreske obaveze 2. nefiskalni- ciljevi tržišne prirode (koristeći poreske olakšice preduzeće želi da ostvari uspeh na tržištu i bude konkurentno) -

Modaliteti n n Poreski obveznik menja mesto boravka ili obavljanja poslovne aktivnosti Poreski obveznik se uzdržava od nabavke ili potrošnje određenog proizvoda/prozvodnog inputa n Vertikalna integracija preduzeća n Zakonske praznine i nedorečenost poreskih zakona (ograničeno korišćenje ukoliko poreski obveznik ostvaruje prihode iz samo jednog izvora) n Korišćenje poreskih olakšica koje su propisane poreskim zakonima (zakonom organizovana evazija)

Poreska evazija sa aspekta države n n Nameravana ili zakonski organizovana poreska evazija (u skladu sa ciljevima oporezivanja) Nenameravana ili zakonski neprihvatljiva poreska evazija (u suprotnosti sa ciljevima oporezivanja)

Prevaljivanje poreza n Prevaljivanjem poreza obveznik štiti svoju ekonomsku snagu n Prevaljivanje je proces pomoću koga se direktno poresko opterećenje prebacuje sa poreskog obveznika na jedno ili više lica n Stepen prevaljivanja zavisi od elastičnosti ponude i tražnje i privrednih kretanja n n Elastična – rast cena-smanjenje tražnje – ne dolazi do prevaljivanja Neelastična- rast cena- ista tražnja- poreski teret se kroz povećanu cenu prevaljuje na potrošače/kupce Prosperitet i privredna ekspanizja-rast kupovne moći – lakše prevaljivanje Recesija i opšta ekonomska kriza- pad kupovne moći- male mogućnosti za prevaljivanje

Vrste prevaljivanja Kriterijum: namera zakonodavca - nameravano - nenameravano Kriterijum: pravac prevaljivanja - unapred - unazad - unapred i unazad bočno Kriterijum: učestalost prevaljivanja - jednostruko - jvostruko - višestruko

Nameravano i nenameravano n n Nameravano poresko prevaljivanje postoji kada je u skladu sa zakonskim propisima predviđeno da je poreski obveznik različit od subjekta koji snosi poreski teret Nenameravano poresko prevaljivanje – ako poreski teret snosi subjekt koji po namerama zakonodavca nije bio predviđen da snosi poreski teret

n n Prevaljivanje unapred – poreski obveznik kroz povećanu cenu svojih proizvoda prevaljuje porez na kupce Prevaljivanje unazad- proizvođač se nalazi u ulozi kupca i uspeva da svoj poreski teret prevali na dobavljače Prevaljivanje unapred i unazad- (tzv. kombinovano prevaljivanje) deo poreskog trereta se prevaljuje na kupce, a deo na dobavljače Bočno prevaljivanje – porez koji tereti jedan proizvod prevaljuje se kroz povećanu cenu drugog proizvoda

n n n Jednostruko prevaljivanje – poreski obveznik prevaljuje poreski teret na drugog subjekta koji ujedno i snosi poreski teret (proizvođač-kupac) Dvostruko prevaljivanje- poreski obveznik prevaljuje poreski teret na drugog subjekta, a on uspeva da prevali na sledećeg (proizvođačvelikopodaja ili maloprodaja-kupac) Višestruko prevaljivanje- proizvođačvelikoprodaja-maloprodaja-kupac)

FAZE PREVALJIVANJA POREZA n n n PERKUSIJA –uvođenje poreske obaveze i utvrđivanje poreskog obveznika REPERKUSIJA –poreski obveznik uspeva da prevali poreski teret na nekog drugog subjekta (prevaljivanje poreskog tereta) INCIDENCA –konačni subjekt koji snosi poreski teret

Reakcije poreskih obveznika koji su pogođeni incidencom 1. Smanjenje/povećanje radnog napora (porez na dohodak i porezi na potrošnju) Opšte pravilo: progresivno poporezivanja izaziva povećanje radnog napora 2. Smanjenje potrošnje i štednje (porezi koji imaju efekat na dohodak) Uticaj različit u zavisnosti od ekonomske snage poreskog obveznika (niži dohodak – smanjenje potrošnje; viši dohodak-smanjenje štednje) 3. Smanjenje investicija Zavisi od: prinosa na investirana sredstva, oblika investiranja i rizika