FINANSE PUBLICZNE Budet pastwa cz I i II
FINANSE PUBLICZNE Budżet państwa cz I i II Dochody, wydatki budżetowe, deficyt budżetowy i dług publicznych Dr hab. , Prof. SGH Agnieszka Alińska Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Funkcja stabilizacyjna Automatyczne stabilizatory prowadzą do wzrostu wpływów budżetowych w okresie ożywienia gospodarczego oraz ich spadku w okresie spowolnienia. Polityka budżetowa w okresie ożywienia staje się automatycznie restrykcyjna, a w okresie spowolnienia – ekspansywna. Działania dyskrecjonalne – oznaczają, iż decydenci odpowiedzialni za politykę monetarną przeprowadzają swobodny osąd aktualnej i przyszłej sytuacji gospodarczej. Na jego podstawie podejmują kroki, które stanowią wyłącznie efekt ich samodzielnych rozstrzygnięć, dokonywanych na miarę własnej wiedzy i sumienia. Nie ograniczają ich w tym jakiekolwiek punkty odniesienia ani konieczność precyzyjnego uzasadnienia tego, co postanawiają, Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Daninę publiczną można określić jako publicznoprawne, przymusowe świadczenie pieniężne wymierzane w sposób arbitralny na podstawie określonego aktu prawnego i pobierane na rzecz Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
ZRÓDŁA DOCHODÓW BUDŻETU PANSTWA Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rodzaje podatków W polskim systemie podatkowym wyróżniamy podatki centralne (państwowe) i lokalne (samorządowe) Podatki państwowe: • podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), • podatek dochodowy od osób prawnych (CIT), • podatek od towarów i usług (VAT), • podatek akcyzowy, • podatek od gier, • ryczałt od przychodów ewidencjonowanych • zryczałtowany podatek dochodowy od osób duchownych, • podatek tonażowy, • podatek od wydobycia niektórych kopalin (miedzi i srebra). 8 Podatki samorządowe: • podatek od nieruchomości, • podatek rolny, • podatek leśny, • podatek od środków transportowych, • podatek od czynności cywilnoprawnych, • podatek od spadków i darowizn, • karta podatkowa (uproszczona forma podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą).
Klasyczną daniną publiczną jest podatek, który możemy określić jako: pieniężne, przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne i ogólne świadczenie na rzecz państwa lub innych podmiotów publiczno-prawnych, pobierane w celu uzyskania dochodów niezbędnych do ponoszenia wydatków związanych z wykonywaniem zadań publicznych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Funkcje podatków funkcja fiskalna funkcje pozafiskalne Funkcja stymulacyjna (bodźcowa, interwencyjna) funkcja redystrybucyjna funkcja kontrolna funkcja alokacyjna Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wpływy z podatku dochodowego od oso b fizycznych w latach 2013– 2016 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
STRUKTURA DOCHODÓW PODATKOWYCH W 2016 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wieloletni Plan Finansowy Państwa uchwalany przez rząd na (1+ 3) cztery lata budżetowe. Będzie on zawierać m. in. prognozę założeń makroekonomicznych, kierunki polityki fiskalnej, prognozy dochodów i wydatków budżetu państwa, kwoty deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa. Wieloletnie planowanie finansowe ma również dotyczyć samorządów terytorialnych.
Opłaty Wniesienie opłaty wiąże się z otrzymaniem wzajemnego świadczenia (możliwości). Opłaty to np. – skarbowe, targowe, – miejscowe, uzdrowiskowe, – eksploatacyjne, melioracyjne, – drogowe, związane z ochroną środowiska, – celne. 14
Składki na ubezpieczenie społeczne. Składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Składki różnią się od podatków, ponieważ nie można im przypisać cechy bezzwrotności (płacący składki uzyskują określone uprawnienia, np. do renty, emerytury), natomiast można przypisać im cechę odpłatności, ze względu na częściową zależność wysokości świadczeń z ubezpieczenia społecznego od wysokości składki.
Źródła środków publicznych c. d. 2. 1. Środki z UE 3. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione w pkt 2
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozliczenia Polski z UE na koniec 2016 r. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Źródła środków publicznych c. d.
Wpływy publiczne 20 Klasyfikacja finansowa opiera się na kryterium miejsca wpływów w bilansie zasobów środków publicznych. Tutaj wyróżnia się: • bezzwrotne wpływy publiczne (ostateczne, definitywne) powiększające zasoby pieniężne sektora publicznego, np. podatki, grzywny, opłaty, darowizny, dochody z majątku, czyli ogólnie: daniny publiczne i dochody z własności publicznej (z majątku i praw majątkowych), • wpływy o charakterze zwrotnym (czasowe), np. wpływy z emisji papierów wartościowych, zaciąganych pożyczek i kredytów oraz wpływy z operacji skarbowych mające charakter zobowiązań finansowych.
Wpływy publiczne c. d. 21 Klasyfikację ekonomiczną można przeprowadzać według dwóch kryteriów: • rodzaju bogactwa, które jest źródłem pobrania, w powiązaniu z momentem sięgania do tego źródła – wówczas dotyczy przede wszystkim podziału podatków na: dochodowe, majątkowe, konsumpcyjne (czyli od wydatków); • następstw gospodarczych pobrania – wówczas wyróżnia się: 1) wpływy zwyczajne, których pobieranie przez państwo regularnie, corocznie powoduje poważnych następstw ekonomicznych, ani nie narusza równowagi gospodarczej, np. podatki i opłaty; 2) wpływy nadzwyczajne, które nie mogą być pobierane regularnie i systematycznie, ze względu na skutki ekonomiczne, np. z pożyczek i kredytów bankowych oraz z emisji papierów skarbowych i municypalnych.
Wpływy publiczne c. d. 22 Kryterium wzajemnego świadczenia pozwala wyróżnić: • wpływy odpłatne, charakteryzujące się wzajemnym świadczeniem podmiotu publicznoprawnego w stosunku do podmiotu realizującego wpłatę, np. opłaty, składki ubezpieczeniowe, • wpływy nieodpłatne, jeżeli państwo lub samorząd pobierając dochody nie daje wzajemnego, bezpośredniego świadczenia, np. podatki. Wpływy publiczne można też podzielić ze względu na kryterium egzekwowania na: • wpływy przymusowe, które mogą być pobrane w oparciu o przymus administracyjny (w drodze egzekucji), np. podatki, opłaty, grzywny, • wpływy dobrowolne, nie objęte sankcją lub wynikające z samodzielnej inicjatywy podmiotu realizującego świadczenia, np. darowizny, zapisy.
Rodzaje wydatków publicznych 23
Rodzaje wydatków publicznych c. d. (np. subwencje • Wydatki sztywne publicznego). • Wydatki elastyczne przedsiębiorstw). • Wydatki bieżące towarów i usług). • Wydatki majątkowe (np. wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych, wnoszenie wkładów do spółek prawa handlowego). (np. dla wydatki na JST, 24 socjalne, obsługa dotacje wynagrodzenia, długu dla zakupy
Schemat najwazniejszych pozycji wydatko w budz etu pan stwa i budz etu s rodko w europejskich w 2016 r. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Struktura wydatków społecznych w mld zł PROGRAM 500+ ----------------24, 5 mld zł Świadczenia rodzinne - ------------12, 7 mld zł Obniżka wieku emerytalnego --------10, 6 mld zł Ulgi rodzinne -------------------6, 9 mld zł Waloryzacja rent i emerytur ----------5, 4 mld zł Inne -------------------------15, 4 ml zł ______________________ Suma: 75 mld zl Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Struktura wydatków budz etu państwa i budżetu środków europejskich Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wydatki budz etu pan stwa i budzetu s rodko w europejskich w 2016 r. według działo w klasyfikacji budzetowej Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozchody publiczne • Spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów. • Wykup papierów wartościowych. • Udzielone pożyczki i kredyty. • Płatności, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa. • Inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym i płynnością. • Płatności związane z udziałem Skarbu Państwa w międzynarodowych instytucjach finansowych. 29
Wynik sektora finansów publicznych (SFP) • Dodatnia różnica między dochodami publicznymi i wydatkami publicznymi stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych; ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu przepływów finansowych między jednostkami tego sektora. • Fiskalne kryteria konwergencji określają maksymalny dopuszczalny poziom deficytu (3% PKB) oraz długu publicznego (60% PKB) sektora instytucji rządowych i samorządowych (general government). • Deficyt SFP jest liczony krajową metodą kasową. • Deficyt sektora general government jest liczony według zasad Europejskiego Systemu Rachunków Narodowych i Regio-nalnych ESA (metodologia obecnie stosowa to ESA 2010).
- Slides: 31