FERNANDO VIIren ERREGEALDIA 1814 1833 GOYA Llano en

FERNANDO VIIren ERREGEALDIA (1814 -1833) GOYA

• Llano en el trato, Fernando VII era un hombre inteligente y astuto, que llegó a traducir del francés la Historia de las Revoluciones de la República Romana, del abad René de Vertot. Tenía no obstante poca curiosidad y escasa altura de pensamiento. Todos los que le conocieron certificaron su falacia, doblez, cobardía y desinterés por los asuntos de Estado, que prefería abandonar en sus ministros. • Sumamente introvertido, hablaba y reía poco; si acaso, y como por excepción, para dejar de manifiesto su humor cruel. Sus aficiones eran de lo más mundano y prefería rodearse de gente ordinaria y vulgar. Su mayor pasión eran los toros. Pese a todo, era un hombre cultivado, amante de la música y el teatro, aficionado a la lectura y hábil guitarrista. • Físicamente era robusto, pero poco agraciado y de salud débil. Desde su juventud tuvo tendencia a la obesidad. Fumaba decenas de cigarros al día y comía una cantidad excesiva de carne, en especial su plato favorito, el cocido. Incluso en su lecho de muerte, aquejado de gota, y ante la insistencia de los médicos de que rebajara su consumo de carne, aceptó tomar sólo sopa. . . pero de cocido. • Padecía macrosomía genital, y sus médicos hubieron de fabricarle una almohadilla circular con un agujero central para que pudiera yacer con la Reina sin hacerle daño. Horrek arazoak ekarri zizkion ondorengoak izateko.

1814 -1820: Seiurteko absolutista FERNANDO VII. aren ERREGEALDIA (1814 -1833) 1820 – 1823: Hirurteko Liberala 1823 – 1833: Hamarraldi Gaitzesgarria (doilorra)

Pertsiarren manifestua ¨Jauna, aintzinako pertsiarren ohitura zen erregea hil ondoren anarkiaz beteriko bots egun igarotzea, hilketa, lapurreta beste hainbat zoragaiztoaren esperientziak ondorengoarekiko leialagoak izatera behartu zitzaten. Espainia BMri hala izateko ez zuen behar halako saiakuntzarik zure gatibatusunak iraun duen sei urteetan. BM arbasoen tronura itzulita ikusteaz pozten diren espainiarretatik, begirunezko adierazpen hau Espainiako ordezkari izaerarekin sinatzen dutenak dira (…) Monarkia absolutua (…) arrazoiaren eta adimenaren lana da: jainkoaren legearen, justiziaren eta estatuko funtsezko legeen mende dago: konkista eskubidearen bitartez edo euren erregeak aukeratu zituzten lehen gizakien borondatezko mendekotasunaren bitartez ezarri zen. Horregatik, subirano absolutuak ez du ahalmenik bere agintea arrazoirik gabe erabiltzeko ( jainkoak berak ere eduki nahi izan ez zuen eskubidea); horregatik zen beharrezkoa botere subiranoa absolutua izatea, bere mendekoei denen interesekoa zaintzen duena agintzeko eta hori nahi ez dutenak obeditzera behartzeko (…) Eskatu behar dugun erremedioa, gure botoak, eta gure probintzienak, paperean jarriz, Espainiako lege, foru, usadio eta ohituren araberakoa da. (…) Xede horrekin bil daitezela Gorteak handitasunez eta antzinakoak egin ziren bezala (…): bertan behera utz daitezela konstituzioaren ondorioak eta Cadizen xedatutako dekretuak eta Gorte beriek kontuan har ditzatela haren deuseztasuna, injustizia eta desegokitasunak (…)

- Pertsiarren Manifestua - Gobernu absolutua Absolutismoaren berrezartzea - Cadizko konstituzioa eta lege liberal guztiak indargabetu zituen. - Erregimen Zaharreko erakundeak berriro indarrean jarriko zituen: Erakunde Foralak POLITIKA Oposizio Liberala FERNANDO VII: ABSOLUTISMOAREN BERREZARTZEA (1814 -1820) - Fernando VIIak oposizio liberala eta frantsestuena gogor zapaldu zuen. - Oposizioa antolatzen hasiko da, eta armada erabiliz hainbat matxinada militar edo estatu kolpe emango ditu XIX. mendean zehar. - Porrot egindako beste saio batzuen ondoren, eta Amerikarako matxinada zapaltzeko prest zegoen armada erabiliz, Rafael Riego komandantearen matxinadak aurrera egin zuen. - Independentziaren gerraren ondorioz areagotu egin ziren nekazaritzako, industriako eta merkataritzako arazoak EKONOMIA Krisi ekonomiko larria - Amerikako merkatua galduko da. (1810 -1824) - Ogasunaren zorra gero eta handiagoa, erreforma proiektua kleroari eta nobleziari ordainaraziz, nobleziak eta kleroak ez zuten onartu

HIRURTEKO LIBERALA (1820 -23) Riego komandantearen altxamendua

RIEGOren HIMNOA Se conoce por Himno de Riego a la marcha militar compuesta por José Melchor Gomis dedicada al Teniente Coronel Rafael de Riego. Fue el himno nacional oficioso durante el Trienio Liberal de 1820 -1823 y oficial en la Segunda República Española. Durante la Primera Guerra Carlista era cantado por las tropas liberales, siendo prohibido durante la Década Ominosa de Fernando VII y parte del reinado de Isabel II.

Riego komandantearen himnoa RIEGOREN GARAIKO LETRA Serenos y alegres valientes y osados cantemos soldados el himno a la lid. De nuestros acentos el orbe se admire y en nosotros mire los hijos del Cid. Soldados la patria nos llama a la lid, juremos por ella vencer, vencer o morir. (…) BIGARREN ERREPUBLIKAKO LETRA OFIZIALA De nuevo España resurge Es tan alto y tan grande su honor que en el hombre es un timbre de gloria nacer y sentirse español. Libertad de este pueblo que abre de nuevo rumbos de vida, vida mejor, que da por ley el trabajo la Libertad, la Justicia y Honor, honor a España Viva la Libertad Camino del progreso avancemos con aire triunfal.

Riegoren himno alternatiboa Si los curas y frailes supieran la paliza que les van a dar, subirían al coro cantando: "Libertad, libertad!" Si los Reyes de España supieran lo poco que van a durar, a la calle saldrían gritando: "¡Libertad, libertad!" Un hombre estaba cagando y no tenía papel pasó el Rey Alfonso XIII y se limpió el culo con él

HIRURTEKO LIBERALA (Konstituzio erregimenaren berrezarpena) q Erregeak 1812 konstituzioa berriro zin egin beharko du. q Erregimen konstituzionala berrezarriko da RIEGO KOMANDANTEAREN ALTXAMENDUA CADIZen (1820) - Jaunen erregimena, Inkisizioa eta maiorazkoak deuseztatu. - Erlijio ordena erregularak (fraileak) desegin zituzten, Jesusen Lagundia kanporatua izan zen eta haien ondasunak salgai jarri ziren. - Hamarrena (elizen zerga) murriztu ziren - Inprimatzeko askatasuna. - Foruak berriro abolituko dira: • Foru aldundiak deuseztatu eta Probintzietakoak sortu. • Muga-zergak kostaldera • Zerga berriak eta derrigorrezko soldadutza. Gorteak bilduta Hirurteko Liberalean Hirurteko Liberalaren arazoak: - Enfrentamentuak eliza eta nobleziaekin. - Erregezaleen altxamendu armaduak. - Liberaleen zatiketa: asaldatuak eta moderatuak. a)Asaldatuak: sufragio unibertsala, erregeak aginte exekutiboa bakarrik. b)- Moderatuak: sufragio mugatua, erregearen egintea handitu.

S. Luisen ehun mila semeak (1823) • Fernando VIIak laguntza eskatu zion Aliantza Santuari (Europako monarkia absolutistak biltzen zituen koalizioa), liberaleen kontra eta absolutismoa berrezartzeko. • Frantziak, Angulemako duketa zuzenduriko “S. Luisen Ehun Mila Semeen armada” deiturikoa bidaliko zuen. Armada honek ez zuen ia erresistentziarik bilatu (Kataluinan, Espoz y Mina), eta Madril hartuta eta gero, Cadizera abiatu zen bertan hainbat liberal babestu zirelako, Fernando VII. bahitua zutelarik. • Erresistentzia gogor baten ondoren akordio batera heldu ziren: Erregea aske utziko zuten eta errenditu egingo ziren, Cadizko gortean onartzen askatasuna errespetatuko zuelako onespenarekin. Erregea aske utzi bezain pronto, bat egin zuen ejerzitoarekin eta aurreko hiru urtetan onartutako lege guztiak bertan behera utzi zituen. Horrela amaiera emango zaio Hirurteko liberalari

Errepresioa: Mariana Pineda FILIPINAS 1901 Mariana Pineda: liberal gadiztarra, ajustiziatua izan zen “garrote vil” sistemaren bitartez. (Garrote vil : azken ajustiziatuak sistema honen bitartez: 1974 an Puig Antich eta Heinz Ches. 1983 an kendu egin zen Espainiako kode zibiletik)

HAMARRALDI GAITZESGARRIA (1823 -1833)

HAMARRALDI GAITZESGARRIA (1823 -1833) ERRESTAURAZIO ABSOLUTISTA - Europako potentzia absolutisten laguntzari esker : S. Luisen Ehun mila Semeen armada bidali, absolutismoa berrezarriko da. Liberaleen zapalkuntza latza, gehienak Londresera erbesteratu. - Hirurteko dekretu guztiak bertan behera utziko dira: e - Estamentuetan banatutako gizartea berrezarri. W - pribilegioak e - jauntasuna eta maiorazkoa. H - hamarrenaren bilketa Err - Erregimen zaharreko hainbat erakunde. H - Hezkuntza erreforma geldituko dute. - Euskal Herrian: Fo - Foru Aldundiak eta Batzarrak berrezarriko dira. M - Muga zergak barnealdera eramango dira. U - Udaletan liberal susmagarrien jazarpena emango da. B - Boluntario erregezaleen partida armatuak sortuko dira. ABSOLUTISMOAREN PORROTA: - Fernando VIIak ezin izan zuen konpondu estatuko ogasunaren egoera larria, ez zutelako pribilegio estamentalerik ikutu nahi. . - Liberaleen kontrako zapalkuntza, eskandalua sortu zuen Europako monarkietan: amnistia dekretuak ez ziren inoren gustuko izan Sektore kontserbadoreenak bere anaia Karlos Mª Isidroren inguruan biltzen hasiko ziren. . - Nahiz eta absolutismoa berriro indarrean jarri , ideia liberalak oso sustraituta zeuden. Sistema konstituzionala ezartzearen aldekoen artean -moderatu nahiz asaldatu- eta monarkia absolutoaren aldekoen arteko banaketak, adostu ezinezko bi bando sortu zituen, eta aurrerago gerra zibila (karlista) ekarriko zuen bi bandoen artean. ONDORENGOTZAREN AUZIA -Aurreko arazoei, erregealdiaren azken urtetan koroaren ondorengotza arazoa erantsi behar zaio. Felipe. V. emandako Lege Salikoaren arabera, emakumeek ezin zuten tronoa heredatu. Fernandok seme-alabarik ez zuenez , bere anaia Karlos Mª Isidro infantea zen Espainiako erregetzaren legezko ondorengoa. - 1830. bere alaba Isabel jaio zenean, Fernandok VIIak Berrespen Pragmatikoa eman zuen , eta emakumeei erregina izateko eskubidea aitortu zitzaien. Lege berri horrek Karlos Mª Isisdro aulkitik egotzi zuen. -Hau guztien ondorioz bi talde elkarren aurrean egongo dira: - Absolutistak: Ez zuten Berrespen Pragmatikoaren legezkotasuna aitortzen, eta Karlosek koroa eskuratzeko zuen eskubidea defendatzen zuten. Bando horri karlista deritzo. - Liberalak: Isabelen alde jarri ziren, adinez nagusi ez zenez, aukera ematen zielako bere ama Mª Kristinaren erreginaordetzaren agintaldian eskuhartzeko. Bando isabeldarra edo kristinoa zen. - Fernando hil zenean (1833), karlistak matxinatu egin ziren; horrek bultzatuta Mª Kristina liberalen alde egitea behartu zuen, haiek zirelako Isabelen trona bermatzen zuten bakarrak.

Liberaleen kontrako errepresioa El Empecinado gerrilariaren urkamendua (Roa de Duero Valladolid-1825) (1823 tik Portugalen erbesteratua egon ondoren, baimena eskatu zuen Espainiara bueltatzelo arriskurik gabe, baina bueltatu bezain pronto atxilotu eta epaiketarik gabe urkatu egingo zuten)

Torrijos liberal jeneral ospetsua, Ingalaterrako erbestetik bueltu zenean , atxilotu eta fusilatuta izan zen. TORRIJOS JENERALAREN FUSILATZEA (1831) GISBERT El día 10 de diciembre se recibió la orden de fusilamiento firmada por Fernando VII, quien escribió de su propio puño y letra: "Que los fusilen a todos. Yo, el Rey. " Y al amanecer del 11 de diciembre de 1831 en las malagueñas playas de San Andrés son fusilados todos los conspiradores, incluyendo un grumete de tan solo 15 años.

Isabel II eta Carlos Mª Isidro