FEN EDEBYAT FAKLTES PSKOLOJ BLM PS 442 Bilisel
FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ PSİ 442 - Bilişsel Davranışçı Terapiler Öğr. Gör. Filiz KOÇOĞLU
Tedaviye Genel Bakış PSİ 442 - Bilişsel Davranışçı Terapiler Hafta-2
Ders kitabı Beck, J. S. (2014). Bilişsel davranışçı terapi: Temelleri ve ötesi (M. Şahin ve I. T. Cömert, Çev). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
İkinci Bölüm: Tedaviye Genel Bakış
Ele Alınacak Başlıklar üTerapötik ilişkiyi geliştirme üTedavi ve seansları planlama üİşlevsiz bilişleri belirleme ve onlara yanıt verme üOlumluyu vurgulama üSeanslar arasındaki bilişsel ve davranışsal değişimi kolaylaştırma (ödev)
Terapötik İlişki Geliştirme ü Güven oluşturmak için uyum içinde olmak önemli ü Eksen II patolojisine sahip olanlarla daha zor olsa da çoğu danışan ile kolayca başarılmakta ü Terapötik ilişkiyi geliştirmek için aşağıdakiler yapılmalı; 1. İyi danışmanlık becerileri ve doğru anlayış sergilemek 2. Kavramsallaştırma ve tedavi planını paylaşmak 3. İşbirliği içinde karar vermek 4. Geri bildirim istemek 5. Tarzınızı çeşitlendirmek 6. Hastalara sorunlarını çözmeleri için yardım etmek ve onların sıkıntısını azaltmak
Terapötik İlişki Geliştirme 1. İyi Danışmanlık Becerileri ve Doğru Anlayış Sergilemek ü Hastalara olan bağlılığınızı, onları anladığınızı empatik ifadeler, kullandığınız kelimeler, ses tonunuz, yüz ifadeleri ve beden diliyle gösterilir. ü Size davranılmasını istediğiniz gibi davranacaksınız. ü Düşünceli sorular sorup, yansıtmalar yapar, onların sorunlarını doğru anlar, düşünce ve duygularına empati gösterirsiniz. ü ü Böyle bir yaklaşım onların değerli ve anlaşılmış hissetmelerine yardımcı olur.
Terapötik İlişki Geliştirme Vereceğimiz mesajlar (Açık/kapalı) ü Seni önemsiyorum ve sana değer veriyorum ü Ne yaşadığını anlamak ve sana yardım etmek istiyorum ü Birlikte iyi iş çıkarabileceğimizden ve BDT’nin faydalı olacağından eminim ü Sorunların seni bunaltsa bile beni bunaltmıyor ü Senin gibi diğer hastalara da çok yardım ettim
Terapötik İlişki Geliştirme Verilen olumlu mesajlar sonucu ü Sizi sıcak, dost, ilgili ve sevimli bulurlar ü Tedaviye inanırlar, iyimser hissederler ü Sorunları çözerek, üreterek, ödev yaparak özgüven hissederler BDT’yi soğuk ve mekanik bulanlar!
Terapötik İlişki Geliştirme 2. Kavramsallaştırma ve Tedavi Planını Paylaşmak ü Kavramsallaştırma hastalar ile devamlı paylaşılır ve onlara doğru yolda olup olunmadığı sorulur. Ø Pekala, anladığımdan emin olmak istiyorum. Durum şu: annen sana erkek kardeşini aramadığın için telefonda bağırdı ve otomatik düşüncen ise ‘ne kadar meşgul olduğumu fark etmiyor, beni aramadığı için onu suçlamıyor’ idi. Bu düşünceler üzgün ve kızgın hissetmene yol açtı ancak ona tekrar bir şey demedin… Doğru anladım mı? I. Evet, sanırım doğru II. Hayır tam olarak öyle değil. Daha çok….
Terapötik İlişki Geliştirme 3. İşbirliği İçinde Karar Vermek ü Hastalara kılavuzluk ederken onların katılımını da aktif şekilde sağlamak ü Bir seans sırasında yardım istedikleri sorunları, çözmek için öncelik vermelerine yardım edeceksiniz. ü Müdahaleler için gerekçe sunup onayları alınacak. Ø Sanırım, günde birkaç defa dinlenirseniz stresiniz azalabilir-bu konuda konuşalım mı?
Terapötik İlişki Geliştirme 4. Geri Bildirim İstemek ü Görüşme içinde ve sonunda hastadan geri bildirim almak ü Seans boyunca hastalarınızın duygusal tepkileri için yüz ifadelerini, beden dilini, kelime seçimini ve ses tonunu gözlemleyerek sıkıntısının arttığını fark ettiğinizde ; Ø ‘Üzgün görünüyorsun’, ‘Aklından az önce ne geçiyordu? ’, ü Seans sonunda ise Ø ‘Seans hakkında ne düşündünüz’, Seni üzen veya yanlış anladığımı düşündüğün bir şey var mıydı? ’, yapmak istediğin bir şey var mı? ’ Bir sonraki seansta farklı bir şekilde
Terapötik İlişki Geliştirme 5. Tarzınızı Çeşitlendirmek ü Nadiren kimi hastalar sıcak, dost ve ilgili olduğunuzda olumsuz tepkiler verebilir. Aşırı ilgili ya da hassas bulabilir. ü Geri bildirim alarak; seansta hastanın/danışanın duygusal tepkilerini izleyerek kendinizi sunma şeklinizi değiştirerek hastanın sizinle daha rahat çalışmasını sağlayabilirsiniz.
Terapötik İlişki Geliştirme 6. Hastalara Sorunlarını Çözmeleri İçin Yardım Etmek ve Onların Sıkıntısını Azaltmak ü Terapötik ilişkiyi güçlendirmenin en iyi yollarından birisi, etkili ve yetkin bir BDT terapisti olmaktır. ü Hastaların semptomları azaldıkça, terapötik ittifak güçlenir. ü Sizinle bir ekip oluşturarak etkili bir şekilde çalışabilmeleri için hastalarla bağlantı kurmalı, terapötik ilişki geliştirmek için yeterli zaman harcamalı ve terapötik anlaşmayı temel inançları zayıf olan hastalara kanıt sunmak için kullanmalısınız.
Tedavi ve Seansı Planlama ü Tedavinin ana hedefi, terapi sürecini siz ve hasta için anlaşılabilir yapmaktır. ü Standart bir formata bağlı kalmak ve terapi araçlarını hastaya öğretmek bunu kolaylaştırır. ü Seansların genel yapısını açıklamak ve bu yapıya bağlı kalmak hastanın anlamasını en üst düzeye çıkarabilir. ü Her seansta bir gündem belirlemek v Hasta ofise gelmeden önce o seansı planlanmaya başlayacaksınız. v Önceki seansta verilen ödevleri, terapi notlarını, tedavi hedeflerini hızlıca gözden geçireceksiniz. v Seansı nasıl yapılandırmak istediğinize dair genel bir fikre sahip olacaksınız. v En iyi yollardan biri alınacakları belirlemektir. önceki seansın sonunda bir sonraki seansta ele
Tedavi ve Seansı Planlama ü Tedavi seansının ilk kısmında hedef terapötik ittifakı yeniden kurmak, veri toplayarak gündemi ve öncelikli gündem maddesini yeniden belirlemektir. ü Seansın ikinci kısmında terapist ve hasta gündemdeki sorunları tartışır. Bu sorunları çözme bağlamında hastaya bilişsel, davranışsal, sorun çözücü ve diğer beceriler öğretilir. ü Ödevler hastanın sorunları hakkında daha gerçekçi, yeni düşünme yollarını öğrenmelerine ve hafta boyunca öğrendikleri çözümleri uygulamalarına yardımcı olur.
Tedavi ve Seansı Planlama ü Hastalardan ödevlerde duygudurum değişimlerinde, işlevsiz davrandıklarında, fizyolojik değişim yaşadıklarında bozuk düşüncelerini belirlemeleri istenir. ü Seansın son kısmında hastalardan seansın en önemli olduğunu düşündükleri noktaları yazmalarını sağlayarak, verilen ödevler gözden geçirilerek, geri bildirimler alınarak hastalara yanıt vereceksiniz…
İşlevsiz Bilişleri Belirleme ve Onlara Yanıt Verme ü Her seansta yanlış ve yararsız fikirlerine yanıt vereceksiniz. ü Duygudurum değişimlerinde, işlevsiz davrandıklarında, fizyolojik değişim yaşadıklarında ‘Şu anda aklından ne geçiyor? ’ ü Sonra hastalara düşüncelerini iki ana yolla değerlendirmeleri konusunda yardım edeceksiniz 1. Güdümlü Keşif: Daha gerçekçi bir bakış açısı geliştirmeye yardımcı olmak için uygun sorularla yönlendirerek buldurma 2. Davranış Çalışmaları: Mümkün olduğunca hasta ile birlikte hastanın öngörülerini tespit etmek için davranışsal deneyler/deneyimler tasarlama
Güdümlü Keşif ü Bilişleri ortaya çıkarmak (otomatik düşünce, görüntüler ve/veya inançlar) ü Bilişlerini değerlendirmek için sorulabilecek sorular; 1. ‘Düşüncenizin doğru olduğunun kanıtı nedir? Diğer taraftaki kanıt nedir? ’ 2. ‘Bu durumu başka türlü görmenin alternatif yolu nedir? ’ 3. ‘Olabilecek en kötü şey nedir ve olması halinde onunla nasıl baş edersin? Olabilecek en iyi şey nedir? Bu durumun en gerçekçi sonucu nedir? ’ 4. ‘Otomatik düşüncene inanmanın etkisi nedir ve düşünceni değiştirmenin etkisi ne olabilir? ’ 5. ‘Eğer arkadaşınız veya ailenizden biri bu durumda olsaydı ve aynı otomatik düşünceye sahip olsaydı, ona hangi tavsiyede bulunurdunuz? ’ 6. ‘Ne yapmalısın? ’
Davranış Çalışmaları ü Terapi seansında gerçekleştirebilecekleri çalışmalar tasarlamak ü Örnek; Ø Depresyon hastasının ‘herhangi bir şeyi okumaya çalışırsam, onu anlamak için yeterince odaklanamayacağım’ otomatik düşüncesi olsun. o Bu hastaya -ofiste kısa bir metin okutmak ü Karşı çıkacağımı söylersem, üzülürüm ve dağılırım. ü Kalbim küt atmaya başlarsa kalp krizi geçiririm
Olumluyu vurgulama ü Depresyondaki hasta sürekli olumsuzluklar üzerine fazla odaklanır. Otomatik şekilde, seçici olarak, olumsuz deneyim yaşarlar ve buna büyük vurgu yaparlar, olumlu deneyimi göz ardı ederler… ü Hastaların olumlu deneyimlerde yer almalarına yardımcı olacaksınız ü Güçlü yanlarını ortaya çıkaracaksınız ü ‘Güçlü yanların ve olumlu özelliklerin nelerdir? ’ ü Seansın başından itibaren bir önceki haftadan olumlu verileri ortaya çıkaracaksınız ü ‘Hangi olumlu şeyler oldu? /yaptın? ü Hastaların seans boyunca ima etmeye çalıştığı olumlu mücadele durumları için tetikte olacak ve onları not alacaksınız ve yüksek sesle ifade edeceksiniz. v ‘Alison’dan seninle çalışmasını isteyerek sorunu çözmek güzel bir fikir. ’
Seanslar Arasındaki Bilişsel ve Davranışsal Değişimi Kolaylaştırma (Ödev) ü Tedavinin amacı seansın sonunda hastaların daha iyi hissetmelerine yardım etmek ve onları daha iyi bir hafta geçirmeleri için hazırlamaktır. Bu amaca ulaşmak için; § Hastaların, seanslar arasında yaşaması muhtemel otomatik düşünceleri değerlendirmelerine ve bunlara yanıt vermelerine yardım etmek § Hastaların, hafta boyunca uygulamaları için sorunlarına çözümler bulmasına yardım etmek § Hastalara, hafta boyunca uygulamaları için yeni beceriler öğretmek § Hastalar terapi seanslarında neler olduğu ile ilgili konuların büyük kısmını unutma eğilimi gösterdiklerinden dolayı hatırlanacak/yapılacak şeyleri not almalıdırlar
- Slides: 22