FEN EDEBYAT FAKLTES CORAFYA CO 408 EVRE SORUNLARI

FEN - EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA COĞ. 408 ÇEVRE SORUNLARI Öğretim Elemanı Prof. Dr. Kemalettin ŞAHİN

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI Ders kodu: 927001 -Çevre Sorunları 1. Hafta

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Çevre sorunları dersinin başlıca amaçları; • 1 -Yerel mekandan küresel boyuta kadar değişik ölçekteki alanlarda çevresel süreçleri kavratmak, • 2 -Çevre sorunlarını sorunlarına neden olan ve çevre sorunlarının çözümüne katkı sunan teknolojik gelişmeleri tanıtmak.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Gerek dünyamızda gerekse ülkemizde çeşitli çevre sorunları yaşanmaktadır. • Bu tür sorunlara temel neden olarak; insanoğlunun kendi yaşam alanını genişletmek ya da var olandan daha rahat bir duruma getirmek istemesi sonucundan oluşmaktadır. • İnsanoğlu ürettiği teknolojilere ne kadar güvense de sonunda doğaya zarar vermenin kendisine döneceğini anlamış bulunmaktadır (URL: 1).

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • • Hızla artan dünya nüfusu, plansız sanayileşme, sağlıksız kentleşme, Nükleer denemeler, Bölgesel savaşlar, Verimi artırmak amacıyla kullanılan tarım ilaçları, yapay gübreler, ve artan deterjan gibi kimyasal maddelerin kullanımı giderek çevre kirliliğine neden olarak çevre sorunlarının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bunun doğal sonucu olarak kirlenen hava, su ve toprak canlıların yaşamını olumsuz yönde etkileyecek boyutlara ulaşmıştır (URL: 1).

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Yapılan araştırmalar dünyadaki mevcut çevre kirliliğinin % 50 ‘sinin, son 35 yılda meydana geldiğini ortaya koymaktadır. Çevre sorunlarının önemli bir Kaynaklarından biri hızlı nüfus artışıdır. • Türkiye, OECD ülkeleri arasında en yüksek nüfus artış oranına sahip ülkelerden biridir. Birleşmiş Milletler’in yaptığı nüfus tahminlerine göre, Türkiye nüfusunun 2025 yılında 92 milyona yükselmesi beklenmektedir. • Bu durum ülkemizin bugün olduğu kadar, gelecekte de çevre sorunlarıyla

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Bu durum ülkemizin bugün olduğu kadar, gelecekte de çevre sorunlarıyla karşılaşacağını göstermektedir. • Çevre sorunlarından biri olan hızlı nüfus artışı, beraberinde plansız kentleşmeyi getirmektedir.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Artan nüfusun iyi yaşam alanı ihtiyacının giderilmesi için oluşturulan kentsel yaşam alanları, kentsel sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. • Bu çevre sorunları birbirlerine bağlı birinin etkisi ile diğerini ortaya çıkaran çevre sorunlarıdır.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Diğer yandan bu düzensiz ve plansız kentleşme; alt yapı gibi kanalizasyon sorunlarının ve katı atıklarının toplanması ve depolanması sorunlarını beraberinde getirmektedir. • Çevre sorunlarından biri olan plânsız kentleşme ve alt yapı yetersizlikleri insanları önemli çevre sorunlarıyla karşıya getirmektedir. • Betonlaşmanın ve gecekondulaşmanın yarattığı önemli çevre sorunlarının ve bu sorunların yol açtığı toplumsal sonuçların önemi ve içeriği üzerinde yapılan çalışmalar ülkemizde şu an yetersiz durumdadır.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Betonlaşmanın ve gecekondulaşmanın oluşturduğu çevre sorunları ve bu sorunların yol açtığı toplumsal sonuçların önemi ve içeriği üzerinde yapılan çalışmalar devam etmektedir. • Hava kirliliğine yol açan unsurlar ya doğrudan fabrika bacalarından, egzoz gazlarından havaya karışıyor yada havadaki diğer gazlarla birleşerek, havanın kirlenmesine yol açıyor.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Sanayi işletmelerinin çıkardığı baca gazları havadaki oksijen ve su buharı ile birleşerek, bir dizi kimyasal reaksiyonlar sonucu asit yağmurlarına dönüşmektedir. • Asit yağmurları, toprağın yavaş asitlenmesine yol açarak, ağaçların ve bitkilerin topraktan beslenmesine engel olmaktadır. • Asit yağmurları ayrıca çeşitli yollardan sulara karışarak, sulardaki canlıların hayatını da etkilemektedir.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Havadaki karbon tozları, katı parçacıklar, karbonmonoksit, kükürt dioksit, doymamış hidrokarbonlar, aldehitler (Alkolleri oksitlendirme veya asitleri indirgeme yolu ile elde edilen uçucu bir sıvı (Kaynak: https: //nedir. ileilgili. org/aldehit) ve diğer kanserojen maddeler insanlarda solunum yolları hastalıkları, nefes darlığı ve akciğer kanseri gibi değişik hastalıklara yol açmaktadırlar. • Bununla bağlantılı hastanelerde yoğunluk yaşanmakta; pek çok insan yaşamını yitirebilmektedir.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Sanayileşme ile büyük hız kazanan hava kirlenmesi, özellikle büyük kentlerin çevresinde yoğunlaşmaktadır. • Çünkü büyük kentler ve onların çevresinde yoğunlaşan üretim ve tüketim faaliyetleriyle artıklar hızla artmaktadır. Ayrıca egzoz gazları, trafik tıkanıklıkları ve gürültü de hayatın kalitesini hızla düşürmektedir.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Havanın gaz halinde ve sürekli hareket içinde olması rüzgarlarla kirlenmeyi yeryüzü ölçüsünde yaygınlaştırıyor. Bu bağlamda en çok zararı ise ormanlara veriyor. Büyük kentlerde alt yapı yatırımlarının hazır olması, deniz, hava ve kara yolu ulaşımının kolaylığı yatırımların büyük kentlerin çevresinde yoğunlaşmasına yol açmaktadır. • İşgücü ve pazar açısından çok uygun olan büyük kentler, üretim ve tüketim faaliyetlerinin en yoğun olduğu yörelerdir. Bu yoğunluk, hava kirlenmesinin büyük kentlerde ileri boyutlara ulaşmasına neden olmaktadır.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Bütün bunların en önemli sebeplerinden birisi, sanayi ve teknolojinin bir sonucu olan asit yağmurları. • Uzmanların bildirdiklerine göre bunun kaynağı sanayi kuruluşlarıdır. Özellikle termik santrallerin bacalarından çıkan dumanların içinde bol miktarda kükürtdioksit ve azot oksit gibi gazlar bulunmaktadır. • Bunlar atmosferdeki nem ile birleşince yakıcı asitlere (sülfirik asit, nitrik asit vb. ) dönüşmekte kar, yağmur, sis yağışlarıyla da yeryüzüne ulaşmaktadır. Bu oluşum «asit yağmuru» olarak bilinmektedir.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Asit yağmurları, göller ve nehirler gibi sulara katıldığında bunların asitlik derecesini arttırır. • Balıklar sudaki asitlik değişimine çok duyarlı oldukları için böyle sularda yaşayamazlar. Gerçekten de, Baltık ülkelerindeki göller İngiltere’deki ağır sanayi bölgelerinden kaynaklanan asit yağmurları ile asitleşmiş ve bu göllerde birçok balık türü ortadan kalkmıştır (URL: 1).

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Ozon Tabakasının İncelmesi. • Sanayileşmiş ülkelerin yeryüzü kaynaklarını kontrolsüz harcaması, ozon tabakasının tahribi, asit yağmurları, sera tesiri, hava, kara ve denizlerin kirlenmesine, ormanların ve tarım alanlarının azalması hayat alanını giderek daraltmaktadır. • Ozon tabakasının incelmesinin başlıca tehlikesi toplumda cilt kanserlerinin artmasına neden olmasıdır. • Sera etkisinin temel nedeni ise petrol ve kömür gibi fosil yakıtların kullanımıdır. Bu durumunun zamanla oluşturabileceği muhtemel neticeler arasında atmosfer sıcaklığının artması, buzulların erimesiyle deniz seviyelerinin yükselmesi, karaların azalması, kuraklık ve dolayısıyla gıda kıtlığı tehlikesi sayılabilir (URL: 1).

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • KÜRESEL ISINMA • Küresel ısınma, dünya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artış için kullanılan bir terimdir. • Bu olay son 50 yıldır iyice belirgin bir duruma gelmiş ve önem kazanmış bulunmaktadı URL: 3. • • Küresel ısınmaya, atmosferde artan sera gazlarının neden olduğu düşünülmektedir. •

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Karbondioksit, su buharı, metan gibi bazı gazların, güneşten gelen radyasyonun bir yandan dış uzaya yansımasını önleyerek ve diğer yandan da bu radyasyondaki ısıyı soğurarak yerkürenin fazlaca ısınmasına yol açtığı ileri sürülmektedir. • • +2. 4 derece: Su sıkıntısı başlayacak • Kuzey Amerika’da kum fırtınaları tarımcılığı yok edecek. Deniz seviyeleri yükselecek. Peru’da 10 milyon kişi su sıkıntısı çekecek.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Mercan kayalıkları yok olacak. Gezegendeki canlı türlerinin yüzde 30’u yok olma tehlikesiyle karışılacak. • + 5. 4 derece: Denizler 5 m. yükselecek • Deniz seviyesi ortalaması 70 metre olacak. Dünyanın yiyecek stokları tükenecek. • + 6. 4 derece: Göçler başlayacak • Yüz milyonlarca insan uygun iklim koşullarında yaşamak umuduyla göç yollarında düşecek (URL: 3).

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Karbondioksit, su buharı, metan gibi bazı gazların, güneşten gelen radyasyonun bir yandan dış uzaya yansımasını önleyerek ve diğer yandan da bu radyasyondaki ısıyı soğurarak yerkürenin fazlaca ısınmasına yol açtığı ileri sürülmektedir. • • +2. 4 derece: Su sıkıntısı başlayacak • Kuzey Amerika’da kum fırtınaları tarımcılığı yok edecek. Deniz seviyeleri yükselecek. Peru’da 10 milyon kişi su sıkıntısı çekecek.

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Mercan kayalıkları yok olacak. Gezegendeki canlı türlerinin yüzde 30’u yok olma tehlikesiyle karşıya kalma ihtimaliyle karşılacaktır (URL: 3). • + 5. 4 derece: Denizler 5 m. yükselecek • Deniz seviyesi ortalaması 70 metre olacak. Dünyanın yiyecek stokları tükenecek. • + 6. 4 derece: Göçler başlayacak • Yüz milyonlarca insan uygun iklim koşullarında yaşamak umuduyla göç yollarında düşecek (URL: 3).

DÜNYADA BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI • Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda endişelerin artmasının iyi bir sebebi var. Son 10 yıldır bilim insanları sıcaklık değişikliğinin sonuçlarına odaklı çalışmalar yapıyor. Dünyada sıcaklığın artmasıyla beraber yangınların, sellerin, kuraklığın, şiddetli fırtınaların artışı ve deniz seviyesinin yükselmesi uzmanların gözlemlediği sonuçlardan sadece bazıları. Yayınlanan son çalışmalar da bir an evvel önlem alınmadığı takdirde küresel ısınmanın gezegenimize geri dönülemeyecek zararlar vereceğini ortaya koyuyor (URL: 5). Son yıllarda dünyanın dört bir yanında çekilen bu kareler de küresel ısınmanın en çarpıcı örneklerini oluşturuyor(URL: 5).

Küresel ısınma buzulların küçülmesine neden oluyor. Bu kare Arjantin'deki Perito Moreno buzulunda alışılmışın dışında bir kopma yaşanırken çekildiği belirtilmektedir (URL: 5).

Kaynaklar • • • URL: 1 - https: //www. renklinot. com/soru-cevap-2/ulkemizdeki-ve-dunyadaki-cevre-sorunlarinelerdir. html. Erişim tarihi: 03. 01. 2020 URL: 2 https: //www. google. com/search? q=2020+y%C 4%B 1 l%C 4%B 1+d%C 3%BCnya+n%C 3%BCfusu+ ne+kadar&oq=2020+y%C 4%B 1 l%C 4%B 1+d%C 3%BCnya+n%C 3%BCfusu+&aqs=chrome. 1. 69 i 5 7 j 0 i 22 i 30 l 3. 7984 j 0 j 15&sourceid=chrome&ie=UTF-8 Erişim tarihi: 03. 01. 2020. URL: 3 - https: //kisa-ozet. org/dunyanin-baslica-sorunlari/ Erişim tarihi: 03. 01. 2020. URL: 4 - Mandıracıoğlu, A. (2010). Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 49 (3) Ek / Supplement: 39 -45, Dünyada ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dal, İzmir. Erişim tarihi: 25. 12. 2020. URL: 5 https: //www. sabah. com. tr/galeri/dunya/kuresel-isinmayi-kanitlayanfotograflar/2