FEN BLMLER6 2 NTE VCUDUMUZDAK SSTEMLER 4 Solunum

FEN BİLİMLERİ-6 2. ÜNİTE VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER 4. Solunum Sistemi HALİM GÜNEŞ 1

SOLUNUM SİSTEMİ 2

KAZANIMLAR F. 6. 2. 4. 1. Solunum sistemini oluşturan yapı ve organların görevlerini modeller kullanarak açıklar. 3

Fotoğraftaki dalgıçların kullandığı tüpün önemi nedir? 4

Soluk alıp vermeye neden ihtiyacınız olduğunu merak ettiniz mi? 5

Besinlerimizin yapıtaşlarının oksijen yardımıyla parçalanarak enerji elde edilmesine hücresel solunum denir. Oksijenin havadan alınıp hücrelerimize ulaşması, hücrelerimizde oluşan karbondioksitin ise dış ortama verilmesi sağlayan yapı ve organlara solunum sistemi denir. 6

Soluk alıp vermede havanın vücudumuzda izlediği yol: • Burun • Yutak • Gırtlak • Soluk Borusu • Bronş • Akciğerler • Bronşçuk • Alveol 7

Burundaki hava, solunuma uygun hale nasıl getirilir? Hava burundan alınıp burada nemlendirilip ısıtıldığı ve böylece solunuma uygun hale getirildiğini söyleyebilir miyiz? 8

BURUN: Dışarıdan alınan havanın solunum sistemine (vücuda) ilk girdiği yer olup hem de koku alma duyu organıdır. Burun, dışarıdan alınan havanın ısıtılmasını, nemlendirilmesini, havadaki toz ve mikropların tutulmasını sağlar. 9

YUTAK: Ağızdan sonra gelen boşluktur. Küçük dil ve bademcikler yutakta bulunur. Yutak, burundan alınan havayı soluk borusuna, ağızdan alınan besinleri yemek borusuna iletir. 10

GIRTLAK: Soluk borusu ile yutak arasında bulunan, kıkırdaktan oluşan, ses kutusu da denilen organdır. Gırtlakta ses telleri bulunur. Gırtlak, yutaktan geçen havayı soluk borusuna iletir. 11

SOLUK BORUSU: Gırtlaktan gelen havanın akciğerlere taşınmasını sağlar. Soluk Borusu, İç kısmı kaygan ve yapışkan sıvı üreten bir zarla kaplıdır. Bu zar havadaki toz ve mikropları tutarak balgam şeklinde dışarı atar. 12

BRONŞLAR: Soluk borusu akciğerlere girmeden iki kola ayrılır. Bu kollara bronş denir. Bronşlar, havanın bronşçuklara iletilmesini sağlar. BRONŞÇUKLAR: Bronşlar akciğer-lere girince daha küçük kollara ayrılarak bronşçukları oluşturur. Bronşçuklar, bronşlardan gelen 13

AKCİĞERLER: Dışarıdan alınan havadaki oksijen gazını kana veren, kandaki karbondioksit gazını alan, yani gaz alışverişini gerçekleştiren organlardır. Akciğerler, solunum sistemimizin en temel organıdır. Açık pembe renginde ve üzeri çift katlı zarla 14

ALVEOL: Akciğerlerimizde yer alan ve etrafı çok sayıda kılcal kan damarıyla çevrili, üzüm salkımına benzeyen hava keseleridir. Dışarıdan alınan hava alveollere dolar, alveollerden de etrafındaki kılcal kan damarlarına geçer. 15

Alveol-kılcal kan damarındaki gaz(O 2 -CO 2) değişimi Havadaki oksijen gazı alveolden kılcal kan damarına geçer. Kılcal kan damarındaki karbondioksit de alveollere geçerek dışarı verilir. 16

Yemek yerken niçin konuşmamak gerekir? Hızlı nefes alıp verme ile bir kas olan diyafram arasında nasıl bir ilişki vardır? Diyaframın soluk alıp vermemizde etkisi ne olabilir? 17

DİYAFRAM: Göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran kas tabakasıdır. Diyafram, kasılıp gevşemesiyle soluk alıp vermeye yardımcı olur. 18

Diyafram, soluk alındığında kasılır ve aşağıya doğru inerek göğüs boşluğunun hacmini artırır. Böylece akciğerler genişler. Soluk verildiğinde ise gevşer ve yukarı doğru çıkarak göğüs boşluğunun hacmini daraltır, akciğerlerin daralarak eski hâline dönmesini sağlar. 19

SOLUK ALMA 1. Kaburgalar arası kaslar kasılır. 2. Diyafram kasılır ve düzleşir. 3. Göğüs boşluğu genişler. 4. Akciğerlerin hacmi artar. 5. Hava akciğerlere dolar. 6. Havadaki oksijen alveollere gelir. 20

SOLUK VERME 1. Kaburgalar arası kaslar gevşer. 2. Diyafram kası gevşer ve kubbeleşir. 3. Göğüs boşluğu daralır. 4. Akciğerin hacmi azalır. 5. Hava akciğerlerden dışarı verilir. 6. Böylece alveollerdeki karbondioksit dışarı atılır. 21

Solunum sistemi sağlığı için yararlı ve zararlı etmenler nelerdir? Solunum sistemi hastalıkları nelerdir? 22

Solunum sistemi hastalıklarının en önemli sebepleri hava kirliliği, sigara ve alkol kullanımı ve boya, asbest, gibi kimyasal maddelerdir. Hava kirliliğine fabrika ve sanayi bacaları, orman yangınları, egzoz dumanları, kömür ve petrol gibi yakıtlardan çıkan gazlar sebep olmaktadır. 23

Bronşit, zatürree, nezle, verem, grip, akciğer kanseri, astım gibi hastalıklar en çok rastlanılan solunum yolu hastalıklarıdır. Teknolojik gelişmelerle sayesinde bronşit ilacı, grip, zatürre ve verem aşısı yapılıyor. 24

• Solunum sistemimiz ve vücudumuzdaki tüm sistemlerin sağlığı için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz ve bol su içemeliyiz. • Ağzımızdan değil, burnumuzdan nefes almalıyız. • Verem gibi bazı solunum yolları hastalıkları için aşı yaptırmalıyız. 25

• En kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurmalıyız. • Nezle ya da gribe yakalanmış olan kişilere yaklaşmamalıyız. • Başkalarına ait eşyaları kullanmayalım. • Ellerimizi sık su sabunla yıkayalım. • Düzenli olarak her gün egzersiz yapalım. ve 26

Akciğer kanseri teşhis ve tedavisinde bronkoskop, astım hastaları için sprey kullanılır. 27

DERS KİTABININ BİR SONRAKİ ETKİNLİKLERİ İÇİN GEREKLİ MALZEME GETİRİN. KONUMUZ BİTMİŞTİR. ÖZET ÇIKARMAYI VE KONUYU EVDE TEKRAR ETMEYİ UNUTMAYIN! BİR SONRAKİ KONUYA HAZIRLANARAK GELİN! 28