Feminist Teori Cinsiyet Toplumsal Cinsiyetin biyolojikdoa temelli aklamalar

Feminist Teori

Cinsiyet – Toplumsal Cinsiyetin biyolojik/doğa temelli açıklamaları cinsiyetli örüntüleri evrensel, sabit ve değişmez özellikler olarak kavrama riski taşır. Cinsiyet/toplumsal cinsiyet ayrımı bu kavramsal güçlüğü aşma çabasının ürünüdür. Zaman ve mekanda farklılaşmış örüntüleri anlamak için imkanlar sunar. Aynı zamanda eşitsizliğin toplumsal temellerini çözümlemek (ve değiştirme) amacını güder. Daha güncel tartışmalar (bkz. Butler) bu ayrımı da sorunsallaştırarak cinsiyet kategorilerinin de toplumsal/dilsel bir inşa olduğunu tartışır.

Cinsiyet – Toplumsal Cinsiyetin toplumsal dinamiklerini kuramlaştıran öncü çalışmalar, sosyalizasyon süreçlerine odaklanır. Cinsiyet roller – sosyalizasyon süreci ile içselleştirme Pozitif/negatif yaptırımlar ile rol kalıplarının aktarımı Rol kalıplarını dayatan normative çerçevenin üretiminde doğallaştırma eleştirisi İtaatsizlik/mücadele süreçlerine ilgisizlik eleştirisi

Feminist Sosyoloji Feminist teori cinsiyet ilişkilerini toplumsal dinamikler, kurumlar ve yapısal faktörler ışığında anlamaya çabalar. Cinsiyet ilişkilerinin eşitsiz karakterine özel ilgi Eşitsizliğin birbiriyle çatışan farklı kuramlaştırılması Liberal kavramsallaştırma: Kamusal alana erişim önündeki engellere vurgu. Marksist kavramsallaştırma: Emek süreçlerine verilen önem. Karşılığı ödenmeyen kadın emeğinin kapitalist sömürü ilişkilerindeki konumu.

Feminist Sosyoloji Eşitsizliğin birbiriyle çatışan farklı kuramlaştırılması Radikal kavramsallaştırma: Bağısız/otonom bir yapı olarak ataerkilliğin kavramsallaştırılması. Kadının bedeninin, pratiklerinin tahakkümü. İkili Sistemler: Tarihsiz yapı fikri (patriyarka/ataerkillik) ile diğer yapısal eşitsizlik biçimlerinin (öz. Kapitalizm) etkileşimi.

Walby’nin patriyarka kuramı Tarihsel ataerkillik/patriyarka çözümlemesinin örneklerinden Ataerkilliğin farklı tezahürlerine yönelik ilgi Özel/kamusal ataerikllik Özel Ataerkillik: Keskin özel/kamusal ayrımına dayalı ve kadınların özel alanla sınırlandırıldığı eşitsizlik biçimi Erkekliğin araçsal rollerle, kadınlığın da duygusal rollerle tanımlanması Eşitsizliğin temel dinamiği dışlama Kadınların kamusal ilişkilere erişimine katı sosyal/kültürel/ekonomik/hukuki engeller

Walby’nin patriyarka kuramı Ataerkilliğin farklı tezahürlerine yönelik ilgi Özel/kamusal Kamusal ataerikllik Ataerkillik: 19/20. yüzyıldaki toplumsal dönüşümler ile birlikte özel ataerkilliğin aşınması Reformlar: Hukuki haklar, ücretli çalışma, kamusal yaşama artan erişim Ataerkilliğin biçimsel değişimi Temel eşitsizlik dinamiği; ayrımcılık Ücretsiz emek, ücretli emek, cinsellik, şiddet, devlet, vs.

Walby’nin patriyarka kuramı Walby’nin kuramı toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini tarihsel bir zemine oturtarak toplumsal değişimini çözümler. Kuramsal modeli kadınlık/erkeklik kategorilerinin heterojenliğini teslim etse de, eşitsizliklerin karmaşık niteliğinde bu heterojenliği silikleştirir. Kadın/erkek ikiliğine dayalı evrensel eşitsizlik kavrayışı Walby’nin kuramsal modeli yapısalcı bir izleği takip ederek insan etkinliklerinin faillik kapasitelerini de önemsizleştirir.