FELSEFEDEN ETE Melike Bayar FELSEFE NEDIR Yolda olmak

FELSEFEDEN ETİĞE Melike Bayar

FELSEFE NEDIR? Yolda olmak. . . ETIK NEDIR? Bireylerin ve toplumların sahip olduğu ahlak üzerine düşünme ve irdeleme faaliyetidir. AHLAK NEDIR? Belirli bir toplumdaki bireyler tarafından uygun bulunan ve kabul görülen eylem kalıplarına ilişkin nitelendirme yapılması. Temel Sorular

Etik ve Antik Yunan Filozofları SOKRATES Felsefe ve Etik konusunun nasıl ele alınacağını inceleyen asıl kişi. Sokratesçi yöntemi getirdi. PLATON Akademi'yi kurdu. Etik, zihindedir. Devlet'i (Yöneticiler, Koruyucular, Üreticiler) yazdı. ARISTOTELES Tümeller üzerine çalıştı.

ve diğerleri KUŞKUCULAR Bir konuda nasıl karar verilebilir? • EPIKUROSÇULAR • Haz veren her şey iyidir. • Her zaman mı? • STOACILAR • Akıl en yüksek otoritedir. • Evren doğası gereği kadercidir. Kabul edip etmemek bize kalmıştır. Bu da mutluluğumuzu etkiler.

Felsefe Türleri METAFİZİK Varoluşa dair çalışmalar. Hayat neden var? EPİSTEMOLOJİ Bilgi edinme ve algılama ile ilgilidir. ESTETIK İnsan değerli kılan şeyleri tanımlar. Sanat vs. POLİTİKA FELSEFESİ Hükümetin temelleri ve uygun yönetimi ile ilgilidir.

NEDEN ETİK DAVRANMALIYIZ?

• TOPLUM IÇIN DIN IÇIN İtibar sahibi olabilmek için Din etik davranmanın toplumun yasalarına uymak işaretlerini verir. gerekir. • YAŞAM İÇİN KIŞISEL ÇIKAR IÇIN • ÇÜNKÜ INSANLAR Uzun ve verimli bir yaşam Altın kural! IYIDIR sürebilmek için. Ahlak Felsefesinin ana temasıdır.

SONUÇÇU ETİK

• DESKRIPTIF/BETIMSE • NORMATIF/KURALCI ALTRUIZM/ L ETIK Eylemleri • ETIK kural koymak Eylemlerin sonucunu DIĞERGAMLIK ETIK yerine sonuçlarına göre gerekçelendirir. değerlendirerek betimler. -Niçin? -Nasıl? -Eğer öldürmek yanlış kabul Fail dışındaki herkesin lehineyse sonuç ahlakidir. ediliyor ise katilleri ölüm ile cezalandırmak doğru mu? FAYDACILIK • KURAL • EYLEM İnsan, bir kişinin ya da SONUÇÇULUĞU Kötü bir şey yapmak, sonuç Mutluluğu üreten seçeneği olarak daha yüksek bir değil, duruma dahil olan mutluluğa ulaştıracaksa insanlar için de en iyi sonucu bazen iyi bir şey de olabilir. veren seçeneği seçmek. -Saçım nasıl olmuş? -Köpeğe çarpmak -Herkes sizin gibi davransa -Hedon genelin mutluluğunu arttırabilecek ise ya da Dünya'yı daha iyi hale getirebilecek ise bunu yapmalıdır. -Değişkenlik ölçütü -Göreli Haz Dünya nasıl bir yer olurdu?

Sonuççu Etiğin Eleştirileri İNSANIZ VE DUYGUSALIZ Ahlaki hareketler bazen en iyiyi desteklemez. IDEALIST DEĞIL Hayatlarımızda sürekli terazi kullanamayız. KIŞISEL SAYGI Williams ve İş ikilemi. ÖZNEL İnsanlar için neyin daha iyi olacağına biz karar veremeyiz.

DEONTOLOJİK ETİK

• IMMANUEL KANT VE KATEGORİK/İMPERATİF KANTÇILIK BUYRUK Ahlaki olarak doğru bir kural sistemi Öyle bir hareket et ki, eylemin altında hareket etmek, sonuçtan rasyonel tüm varlıklar tarafından bağımsız olarak doğru hareket evrensel bir doğa yasası olarak kabul ettiğinizi garanti eder. edilebilsin. -Köpek çalmak. -Adım adım prosedürü ve ekmek çalmak. KATEGORİK BUYRUK • JHON RAWLS VE ALTERNATİFLERİ EŞITLIKÇI ETIK -Otonomi formülü -İlk Konum -Boş bir hayal, hedef azaltmak. -Fark ilkesi -Cehalet Örtüsü -Amaçlar formülü

KANTÇI ETİĞİN ELEŞTİRİLERİ BASITE INDIRGEME "Size yapılmasını istemediğiniz şeyi başkasına yapmayın. " BOŞ ŞEKILCILIK Hegel, fazlaca idealist bulmuştur. FAYDACILIĞA INDIRGEME Çelişkili görünse de aslında faydacılığa indirgenmiştir. ZIHIN TABAKALARI İnsanın bilinçaltı varken ödeve göre iyi davranmasını istemek zihinsel bir nevroz olur.

ERDEM ETİĞİ

• ERDEM ETİĞİ • İLAHİ EMİR/BUYRUK DOĞAL Diğer etik başlıklarda evrensel Tüm iyi davranışlar, ilahi bir çatıda toplanmak zor iken figür tarafından ortaya HUKUK/YASA ETİĞİ erdem eğiti için kolaydır. koyulmuştur. Deontologlar, erdem Hiçbir etik tartışma Tanrı'nın etikçilerinin oluşturduğu sözü kadar önemli değildir. erdemlere göre kurallar koyar. -Siyah ve beyaz eleştirisi. -İyiyinin Tanrı ile ilgili yoktur eleştirisi. ETİK RELATİVİZM • AHLAKİ REALİZM VE Erdemler kültürden kültüre ANTİREALİZM değişebilir. -Savaşçı olmak. -Yaşlıları öldürmek ve yaşatmak eleştirisi. Kültürlere göre etiğin değişmesi, o etiği ortadan kaldırmaz. -Kölelik eleştirisi İnsan doğası gereği erdem etiğine uygun davranmak ister. -Erkek erkektir, kadındır.

HEMFİKİR OLMAK ZORDUR. Savaşçı olmak. EYLEM ÖNERISI EKSIKTIR. ZIT DÜŞEBILIRLER. -Dürüstlük ve merhamet. Erdem Etiğinin Eleştirileri

DOĞU AHLAKI ETİĞİ

• DOĞU AHLAK • KONFÜÇYUSÇULUK İBNİ SİNA FELSEFESİ Jen: İnsan doğuştan gelen Tabula Rasa Batı'nın aksine dinler Felsefe'den çıkmıştır. özel bir iyilik ile insan haline getirilir. Li: Kişinin Jen'i yayabileceği ahlaki çerçevedir. Yi: İnsanın iyi olabilmek için sahip olduğu doğal his. GAZZALİ • TAOCU ETİK • BUDİST ETİK Platon'un bahsettiği cesaret, Hem siyahı hem beyazı kabul Zevklerden uzak durmayı ölçülülük, bilgelik ve adalet etmenin yoludur. savunan çileci bir harekettir. kavramları üzerinde din -Dört Asil Hakikat çerçevesinde çalışmıştır. (Hayat ıstıraplıdır. Istırap arzuralara bağlılıktan kaynaklıdır. Arzulara bağlılık bittiğinde ıstırap biter. Sekiz Katlı Asil Yolu uygularsan ıstırap biter.

Doğru Bakış Doğru Azim Doğru Konuşma Doğru Eylem Doğru Geçim Kaynağı Doğru Çaba Doğru Farkındalık Doğru Konsantrasyon

ETİK ÜZERİNE OLUMSUZ BAKIŞLAR

• NICCOLO • JEAN PAUL SARTRE MACHIAVELLI Kişinin mutluluğu kendisine Etik kuralların kişisel amaçlar uğruna kullanıldığını savunur. Çünkü kişi için önemli olan kendisidir. bağlıdır ve dış etkileri sorumlu tutamaz. Dünya'ya gelmeden önce vardık, sadece yolumuzu bulduk. ARTHUR • LUDWIG SCHOPENHAUER WITTGENSTEIN İnsan evrenin efendisidir ve Dil, iletişim için yeterli bir Dünya sandığımız gibi bizim kaynak değildir. Bu kaynak yapabildiklerimiz ile sınırlı ile soyut bir kavram olan etik değildir. İnsan ahlaki tartışılamaz. kodlarını kendisi belirlemeli. FRIEDRICH NIETZSCHE İnsan kendi yolundan gitmeli. Etik kurallar dikte edilmemeli. İyi ve kötünün dışında birçok yol vardır. -Tanrı öldü.

UYGULAMALI ETİK

ETİK İKİLEMLER

Tramvay İkilemi

SORITES PARADOKSU

GEMİ PROBLEMİ