FEEDBACK GER BLDRM GER BLDRM NEDR Bireyin kendi
FEEDBACK (GERİ BİLDİRİM)
GERİ BİLDİRİM NEDİR? Bireyin kendi çabaları sonucunda değişik duyu reseptörlerinden aldığı cevaptır. Sporcunun performansı sırasında veya sonrasında beceri performansı hakkında aldığı bilgidir. Hareket hakkında bilgilendirmedir. Ancak daha çok hatalar hakkında bilgilendirmeyi kapsar.
İKİ TÜR BİLGİLENDİRMEDEN SÖZ EDEBİLİRİZ. 1 -Hareket öncesi bilgilendirme (karar verme v. b) 2 - Hareket sonrası bilgilendirme. *Dışsal feedback *İçsel feedeback
İÇSEL (FEEDBACK)GERİBİLDİRİM Doğal geribildirim olarakta tanımlanır. Yapılan hareket sırasında ve sonucunda sağlanan içsel bilgidir. Örn: Bir yüksek atlayıcının çıtayı geçerken omuzunu kolunu, bacağını hissetmesi İçsel feedback motor görevler uygulanırken veya tamamlandığında sağlanır.
İÇSEL GERİ BİLDİRİM • Kişinin vücudunun dışındaki kaynaklardan(dışsal bilgi alarakexteroception)yada kişinin vücudundaki kaynaklardan(beden duyum-proprioceptive) gelir. Bu tür geri bildirimleri hareket tarafından üretilen geri bildirim olarak tanımlarız
DIŞSAL GERİGİLDİRİM Bazen arttırılmış geri bildirim olarakta tanımlanır. Performans veya yapılan hareketin arkasından elde edilen bilgilerden yola çıkarak, kişiye aktarılan bilgidir. Örn: Doğrulama veren antrenörün sesi, Cimnastik serisi sonrası skortbortta görülen skorlar vb.
DIŞSAL GERİBİLDİRİM • Her zaman olmasa da genellikle bireyin kendi başına elde edemeyeceği ve sahip olduğu içsel bilgi ile sağlayamayacağı bazı hareket sonuçları hakkında bilgi sağlamaktadır.
DIŞSAL GERİBİLDİRİM Bu geribildirim çeşidi içsel geribildirim ‘in ötesinde somut izlenimler sağlar ve en önemlisi de antrenörün kontrolünde olan bilgidir.
DIŞSAL GERİBİLDİRİM ÇEŞİTLERİ • • KR (SONUÇ BİLGİSİ) KP (PERFORMANS BİLGİSİ) VİDEO KULLANIMI FİLMLER VE GAZETE MAKALELERİ
KR (SONUÇ BİLGİSİ) Dışsal geribildirimin’in önemli bir kategorisidir. Hareket başarısına ilişkin sözlü bilgilendirmedir. Örn: Jüri puanları, skorboard’taki dereceler. Öğrenme ve performans açısından kritik bir öneme sahiptir. Çünkü bu olmadan sporcu hatayı farkedemez. Sporcunun içsel feedback ile hatayı fark edemediği durumlarda “KR” olmadan öğrenme olmaz. (tamamlanmış görev hakkında düzeltme bilgisi sağlar)
KP (PERFORMANS BİLGİSİ) Hareketin niteliğine ilişkin bilgi sağlayan dışsal geribildirim türüdür(ritmik, hassas, etkili, güzel vb. ) Kinematik (hareket ve hareket kalıplarıyla ilgili)geribildirim olarakta adlandırılır. Yapılan hareketle ilgili geliştirilmiş bilgidir. Örn: Bu yumruk yavaştı, salınım uzundu, adımların çok kısa vb.
PERFORMANS VE SONUÇ BİLGİSİNİN BENZERLİKLERİ 1 -SÖZLÜ 2 -DIŞSAL 3 -HAREKETTEN SONRA VERİLMESİ
PERFORMANS VE SONUÇ BİLGİSİNİN ARASINDAKİ FARKLAR SONUÇ BİLGİSİ PERFORMANS BİLGİSİ 1 -Çevresel amaç doğrul tusundaki çıktılara İlişkin bilgi 2 -İçsel geribildirimle kullanımı sıklıkla gereksiz 3 -Laboratuvarda daha yararlı 1 -Hareketin kalitesi yada örüntülerine(kinemetik) ilişkin bilgi 2 -Genellikle içsel geribildirimden farklıdır. 3 -Gerçek dünya işlerinde daha yararlıdır.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ • • *Motivasyonel özelliği *Pekiştirme özelliği *Bilgi sağlama özelliği *Bağımlılık yaratma özelliği
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ 1 -Motivasyonel Özellik Motivasyon bireylere amaçlarını başarma doğrultusunda çabayı arttıran bir enerji sağlar. Pekiştirme bireyin ürettiği etkinlikleri tekrarlamalarına, cezalandırma ise etkinliğin tekrarından kaçınmalarına neden olur.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ 1 -Motivasyonel Özellik Antrenörün “iyi yaptın, devam ettir” sözü. Sporcunun gayretine neden olur. Uzun süreli tekrarlı görevlerde sporcunun sıkılması durumunda verildiğinde ani performans yükselmelerine neden olur.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ 1 -Pekiştirme özelliği Basketbol antrenörünün oyuncusuna zor bir pası tamamladığında ‘iyi iş çıkardın’ demesini ele alalım. Burada geri bildirim pekiştirme işlevine sahiptir. Pekiştirmenin amacı ayni koşullar altında faaliyetin tekrarlanabilme olasılığını arttırır.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ Olumsuz pekiştirme sporcunun performans sonrasındaki hoşnut olmama durumunu ortadan kaldırıp etkinliği gerçekleştirme olasılığını güçlü kılmaktadır. örn. Antrenör sporcuya hata yaptığında hatasını söylerken doğrusunu yaptığında hiçbir şey söylememesi(burada antenör olumsuz yorumu geri çekerek olumlu davranışı pekiştirmektedir)
ETKİ YASASI Edimsel öğrenmenin bir ilkesi ara sıra verilen geribildirimdir(aralıklı pekiştirme), bu geribildirim her performans girişiminden sonra verilen geri bildirimden etkilidir.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ 3 -Bilgi sağlama özelliği Dışsal geribildirim ne çok fazla ne de çok az bilgi içermelidir. Ayrıca miktarı sporcunun seviyesine bağlı olarak ayarlanmalıdır. Karmaşık ve anlaşılması güç geri bildirimlerden kaçınılmalı ve temel hatalar saptanıp bu hatalara yönelik geri bildirimler verilmelidir.
DIŞSAL GERİ BİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ YÖNLENDİRİCİ /BETİMLEYİCİ VE AÇIKLAYICI Yönlendirici geri bildirim; bireyin hatayı nasıl düzelteceği konusunda onu yönlendirir. Örn. sol adımını sol kolunu savurduğun zaman atmalısın vb.
DIŞSAL GERİBİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ Betimleyici geribildirim beceri Performansı sırasında yapılan hataları betimleyen geribildirim türüdür. Antrenörün bu sefer pozisyonun daha iyi idi demesi betimleyen bir geri bildirimdir. Açıklayıcı geribildirim ise öğrenenlere bir sonraki hareketlerinde daha etkili düzeltmeler yapabilmeleri için kullanacakları bilgileri sağlar.
DIŞSAL GERİ BİLDİRİMİN ÖZELLİKLERİ Bağımlılık yaratma özelliği Spora yeni başlayanlarda sözel bilişsel evrede geribildirim sıklığı yüksektir. Sporcuya pekiştirme ve bilgi sağlama amaçlı geri bildirim verilir. Bu evrede sporcuya geribildirim verirken antrenörün dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır.
. Antrenörlerin sporcuya geribildirim verirken dikkat etmesi gerekenler 1 - Geri bildirimin verilip verilmeyeceği 2 - Nasıl bir bilginin verileceği 3 - Ne detayda bilginin verileceği 4 - Ne sıklıkta geri bildirim verileceği 5 - Ne zaman geri bildirim verileceği
GERİBİLDİRİMİN VERİLİP VERİLMEYECEĞİ Bilgi iç mekanizmalar (ses, görsel bilgi vs. )aracılığı ile alınabiliyor ve algılanabiliyorsa herhangi bir dış kaynaktan(öğretmen, antrenör vb. ) tanımlayıcı bilgi verilmemelidir.
GERİBİLDİRİMİN VERİLİP VERİLMEYECEĞİ Kişi hareketi yeni öğreniyorsa veya doğru yapıp yapmadığından tam emin değilse, pekiştirme ve bilgi sağlama amaçlı geribildirim verilmelidir.
NE KADAR BİLGİNİN VERİLECEĞİ • Düzeltme verirken bireyin dikkat kapasitesi, kısa süreli bellek kapasitesinin sınırlılığı bilinmelidir. • Ayrıca kişinin öğrenme seviyesine bağlı olarak her seferinde az bilgi vermek ve düzeltmeler sonrası yeni bilgiler sağlamak faydalı olacaktır. • Araştırmalar özetleyerek çeşitli aralıklarla verilen bilginin faydalı olduğunu göstermektedir.
NASIL BİR BİLGİNİN VERİLECEĞİ • Kişiye hareketin nasıl yapılması ile ilgili bilgi verilebileceği gibi; • Örn. basketbolda doğru bilek hareketi • gibi teknik detaylar. • Hareket kalıbının doğru yerleşmesi için detay bilgilerde zaman verilmelidir. • Örn. uzun atlamada optimal hız
NE DETAYDA BİLGİNİN VERİLECEĞİ Verilecek geri bildirimin çok genel yada çok detay olmasının öğrenmeye faydası olmayacaktır. Ortalama bilginin verilmesi performansı ve öğrenmeyi olumlu etkileyecektir.
NE ZAMAN GERİBİLDİRİM VERİLECEĞİ Karmaşık ve zor becerilerde geribildirim kişiye denemeden sonra verilmelidir. Beceri öğreniminin üst seviyesinde olan bireylerde hareket kalıbının oturması ile birlikte bireyin kendi hatalarını algılamasına imkan vermek amacı ile antrenörler deneme yapıldıktan bir süre sonra geribildirim vermelidirler
NE SIKLIKLAR GERİGİLDİRİM VERİLECEĞİ • Sık geri bildirim sağlamak performansı artırırken öğrenme üzerine beklenen etkiyi oluşturmamaktadır. • Sıklık iyi ayarlanmalıdır. Sık verilen dışsal geri bildirim içsel geri bildirim mekanizmalarının çalışmasını engeller(içsel bilgilerin yorumlanamaması ile hataların artması, kazanımların kalıcı olmaması, öğrenmenin gerçekleşememesi).
ÖZET GERİ BİLDİRİM Antrenörler sporcularına öğrenme yaşantılarını dikkate alarak özet geri bildirim sağlayarak bağımlılıklarını an aza indirirler. Örn. Voleybolda önceleri her servise verilen geri bildirim öğrenme attıkça 2 serviste , 3 servis ve zaman içerisinde 10/15 serviste verilmeye başlanır.
GERİBİLDİRİM’İN önemli ilkelerinde biriside sıklığıdır. 2 tür sıklıktan söz edilir. 1 -MUTLAK SIKLIK Toplam geri bildirim sayısını verir. Örn: 30 deneme yapıldı ve 10 geri bildirim verildi. Mutlak mutlak sıklık 10’dur.
2 - RELATİF SIKLIK Deneme sayısının geri bildirim sayısına oranıdır. Örn: 30 deneme 10 geri bildirim olsun relatif sıklık 10/30 = %3, 3 dür.
SPORCUYU GERİBİLDİRİM BAĞIMLILIĞINDAN NASIL KURTARABİLİRİZ?
• Özet GERİBİLDİRİM vererek. Ancak burada görevin karmaşıklığı ve öğrenme düzeyi göz önünde tutularak kademeli bir şekilde özetlemeye gidilmelidir.
GERİ BİLDİRİM NE ZAMAN VERİLMELİDİR?
• * Eğer bir hareket ile geri bildirim arasındaki zaman aralığında hiçbir etkinlik yer almıyorsa geribildirimin gecikmesi öğrenmeyi etkilemez. • *Geri bildirim ile hareket arasında yer alan etkinlikler öğrenilen harekete benzer ise öğrenme olumlu etkilenir, farklı ise öğrenmede düşüş olur.
- Slides: 39