Farmaceutische zorg voor mensen met een verstandelijke beperking

Farmaceutische zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Linda Mulder-Wildemors

Linda Mulder-Wildemors SIR Institute for Pharmacy Practice & Policy, Leiden Poliklinisch apotheker bij Isala Klinieken, Zwolle 2

SIR Institute for Pharmacy Practice & Policy? Expertisecentrum eerstelijns farmacie Tussen wetenschap en apotheekpraktijk

Aanleiding IGZ-rapport uit 2010: ‘Medicatieveiligheid voor kwetsbare groepen in de langdurige zorg en zorg thuis onvoldoende’.

Conclusies IGZ-rapport Samenwerking instellingen MVB en apothekers onder de maat Verschillende medicatielijsten voor één cliënt Medicatiebewakingsignalen niet tijdig afgehandeld Niet 1 x/jaar medicatiebeoordeling Kennis begeleiding gnm onvoldoende Geen geneesmiddelencommissie die beleid bepaalt

Lacune Geen onderwijs voor apothekers Specialistische input apothekers nodig Toebedachte rol waar kunnen maken

7

SIR masterclass § In 6 maanden 4 cursusdagen § Theorie op cursus en uitvoer in praktijk § Vogelvlucht

Onderwerpen masterclass Veel voorkomende verstandelijke beperkingen Farmacotherapie veel gebruikte medicatie Medicatie optimalisatie bij MVB Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling Sondes NVAp. VG

Onderwerpen masterclass Veel voorkomende verstandelijke beperkingen § Syndroom van Down § Angelman syndroom § Fragiele X syndroom § Prader Willi syndroom § Rett syndroom § Smith Magenis syndroom

Dhr Koper 32 jaar Instelling MVB: kleinschalig wonen Behandeld door AVG Fragiele X syndroom 11

Fragiele X syndroom Lang gezicht met hoog voorhoofd Grote oren Geprononceerde kin Schuw gedrag Fladderen handen bij stress Taal- en spraakafwijkingen

Fragiele X syndroom Prevalentie: 1: 4000 mannen en 1: 6000 vrouwen Gezondheidsproblemen: § Mitralisklepprolaps (50%) § Epilepsie bij 0 -12 jaar (20%) en neemt af met ouder worden § Oogafwijkingen zoals strabismus (40%), myopie, ptosis, nystagmus § Hyperlaxiteit van de gewrichten met luxaties als gevolg § Hypertensie § Hyperactiviteit met name op jonge leeftijd en bij mannen

Onderwerpen masterclass Veel voorkomende verstandelijke beperkingen Farmacotherapie veel gebruikte medicatie Medicatie optimalisatie bij MVB Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling Sondes NVAp. VG

Farmacotherapie Workshop antipsychotica Switchen tussen antipsychotica Switchen naar een depot Workshop antidepressiva Switchen van antidepressiva Stoppen van psychofarmaca Anti-epileptica 15

Receptorantagonisme antipsychotica Afnemende affiniteit Clozapine H 1 α 1 5 HT 2 A M 5 HT 2 C D 2 Quetiapine H 1 α 1 5 HT 2 A 5 HT 2 C (nor) D 2 M (nor) Olanzapine H 1 5 HT 2 A 5 HT 2 C M D 2 α 1 Risperidon 5 HT 2 A α 1 D 2 H 1 5 HT 2 C Haloperidol D 2 α 1 5 HT 2 A Pipamperon 5 HT 2 A D 2 α 1 Aripiprazol D 2* 5 HT 1 A* 5 HT 2 A α 1 H 1 *Partieel agonisme

Kennis loont! Bijwerkingen kunnen voorspeld worden op basis van receptorprofiel.

Receptorafhankelijke bijwerkingen (Bij)werking Risico voor bijv. : ‘Gunstig’ voor bijv. : Anti-D 2 EPS Libidoverlies Galactorroe Parkinson pat. MVB Hypersexualiteit Anti-α 1 Orthostase Sedatie Ejaculatie-stoornis Vallen Slaapproblemen/PTSS? Anti-H 1 Gewichtstoename Sedatie Patienten met overgewicht/DMII Anorexie Vallen Anti-M Droge mond Leesproblemen Verwardheid Obstipatie Erectiestoornis Sedatie Gebit (Cariës) Vallen Slaapproblemen Allergieën Tandartsen Slaapproblemen

Dhr Koper Gebruikt haloperidol 2 dd 2 mg Last van extrapiramidale bijwerkingen. Dosisverlaging zinvol of is ander middel beter? 19

Onderwerpen masterclass Veel voorkomende verstandelijke beperkingen Farmacotherapie veel gebruikte medicatie Medicatie optimalisatie bij MVB Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling Sondes NVAp. VG

Medicatieoptimalisatie dmv 21

Stappenplan medicatiebeoordeling NG DI I E R p Sta BE R O O 0. V 1. farmacotherapeutische anamnese 2. farmacotherapeutische analyse 5. follow-up en monitoring eutisch p a r e h t farmaco lplan behande 4. overleg patiënt 3. overleg arts en apotheker

23

Dhr Koper Ordenen gegevens: § Indicaties § Medicatie § Behandeldoelen § Labwaarden 24

STRIP stap 2. 1: Ordening gegevens Indicatie Medicatie Meetwaarde Behandeldoel Diabetes Mellitus 2 Metformine 500 mg 2 dd 1 Hb. A 1 c: 49 mmol/mol BMI: 29 Hypertensie Atenolol 50 mg 1 dd 1 Hydrochloorthiazide 25 mg 1 dd 1 Simvastatine 40 mg 1 dd 1 RR: 120/70 LDL: 3, 7 mmol/l TG: 2, 49 mmol/l Kalium: 3, 7 mmol/l MDRD: 105 ml. min Voorkomen lange termijn complicaties en cardiovasculaire aandoeningen Geen klachten Voorkomen cardiovasculaire complicaties Schizotypische persoonlijkheid Clozapine 100 mg 1 dd 1 + 1 dd 2 Clozapine 25 mg 1 dd 2 Dogmatil 400 mg 1 dd 1 en 1 dd 0, 5 Cisordinol injectievloeistof z. n. bij escalatie 100 mg im Akineton 2 mg 2 dd 1 Glycopyrronium 3 mg 3 dd 1 ? Verminderen cognitiefperceptuele en angstklachten

STRIP stap 2. 1: Ordening gegevens Indicatie Meetwaarde Behandeldoel Astma Voorkomen benauwdheidsklachten Voorkomen exacerbaties Voetschimmel Ventolin 100 mcg aerosol 2 dd 2 Atrovent 20 mcg aerosol 4 dd 2 Aerochamber plus mondstuk Miconazolcreme 2 dd Geen voetschimmel ? Rivotril 2 mg Obstipatie Lactulose 1 dd 30 ml Stoelgang volgens afgesproken protocol Fragiele X syndroom Verbeteren kwaliteit van leven, gerichte aandacht is geïndiceerd op cardiaal, psychiatrisch gebied en op oogafwijkingen

STRIP stap 2. 2: Farmacotherapeutische analyse Controle op aanwezigheid FTPs: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. onderbehandeling niet effectief overbehandeling (potentiële) bijwerkingen klinisch relevante contra-indicaties en interacties onjuiste dosering gebruiksproblemen

Farmacotherapeutisch behandelplan (FBP) Priori FTP Actie Wie Evaluatie /wanneer teit Wie /wanneer 28

Onderzoek toepassen in praktijk Slikproblemen veelvoorkomend (benzodiazepines!) Screen min 1 x per 5 jaar op CV risicofactoren § Extra voorzichtigheid bij voorschrijven atypische antipsychotica Fractuurrisico: Slechte botkwaliteit bijna helft MVB § Gebruik anti-epileptica is risicofactor! § Vit D suppletie in alle MVB > 50 jaar Chronische nierfunctiestoornis § Sarcopenie: MDRD kan e. GFR overschatten! Antipsychotica afbouwen bij 1 op 3 patiënten mogelijk

Onderwerpen masterclass Veel voorkomende verstandelijke beperkingen Farmacotherapie veel gebruikte medicatie Medicatie optimalisatie bij MVB Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling Sondes NVAp. VG

Geneesmiddelenwet 2007 Handreiking medicatiebeleid Gehandicaptenzorg 2009 Overdracht medicatiegegevens in de keten Handreiking werkvoorraad geneesmiddelen Wet zorg en dwang 31

Onderwerpen masterclass Veel voorkomende verstandelijke beperkingen Farmacotherapie veel gebruikte medicatie Medicatie optimalisatie bij MVB Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling Sondes NVAp. VG

PEG Percutane Endoscopische Gastrostomie 33

Problemen sonde Verstopt Medicatie door sonde Voeding 34

Onderwerpen masterclass Veel voorkomende verstandelijke beperkingen Farmacotherapie veel gebruikte medicatie Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling Medicatie optimalisatie bij MVB Sondes NVAp. VG

NVAp. VG 60 apothekers (openbaar en ziekenhuis) Belangen van apothekers werkzaam voor mensen met verstandelijke beperking behartigen Kennis bundelen en delen

En verder… Farmaceutische zorg MVB in 1 e lijn Nascholing AP/HA/AVG voor onderzoek medicatiebeoordeling MVB in 1 e lijn 37

38

39

Vragen? 40