FARKL YAKLAMLARA GRE DEIEN AILE SOSYOLOJDEK FARKLI YAKLAIMLARA

FARKLı YAKLAŞıMLARA GÖRE DEĞIŞEN AILE

SOSYOLOJİDEKİ FARKLI YAKLAŞIMLARA GÖRE AİLEDEKİ DE ĞİŞMELERİ AÇIKLAMA. . Sosyologlar aileyi toplumun temel kurumlarından biri olarak kabul etmektedirler. Aile en genel anlamıyla, ana - baba, çocuklar ve tarafların kan akrabalarından oluşmuş ekonomik ve toplumsal birlik olarak tanımlanmaktadır.

SOSYOLOJİDEKİ FARKLI YAKLAŞIMLARA GÖRE AİLEDEKİ DE ĞİŞMELERİ AÇIKLAMA. . Ancak insanlar aile birimi içinde yaşamaktaysa da ailelerin yapısı ve yerine getirdiği fonksiyonlar hem toplumdan topluma hem de zaman içince değişime uğramaktadır. Aile konusunda birçok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Özellikle yüzyılın ikinci yarısında ailenin geçirdiği değişmeler, kadının aile içindeki rolü, ailenin geleceği gibi konular çeşitli yönleriyle tartışılan konular olmuştur.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM Yapısal-fonksiyonel yaklaşıma göre, aile biçimleri belirli fonksiyonları yerine getirir ve bu belirli fonksiyonlar aile içi ilişkiler, rol ve statüleri yaratarak aile yapısını şekillendirir. Aile, toplumsal sistemde belirli fonksiyonları yerine getirirken diğer kurumlarla etkileşim halindedir. Bu nedenle aile yer aldığı toplumsal sistem içinde ele alınmalıdır.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM Aynı zamanda aile kurumu içinde yer aldığı toplumsal sisteme fonksiyonel bağlarla bağlıdır. Sosyal-kültürel değişmeler şüphesiz aile yapısını etkilemektedir. Zaman içinde aile yapıları farklı özellikler kazanıp, farklı fonksiyonları yerine getirmeye başlayabilirler.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM Geniş aile daha çok geleneksel ve tarıma dayalı toplumların bir kurumu olarak görülmektedir. Geniş aile daha çok ekonomik ve siyasal birlik olarak, çekirdek aileden daha fazla fonksiyona sahiptir.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM Ogburn (1953) geniş ailenin fonksiyonlarını şu şekilde belirtir: 1 - Ekonomik fonksiyon: Geniş aile kendi başına yeterli ekonomik birimdir. Ailede gelişmiş bir ekonomik işbirliği ve işbölümü vardır. Ekonomik bir bütün olan ailede gelir tek elde toplanır ve masraflar buradan yapılır. 2 -Prestij fonksiyonu: Aile üyelerinin statüleri ve prestijleri geniş ailenin toplumdaki konumuna bağlıdır. Burada sosyal statünün kaynağı ailedir. 3 -Eğitim fonksiyonu: Aile üyelerinin her türlü eğitimi (mesleki, dinsel, vb. ) geniş aile içinde verilmeye çalışılır. Yeni yetişen nesillerin sosyalleşmesi ile sadece anne-baba değil, bütün aile üyeleri ilgilendirir.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM 4 -Koruyucu fonksiyon: Aile, üyeleri için bir güvence kaynağıdır. Koruma maddi ve manevi olabilir. Geniş aile sanayi toplumlarındaki sosyal güvenlik kurumlarının görevlerini yapmaktadır. 5 -Dinsel fonksiyon: Aile üyelerine dinin gerekleri öğretilir ve bunu uygulayacakları bir ortam sağlanır.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM 6 -Eğlenme fonksiyonu: Aile üyelerinin dinlenme ve eğlenme ihtiyaçlarının karşılanması geniş aile tarafından sağlanmaktadır. Boş zamanların değerlendirilmesinde bireylere yol gösterilir. 7 -Aile üyeleri arasında sevgiyi sağlama ve üreme fonksiyonu: Ailenin en eski belki de değişmeyen tek fonksiyonudur. Evlilik işlerinin düzenlenmesi geniş ailenin yerine getirdiği fonksiyondur.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM Yapısal fonksiyonel yaklaşıma göre, sanayileşmenin sonucunda geniş aile birçok fonksiyonunun kaybetmiştir ve çekirdek aile toplumlarda egemen olmaya başlamıştır. Aile geleneksel-tarıma dayalı toplumlarda birçok fonksiyona sahipken, sanayi toplumlarında sadece çoğalma, çocuğun sosyalleştirilmesi ve eşler arasında psikolojik ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Diğer fonksiyonlar başka kurumlar tarafından yerine getirilmektedir.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM Bu yaklaşımın önde gelen temsilcilerinden Parsons (1959) çekirdek ailenin temel olarak iki fonksiyon sahibi olduğunu belirtir. Bunlardan birincisi üreme ve küçük yaştaki çocukların sosyalleştirilmesidir. İkincisi ise eşler arasında psikolo-jik tatmindir. Parsons’a göre aile daha önce sahip olduğu temel fonksiyonlar› kaybetmiştir.

YAPISAL FONKSIYONEL KURAM Yapısal-fonksiyonel yaklaşıma göre, geleneksel ve tarımın egemen olduğu toplum yapısında fonksiyonel olan geniş aile, sanayi toplumlarında fonksiyonunu kaybetmiştir. Birçok sosyal bilimci sanayileşme ve kentleşme ile çekirdek aile arasında bir bağlantı olduğunu ileri sürmektedirler. Bu görüş yüzeysel gözlemlere de uygun düşmektedir. Böylece toplumsal değişme, sanayileşme ve kentleşme sürecinde geniş ailenin giderek yerini çekirdek aileye bırakacağı düşüncesi öne sürülmektedir.

ÇATIŞMACI KURAM Kökenini Karl Marks’ın felsefesinden alan çatışmacı kuram, sosyal sınıflar arasındaki çatışma üzerinde odaklaşmaktadır. Marks’ın çatışma ve sosyoekonomik değişime dikkat çekmesi, birçok sosyal bilimcinin çatışmanın toplum üzerindeki etkisini incelemeye yöneltmiştir. Marks’a göre değişmenin dinamiği sınıflar arasındaki çatışmadır ve kapitalizmin çelişkileri toplumda dönüşüme yol açacaktır. Toplumun maddi koşulları üstyapıyı şekillendirmektedir ve toplumun yapısı temel üretim biçimi tarafından belirlenmektedir. Mark çatışmanın evrenselliğini ve tüm toplumsal yapılarla olan sistemli ilişkisini vurgulamıştır.

ÇATIŞMACI KURAM Marks ve Engels’e göre kapitalist toplumdan sosyalist topluma devrimle geçiş kadını özgürleştirir. Kadın-erkek eşitliği ise ancak sosyalist bir toplumda sağlanabilir. Bu görüşe göre, diğer kurumlar gibi aile kurumu da ekonomik ilişkilerle ve bu ilişkilerin desteklediği mülkiyet düzeni ile değişmektedir. Diğer bir deyişle toplumda değişmeyi sağlayan belirli üretim tarzını altüst eden ve mülkiyet düzenine karşıt duruma düşüren ekonomik üretici güçlerin gelişmesidir

ÇATIŞMACI KURAM Marksist yaklaşım aileye eleştirel bakar ve ailenin toplumda mevcut sınıf farklılıklarını önemli rol oynadığını iddia eder. Örneğin, işçi sınıfına eşitsizliğin normal olduğunu kabul ettirmede aile önemli bir rol oynar.

ÇATIŞMACI KURAM Ailenin toplumsal eşitsizliğin yeniden üretimdeki rolü farklı biçimlerde gerçekleşir. Engels “Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni” adlı yapıtında mal varlığının oğullara geçirilebilmesi için aile ilişkilerinin saptanması gerektiğini belirtir. Böylece aileler zenginliğin yoğunlaşmasını ve sınıfsal yapının yeniden üretimini izleyen kuşaklara aktarma olanağına kavuşur. Engels aynı zamanda ailenin ataerkil yapıyı nasıl sürdürdüğünü de açıklar.

ÇATIŞMACI KURAM Erkeklerin kendi mirasçılarını bilmelerinin tek yolu kadın cinselliği üzerindeki kontrolleridir. Engels buna dayanarak ailenin kadınları erkeğin cinsel ve ekonomik malı durumuna dönüştürdüğünü savlar. Günümüzde, ücretli işgücüne katıldıkları halde kadınlar hala çocuk yetiştirme ve ev işleri ile ilgili sorumlulukları yüklenmektedirler.

MIKRO ÇÖZÜMLEMELER: SEMBOLIK ETKILEŞİM VE SOSYAL – ALIŞVERİŞ KURAMI Erkeklerin kendi mirasçılarını bilmelerinin tek yolu kadın cinselliği üzerindeki kontrolleridir. Engels buna dayanarak ailenin kadınları erkeğin cinsel ve ekonomik malı durumuna dönüştürdüğünü savlar. Günümüzde, ücretli işgücüne katıldıkları halde kadınlar hala çocuk yetiştirme ve ev işleri ile ilgili sorumlulukları yüklenmektedirler.

MIKRO ÇÖZÜMLEMELER: SEMBOLIK ETKILEŞİM VE SOSYAL – ALIŞVERİŞ KURAMI Sembolik etkileşim: Bu kuram, aileyi etkileşen kişilerin birliği olarak tanımlamıştır ve aile yaşamının karı koca, ebeveynler ve çocuklar arasındaki ilişkiyi sürdürmeyi sağlayan etkileşimlerden kurulu olduğunu ileri sürmüştür. Ailede herkesin belli bir yeri vardır ve aile üyelerinin bu rolleri yerine getirmesi beklenir. Bu rol aile beklentilerine uygundur.

MIKRO ÇÖZÜMLEMELER: SEMBOLIK ETKILEŞİM VE SOSYAL – ALIŞVERİŞ KURAMI Aile yaşamı zaman içinde değişir; yeni evli bir erkek ve kadının ilişkilerinde bekledikleri gündelik yaşamın gerçekleri karşısındaki tutumları değişebilir. Sembolik etkileşim yaklaşımından bakıldığında aile daha az katı bir örüntüye veya yapıya sahiptir. Bu yaklaşımı savunanlar eş seçimi, aile içi roller, evlilik etkileşimi, çocuğun toplumsallaştırılması konuları üzerinde durmaktadır.

MIKRO ÇÖZÜMLEMELER: SEMBOLIK ETKILEŞİM VE SOSYAL – ALIŞVERİŞ KURAMI Sosyal Alış-veriş Kuram›: Bu yaklaşıma göre evlilik bir uzlaşma alanı olarak tanımlanır. Bu alış-veriş içinde başka biriyle flört eden kişi flört ettiği insanın bir eş olarak seçimindeki avantajları ve dezavantajları değerlendirir. Özetle, değişim kuramı bireylere eş seçiminde en iyi anlaşmayı yapmalarını ailenin oluşturulmasının özü olarak gösterir. Bu karşılıklı alış-verişe temel olan en kritik boyut fiziksel çekiciliktir. Ataerkil toplumlarda güzellik kadınların evlilik pazarına sunduğu en önemli meta olarak görülmüştür.

MIKRO ÇÖZÜMLEMELER: SEMBOLIK ETKILEŞİM VE SOSYAL – ALIŞVERİŞ KURAMI Güzelliğe yüklenen bu yüksek değer kadının fiziksel görünüşü ile geleneksel kaygılarını ve yaşını açıklamadaki duyarlılığını gösterir. Erkekler ise genellikle sahip oldukları maddi kaynaklara göre değerlendirilir.

MODERN AİLE YAŞAMINDA DEĞİŞİMLER VE ÇEŞİTLİLİK Sanayileşme ve kentleşme ile birlikte aile geniş aileden çekirdek aileye doğru bir değişim geçirmektedir. Bu değişimin sonucunda ailenin boyutunun küçülmesi, geniş ailelerin azalması ve çekirdek ailelerin artması beklenmektedir. Günümüz toplumlarında hızlı bir değişme yaşanmasına rağmen, gelecekte çekirdek ailenin süreceği tahmin edilebilir.

MODERN AİLE YAŞAMINDA DEĞİŞİMLER VE ÇEŞİTLİLİK Özellikle gelişmiş ülkelerde çekirdek aile yapısı parçalanmaktadır. Boşanma oranları artmasıyla tek ebeveynli ailelerin sayısında artış gözlenmektedir. Bu eğilimin gelecekte devam edeceği söylenebilir. Yine özellikle gelişmiş ülkelerde ailelerin sahip olduğu çocuk sayıları düşmektedir ve tek çocuklu ailelerin sayısı artmaktadır.

MODERN AİLE YAŞAMINDA DEĞİŞİMLER VE ÇEŞİTLİLİK Günümüz toplumlarında insanlar farklı birçok aile yaşamları sürmektedirler ve insanların yaşamlarını sürdürdükleri aile yapısı tek tip olmaktan çok çoğulcu bir durum sergilemektedir. Bunun kanıtlarını, tek ebeveynli haneler, birlikte yaşama, boşanma oranlarının artması, evlilik ile ilgili değişmelerde görebilmekteyiz.

MODERN AİLE YAŞAMINDA DEĞİŞİMLER VE ÇEŞİTLİLİK Endüstri öncesi toplumlarda, genel olarak anne-baba, çocuklar ve kan bağı olan kişilerden oluşan geniş ailede yaşarlardı. Endüstrileşme ile beraber, artan sosyal hareketlilik ve coğrafik göçler sonucu bireyler, anne-baba ve çocuklardan oluşan çekirdek ailede yaşamaya başlamışlardır. Artan boşanma oranları, demokratik hak ve özgürlüklerin genişlemesi sonucu aile yapısı farklılaşmış ve önemli değişimler geçirmiştir.