Farkl ortam ve koullarda baston kullanma uygulamalar APRAZ

Farklı ortam ve koşullarda baston kullanma uygulamaları

ÇAPRAZ BASTON TEKNİĞİ İLE DÜZGÜN YÜRÜYÜŞ : Bastonla yürümeye yeni başlayan kişilerde genellikle kolların kasılması, kolların gerilmesi, boşta kalan elin ve parmakların gerilip açılması, ayak sürüme, ayakların ve bacakların normal dışı hareketi, boynun bükülmesi, kambur çıkarılması, dudak ısırılması, yüzün gerilmesi, dilin çıkarılması gibi düzeltilmesi gereken şekil bozukluklarına rastlanır.

Yapılan çalışmalarla hem tekniğin doğru olarak kullanılması, ve hem de hataların düzeltilmesi vücut, baston ve tekniklerde uyumun sağlanmasına çaba gösterilmelidir. Daha sonra belli iki nokta arasında bir hat boyunca düzgün ve doğru yürüme alıştırmaları yapılmalıdır. Bu uygulamalarda amaç; bastonu tanıtma, bastona alıştırma, yürüme bozukluklarını giderme, doğru ve düzgün yürüme alışkanlığının kazandırılmasıdır.

ÇAPRAZ BASTON TEKNİĞİ İLE KENAR İZLEME : Genel olarak bina içi mekanlarda baston kullanılarak kenar izlerken duvar kenarına yaklaşılır ve çapraz baston vaziyeti alınır. Ancak bastonun rahat ve kolayca hareket edebilmesi için, ucu normal tutuşa göre biraz daha öne kaydırılarak uzatılır. Böylece baston ucu zemin ile duvarın birleştiği çizgiye veya köşeye temas eder, bu temas kesilmeden yürünür. Çalıştığı iş yerinde müdürü veya ustabaşı ile görüşmek isteyen görme engelli bir kişi özel işaretler ve ipucları yardımı ile çapraz bastonla kenar izleme tekniğini kullanarak görüşme yerini veya odayı daha kolay bulabilir. (Sarkaç Baston da kullanılabilir. )

BASTONLA KAPI KOLU BULMA VE GİRİŞ ÇIKIŞ : Bastonla yürürken herhangi bir kapıya gelindiğinde veya baston kapıya çarptığında durulur ve baston yere dik duruma getirilir. Bastonun kapı ile teması kesilmeden ve dikliği bozulmadan baston birkaç santimetre yukarıya kaldırılır, sağa ve sola götürülerek taranarak kapı kolu aranır. Genellikle baston kapı koluna takılır. Kapı kolu belirlendikten sonra boşta bulunan el teması ile kola gidilir, bir elle kapı açılırken diğer elle çapraz baston vaziyeti alınarak yürünür. Kapı ve kapı kolu ilk durumuna getirilinceye kadar yani kapı kapatılıncaya kadar kapı kolu bırakılmaz.

BASTONLA MERDİVEN ÇIKIŞI : Bastonlu yürüyüşlerde merdivene gelindiği anlaşılınca bastonun ucu basamağa çarpması ile durulur ve baston ucunun zeminle teması kesilmeden baston dik duruma getirilir. Basamakta, bastonun teması kesilmeden sağa ve sola gezdirilerek basamağın genişliği, yüksekliği, merdivenin yan bitim noktaları hakkında bilgi sahibi olunarak durulacak hareket mahalli belirlenir. Genel olarak duvar tarafına yaklaşılır, ayak burunları basamağa dokunur, baston ikinci basamağa çıkarılır, rahat tutabilmek için baston biraz kısa tutulur tutamağın yarısına kadar yada daha fazla nasıl rahat tutulabilecek ise tutuş kaydırılabilir. Merdiven çıkışlarında sol eli kullanmakta yarar vardır.

BASTONLA MERDİVEN İNİŞİ : Merdivenlere doğru çapraz baston veya sarkaç baston tekniği ile yüründüğünde bastonun merdiven inişini haber vermesi halinde kesinlikle durulur. Baston birinci basamaktan aşağıya düşürtülerek dik vaziyete getirilir. Bütün bu baston dikişlerinde bastonu tutan elin tersi yüze gelecek şekildedir. Basamağın genişliği merdiven çıkışında olduğu gibi taranarak kontrol edilir. Sağa doğru yaklaşılır. Baston ayakların önünde minik ritmik hareketlerle basamağı tararken bastondan yararlanarak ayak burunları eşit olarak basamaktan taşırılır veya basamak kenarı ile eşitlenir.

• Doğru ve düzgün bir iniş vaziyeti alınıp alınmadığını kontrol etmek için bastonla basamaklardan ayak burunlarının eşit olarak taşırılıp taşırılmadığı kontrol edilir. Bunun için de bastonun sağ ve sol ayakkabının iç kısmında hangi noktaya dokunuyorsa dış kısmında da simetriğine aynı noktaya dokunmasına özen gösterilir. • Bastonla ikinci basamağın bitim noktası bulunur, bunun için baston tutamağın üstünden üst bitim noktasından uzun olarak tutulur, bastonu tutan kol yandadır, bastonun kıvrık baş kısmı yanda ve dışarıya bakar şekildedir, bastonun üçte iki ağırlığı elde, üçte bir ağırlığı basamak üzerinde durur, el, tutamakla baş kısmı arasında işaret parmağı ile baş parmak bastonun istikametinde diğer üç parmak tutamağı kavrar şekildedir

• Kol dondurulur, tutuş yine yumuşaktır, inişe geçildiğinde her basamakta kurtulan baston bir sonraki basamağı bulur, bu ritim ve sesi takip eden görme engelli bitişi veya bitişe iki basamak kaldığını bastonun uzun süre kaymasından anlar ve inişi tamamlar. • Başka bir iniş şeklinde; iniş vaziyeti alınıp ikinci basamağın sonu bulunduktan sonra bastonun ucu bir iki santimetre kadar kaldırılır, bu pozisyon korunarak basamaklara bston ucu deydirilmeden inilir, baston zemine deyip kayınca merdivenin bitişine gelindiği anlaşılır.

BASTONLA ENGEL GEÇME-ENGEL TANIMA VE İPUCU ARAŞTIRMA : Bastonla yürüyüş sırasında her hangi bir engele çarpma anında baston dik duruma getirilir ve bastonu tutan elin altından bastondan yararlanarak bastona temasla engele gidilir. Engel tanınırken enine, boyuna dikkatli bir şekilde incelenmelidir. İşaret veya ipucu araştırırken de baston soldan sağa ve küçükten büyüğe doğru yarım daireler halinde yerde yay çizer. Böylece zemin hakkında da bilgi elde edilmiş olur.

• SARKAÇ BASTON TEKNİĞİ : Değişik niteliklerdeki zeminlerde, yollarda ve mekanlarda yürürken kullanılan bir tekniktir. • SARKAÇ BASTON TUTUŞ ŞEKLİ : Tutamakla parmakların teması ve kavrayış Çapraz Bastondaki gibidir. Ancak baston önde tutulur. Ve üst kol vücudun yan boşluğuna gelecek şekildedir. Ön kol vücut ile belli bir açı yapar ve bastonun kıvrık kısmı karın hizasında ve yere dönük olarak tutulur. Bastonun ucu ile vücut arasında bir adımlık emniyet boşluğu vardır veya kişi engel ve tehlikeleri bir adım önceden haber alır.

SALINIM-ARK AÇMA : Sarkaç Baston tutuluşundan sonra yürüyüşe geçmek için, baston önde yay çizerek zeminin niteliklerini ele ulaştırmalıdır. Çizilen bu yayın genişliği her iki omuzun yere izdüşümünün on-onbeş santimetre dışına taşacak şekilde olmalıdır. Bazı ülkeler iki-üç santimetre taşırılması üzerinde karar kılmışlardır. Önemli olan vücut genişliğini aşmasıdır. Açılan bu yay veya ark’ın genişliğini başlangıçta eğitici iki sınır cisim arasında yaptırmalıdır.

• DÜZGÜN ARK-DOĞRU RİTM VE YÜRÜYÜŞ : • Sarkaç Bastonla yürürken adımlarla, bastonun salınımı ve ritm üçlü bir bütündür. Şöyleki; sağ adım atılırken aynı anda baston sola yay çizer, başlama ve bitiş aynı süreç içinde olur, sola adım atılırken de baston ucu sağa yay çizer. Böylece önde yürüyüş halinde olan bastonun kontrol ettiği, başka bir ifadeyle taranmış bölgeye ayak basma olasılığı güvenli yürümeyi sağlar. • Ancak adımlar, bir tarafa kısa diğer tarafa uzun atılmamalı ve baston bir tarafa çok diğer tarafa az açılmamalıdır. Baston yere bastırılmaz ve kuvvetli sıkılarak tutulmaz. Aksi halde hem ark açmayı zorlaştırır, hem de bileği çabuk yorar. Baston ağırlığının üçte ikisi elde, üçte biri yerde olmalıdır.

• SARKAÇ BASTON KENAR TAKİBİ: Sarkaç Bastonla kenar takibi yapabilmek için kenardan yarım ark boyu kadar uzakta durmak gerekir. Diğer bir söyleyişle; bastonun bir ucu kenara gelmesi koşulu ile açılan ark, kenar takip edilmeden açılan ark’tan farklı olmamalıdır. Ark’ın doğru açılması; kaldırım kenarlarında yürüyüş istikametine eğilen veya taşan ağaç, direk v. b cisimlere çarpmayı veya ayağın takılması sonucu meydana gelebilecek düşmeleri önler. Kenar takip edilirken baston ucu her ark açılışında kenarı bulmalıdır. Dönüşlerin kolayca algılanması, kenardan uzaklaşıp başka istikamete yönelmeme veya her hangi bir kazaya neden olmamayı sağlayıcı yararları vardır.

• PÜRÜZSÜZ ZEMİNLERDE YÜRÜYÜŞ : Asfalt, beton ve mozaik gibi pürüzsüz zeminlerde yürürken açılan ark sürekli zemini yalar ve yerle temas kesilmeden ark açılır. Bazı ülkelerde ark açarken baston yerden bir santimetre kadar yukarıdadır. Ancak her an bir çukur, düşük banket veya basamakla karşılabilir. Bu nedenle yerle temas kesinlikle kesilmemelidir. Baston yeri adeta yalarcasına salınımına devam etmelidir.

• BOZUK VE TOPRAK ZEMİNLERDE YÜRÜYÜŞ : Bozuk zemin ve toprak yollarda yürürken açılan ark’ta; baston ucu yanlız sınır noktalara, sağa vesola açılan ark’ın bitim noktalarına dokunur, bastonun yerle teması kesilerek salınım yapılır.

• Baston tekniklerini verirken yürüyüşe geçmeden önce bileğin uygun biçimde hareketi için gerekli alıştırmalar verilerek engellinin alışkanlık haline getirebilmesi olanağı sağlanmalıdır. Aynı uygulama doğru ark açmasına da yardımcı olacaktır. Yeterli kazanım edinildikten sonra yürüyüşe geçmeli ve ardından kenar takibi yaptırılmalıdır. • Eğitimci kesinlikle tekniğin kavrandığına inandıktan veya engellinin kapasitesi ölçüsünde en son alabildiği hükmüne vardıktan sonra uzak çevreye doğru uygulamalarına başlamalıdır.

• Tüm zeminlerde gerekli olan baston uygulamaları sonunda daha önce eğitimci tarafından belirlenen bir çevrede, bölgede bu baston teknikleri kullandırılarak çevre tanınmaya başlanır. Yönler ve belirli işaretlerden yararlanılarak zihinsel harita yeteneğini geliştirici uygulamalar yapılmalıdır. • Sonuç olarak görme engelli Uzun Baston tekniklerini, cadde ve sokakların biribirlerine göre durumlarını (kesişme, birleşme, trafik açısından ne ifade ettiği ve diğer nitelikleri), yönleri ve zihinsel harita yeteneğini, özgüvenini geliştirecektir. Çevresindeki insanlara olan yükünü, bağımlılığını, geliştirdiği bağımsız yürüme yeteneği oranında azaltmış olacaktır.