Fakulteti EKONOMIK DREJTIMET MENAXHEMENT DHE INFORMATIK Lnda MENAXHIM

Fakulteti EKONOMIK DREJTIMET: MENAXHEMENT DHE INFORMATIKË Lënda: MENAXHIM I BURIMEVE NJERËZORE ushtrime BAKI REXHEPI Ferizaj, 20115/16

Organizimi dhe struktura organizative bakirexhepi@universitetiaab. com 2

ORGANIZIMI I PUNËS Natyra dhe objektivat e organizimit të punës Rregullimi i detyrave dhe i roleve te punës Përcaktimi i standardeve të punës Rregullimi i orareve të punës bakirexhepi@universitetiaab. com 3

Natyra e organizimit të punës Punonjësit e një organizate do të kooperojnë në mënyrë efektive për realizimin e objektivave dhe planeve, në qoftë se ata : i dinë mirë detyrat dhe rolet që do të luajnë, mënyrën se si lidhen midis tyre këto role dhe detyra, nuk do të kenë mungesa në pajisje dhe materiale, dhe në qoftë se do të kenë kushte të mira pune. Të gjitha këto që përmendëm më sipër janë objekt i organizimit të punës. Pra, që të përdoren me efektivitet burimet e një ndërmarrjeje duhet fillimisht të bëhet ai që quhet organizim i punës. bakirexhepi@universitetiaab. com 4

Natyra e organizimit të punës Organizimi është një element i manaxhimit, me anë të të cilit drejtuesit synojnë kombinimin e përpjekjeve të të gjithë individëve për arritjen e objektivave të caktuara, nëpërmjet : projektimit të strukturës së detyrave, dhe marrëdhënieve të autoritetit Përcaktim tjetër i organizimit të punës është ai që e identifikon atë me rregullimin e punëve (detyrave), kushteve të punës dhe raporteve midis vendeve te punës, me qellim që të harmonizohet misioni i organizatës (detyrë parësore e saj), strategjia e drejtimit dhe karakteristikat e individëve qe realizojnë punën. bakirexhepi@universitetiaab. com 5

Natyra e organizimit të punës Përcaktimi i dytë, fokuson më mirë atë që disa studiues e përcaktojnë si objekti i drejtpërdrejtë i organizimit të punës, mund të përcaktohen dhe veprimet që kryhen gjatë organizimit të punës: përcaktimi i mënyrave të strukturimin apo të rigrupimit të punëve në njësi administrative; zgjedhja e teknologjisë së përshtatshme për realizimin e punës; rregullimi i punëve (detyrave) dhe i raporteve midis vendeve të punës (apo roleve); caktimi i ngarkesave fizike dhe mendore; rregullimi i orareve të punës rregullimi i vendit të punës. bakirexhepi@universitetiaab. com 6

Objektivat e organizimit të punës Objektivat që synon të arrijë organizimi i punës janë të natyrës : �ekonomike, dhe �sociale. Disa studiues dallojnë edhe objektiva të natyrës �juridike dhe �të ndërmjetme bakirexhepi@universitetiaab. com 7

Objektivat e organizimit te punës -Eficenca -Efikasiteti Organizimi i punës -Angazhimi në punë -Identifikim me objektivat e organizatës -Ruajtja e shendetit -Kënaqësi në punë -Koordinim i punës me jetën private Respektimi i ligjeve bakirexhepi@universitetiaab. com 8

Objektivat e organizimit të punës Objektivat e natyrës sociale Tri arsye të ekzistencës së këtyre objektivave: etika dhe përgjegjësia sociale, interesi duke u sjellë si qytetar qe pajtohet me ligjet, dhe vendosja e lidhjeve midis objektivave ekonomike dhe sociale. bakirexhepi@universitetiaab. com 9

Rregullimi i detyrave dhe i roleve te punës Trajtimi teknik ose mekanik Trajtimi human apo motivues Trajtimi socioteknik Rregullimi i roleve bakirexhepi@universitetiaab. com 10

Rregullimi i detyrave dhe i roleve te punës Shuler dhe Jackson për projektimin e punës, dallojnë tre lloje kryesore: trajtimi mekanik, i bazuar në inxhinierimin mekanik (i quajtur menaxhimi shkencor); trajtimi i faktorëve humanë, i bazuar në biologjinë dhe psikologjinë; trajtimi motivues, i bazuar në psikologjinë organizative. Autorë tjerë përmendin: trajtimin teknik ose mekanik, trajtimin human (i cili i korrespondon trajtimin motivues të autorëve të sipërmendur) dhe trajtimin socio-teknik. bakirexhepi@universitetiaab. com 11

Përcaktimi i standardeve të punës Pasi i janë përcaktuar detyrat dhe rolet e punës, punonjësit duhet t'i caktohen dhe standardet e ngarkesave fizikë dhe mendore, apo ato që zakonisht njihen me emrin norma të punës. Këto janë më të përdorura në punët që kërkojnë më tepër harxhim energjive fizike dhe që janë të organizuara sipas trajtimit teknik apo mekanik. Përcaktimi i standardeve të kohës realizohet nëpërmjet një procesi i cili përbëhet nga disa etapa. Kështu, fillimisht studiohen elementët përbërës të punës për të parë mundësinë e racionalizimit të tyre (për të përcaktuar nëse ndonjëri të modifikohet, kombinohet, rirregullohet apo eliminohet). bakirexhepi@universitetiaab. com 12

Përcaktimi i standardeve të punës Pas kësaj matet (me kronometër) dhe regjistrohet koha e nevojshme për të realizuar çdo element të ciklit të punës. Shuma e kohëve të elementëve të ciklit të jep kohën e përgjithshme, e cila, e rregulluar edhe për ndërprerjet e ndryshme mund të ndodhin gjatë punës (ndërprerje për nevoja personale, për çlodhje, shërbime të ndryshme të vendit të punës), caktohet si standard për realizimin e kësaj pune. Ky standard pastaj siguron një baze për vlerësimin dhe përmirësimin performancës se punonjësve dhe përcaktimin e sistemit nxitës të pagës. bakirexhepi@universitetiaab. com 13

Rregullimi i orareve të punës Kriteret e rregullimit te orareve të punës Oraret e ndryshme të punës Rregullimi i kushteve të punës bakirexhepi@universitetiaab. com 14

Rregullimi i orareve të punës synon: që me numrin e përshtatshëm te personave të sigurohet prodhimi i të mirave materiale apo shërbimeve, në momentin e duhur, duke kufizuar efektet negative në shëndetin dhe mirëqenien e individëve, duke respektuar detyrimet juridike dhe kontraktuale dhe duke siguruar që shpenzimet e drejtimit të mbeten të pranueshme. bakirexhepi@universitetiaab. com 15

Kriteret e rregullimit te orareve të punës 1. Kërkesat e prodhimit 2. Ndikimi mbi individin 3. Dispozitat juridike. bakirexhepi@universitetiaab. com 16

Oraret e ndryshme te punës Në praktikë njihen mënyra të ndryshme të rregullimit të orareve të punës, që mund të klasifikohen në dy grupe : o grupi i parë: rregullime të orareve që nuk çojnë në shkurtimin e zgjatjes së kohës normale javore të punës: oraret fleksibël te punës, java e ngjeshur e punës dhe puna me turne. o grupi i dytë: rregullime te orareve në punë me reduktimin të kohës së punës: puna me kohë të pjesshme dhe puna e ndarë. bakirexhepi@universitetiaab. com 17

Rregullimi i kushteve të punës Në kuptimin më të gjerë të përdorimit të konceptit kushtet e punës përmbledhin një seri dimensionesh : ambienti fizik (ambienti termik, zhurmat, ndriçimi, vibracionet) në të cilin kryhet puna, ngarkesat fizike (statike dhe dinamike), ngarkesat mendore (kufizimet e kohës, kërkesat, kompleksiteti i detyrave), shpejtësia e ekzekutimit( vëmendja, saktësia), aspektet psikologjike (njohja sociale e funksionit, mundësia e kooperimit, komunikimit, e vlerësimit të rezultateve, dhe koha (oraret në fuqi). bakirexhepi@universitetiaab. com 18

Struktura organizative Struktura funksionale Struktura sipas produktit Struktura gjeografike Struktura matricore bakirexhepi@universitetiaab. com 19

Struktura funksionale Presidenti/ CEO Prodhimi Mbikqyrësit Marketingu Financa Përfaqësuesit e shitjes Financierët Punonjësit bakirexhepi@universitetiaab. com 20

Struktura funksionle Është efektive kur produktet dhe klientët janë të ngjashëm Avantazhet : E thjeshtë Kontrolli më pak i kushtueshëm Disavantazhet: Mungesë përgjegjësie Mbështetet shumë në një person (CEO) bakirexhepi@universitetiaab. com 21

Organizimi funksional Strukturat organizativ i ndante ndërmarrjet në pjesë relativisht të thjeshta, duke i ndarë ato në aktivitete të definuara siç është prodhimi, marketingu apo personeli. Organizimi funksional është strukturë në të cilën autoriteti qëndron në drejtorët funksional; struktura ndahet ne grupe të departamentit. Kjo lehtë kuptohet me vija të qarta të urdhëresave, detyra të specifikuara dhe përgjegjësi. Punëtorët (stafi) mund të specializojnë në lëmi të veçanta të biznesit siç është prodhimi apo marketingu dhe t’i ndjekin shtigjet e definuara mirë të karrierës. Kjo gjithashtu vlen për specialistët e burimeve njerëzore të cilët zhvillojnë ekspertizë në lëmi specifike, siç janë marrdhëniet ndërmjet të punësurave apo shpërblimi i menaxhmentit. bakirexhepi@universitetiaab. com 22

Struktura e produktit I grupon të punësuarit në bazë të produkteve specifike që prodhohen nga kompania. Një shembull i kësaj do të ishte kompania që prodhon tri produkte të veçanta “produkti a", "produkti b", dhe "produkti c". Kjo kompani do të ketë divizion të posaçëm për secilin produkt. bakirexhepi@universitetiaab. com 23

Struktura sipas produktit Më efektive për kompani të diversifikuara Avantazhet: Të gjitha produkteve u kushtohet e njejta vëmendje Disavantazhet: Mungon përgjegjësia Mbështetet në një person (CEO) bakirexhepi@universitetiaab. com 24

Struktura e tregut dhe gjeografike Struktura e tregut § Struktura e tregut i grupon të punësuarit sipas tregjeve të posaçme të kompanisë. § Kështu departamentet e shitjes dhe shërbimit të konsumatorëve ishin organizuar duke e shfrytëzuar strukturën e tregut. § Shërbimi i shitjes dhe shërbimi i konsumatorëve punonin bashkërisht dhe shitjet e korporatës dhe shërbimi i konsumatorëve të korporatës punonin bashkë. bakirexhepi@universitetiaab. com 25

Struktura gjeografike Mc Donald's Presidenti / CEO Mc. Donald's Operacionet me Europën Marketingu për BE Amerika Operacionet me Azinë Marketingu për Europën Lindore bakirexhepi@universitetiaab. com 26

Struktura gjeografike Ndër strukturat më të përdorëshme në firmat globale me një linjë të ngushtë produkti Avantazhet: Përgjegjësia lokale Disavantazhet: Humbja e kontrollit nga kompania mëmë bakirexhepi@universitetiaab. com 27

Struktura ekipore e projektit § Struktura ekipore e projektit përbëhet nga një ekip autonom i projektit, që ekziston në mënyrë të pavarur nga pjesa tjetër e projektit. Ekipi i projektit mblidhet për një projekt të caktuar nën veprimin e menaxherit të projektit. Prandaj është i përkohshëm dhe do të shpërndahet kur projekti të përfundojë. Ngadonjëherë mund të gjejmë gjësende apo produkte me kërkesa të posaçme të cilat nuk përfshihen brenda një apo më shumë funksioneve. § Kjo do të çojë në përpjekje të përbashkëta të marketingut, prodhimit, inxhinieringut dhe të tjerave sipas nevojës si dhe në ndihmë nga përgjegjësit ligjor dhe stafit kontraktues. bakirexhepi@universitetiaab. com 28

Struktura matricore/lineare Str. matricore Str. lineare l. Siguron l. Linjë integrimin e departamenteve l. Kombinon departamentet funksionale me njësitë e biznesit l. Përmes planifikimit dhe negocimit me departamentet funksionale, synon arritje e objektivave specifike lidhur me produktin, projektin apo territorin e tyre; l. Rrit integrimin dhe këmbimin e njohurive; l Siguron bazën për marrjen e vendimeve të mira. l. I përgjigjemi më mirë ndryshimeve të mjedisit l Frymëzon një vullnet të mirë për pranimin dhe zbatimin e vendimeve. l. Paqartësi në prioritetet? ? direkte e komandës nga lartposhtë l. Linja të drejtpërdrejta të autoritetit dhe përgjegjësisë; l. Linja të qarta komunikimi l. Bashkëpunim funksional i departamenteve mbi baza hierarkike; l. Thjeshtësi në marrjen e vendimeve l. Interesat e veçanta të një departamenti mund të vendosen mbi ato të organizatës bakirexhepi@universitetiaab. com 29

Struktura e organizimit të menaxhimit Sistem: tërësi që është unitet i pjesëve të lidhura ngusht e me marrëdhënie të ndërsjella midis tyre. Tërësi e ndarjeve e të nëndarjeve të një organizimi. Strukturë: mënyra se si janë lidhur e vendosur pjesët e një organizimi. Pjesët përbërëse me organet e tyre drejtuese, të ndërtuara sipas një varësie të caktuar. bakirexhepi@universitetiaab. com

Struktura e organizimit të menaxhimit Struktura mekanistike: - linjë e fortë e autoritetit; - specifikim i qartë i punëve; - kontroll hierarkik; - komunikim hierarkik; Struktura organike - linja fluide komunikimi; - përshkrim jo i qartë i punëve; - decentralizim i marrjes së vendimeve; - kontroll nga ekspertët; - pak rregulla e procedura; bakirexhepi@universitetiaab. com

Pse ka rëndësi studimi i strukturës organizacionale? 1. Përcakton relacionet brenda organizatës 2. Përcakton afrimitetin fizik dhe mendor midis njerëzve • Shpeshtësia e komunikimit • Shpejtësia e komunikimit dhe marrjes së vendimeve • Shkallën e influencës së njerëzve bakirexhepi@universitetiaab. com 32

STRUKTURA Një STRUKTURË e papërshtatshme mund të pengojë seriozisht marrjen e vendimeve Zgjidh atë lloj strukture që do ti përshtatet më mirë situatave të vendimeve Për problemet rutinë zgjidh struktura të centralizuara Për problemet jorutinë zgjidh struktura të decentralizuara bakirexhepi@universitetiaab. com 33

Ju faleminderit për vëmendjen! Baki Rexhepi bakirexhepi@universitetiaab. com