Fakultet za poslovni menadment Bar Osnovi menadmenta IV

Fakultet za poslovni menadžment Bar Osnovi menadžmenta IV vježbe 23. 11. 2010.

Dizajn organizacije i organizaciona struktura n Dizajn organizacije I organizaciona struktura n Cetiri kamena temeljca n Dizajn organizacije n Tipovi organizacionih struktura

Dizajn organizacije i organizaciona struktura “KOMPANIJI JE POTREBNO DA SE NEPRESTANO IZNOVA RAĐA. NAJTEŽE JE KRENUTI U PROMJENE KADA KOMPANIJI IDE DOBRO. MEĐUTIM, UKOLIKO SE NE STARTUJE NA VRIJEME, PREKASNO JE DA SE BILO ŠTA URADI KADA SVE KRENE NIZBRDO”

Dizajn organizacije I organizaciona struktura Ciljevi poglavlja da: § Objasni relaciju organizovanje – organizacija/struktura, § Definiše četiri osnovna “stuba” (kamena temeljca) organizacije, § Ukaže na evoluciju dizajna organizacije, § Potencira najvažnije tipove organizacionih struktura

Dizajn organizacije I organizaciona struktura Organizovanje je važna funkcija menadžmenta koja predstavlja oblikovanje odnosa unutar organizacije, formirajući tako njenu strukturu u okviru koje se ostavruju ili će se ostvarivati planirani ciljevi OBUHVATA: PRIBAVLJANJE, ALOCIRANJE I RASPOLAGANJE RESURSIMA KAO I USPOSTAVLJANJE ODGOVARAJUĆEG MODELA ORGANIZACIONE STRUKTURE Dizajn organizacije je “utvrđivanje organizacione strukture” koja je najprikladnija za strategiju, ljude, tehnologiju i zadatke organizacije. Organizaciona struktura: način podjele, organizovanja i koordinacije aktivnosti organizacije

Dizajn organizacije I organizaciona struktura n ZNAČAJ ORGANIZACIJE - ADEKVATNA ORGANIZACIJA OMOGUĆUJE EFIKASNO I EFEKTIVNO OSTVARIVANJE CILJEVA - POGREŠAN RAZVOJ I PRIMJENA MODELA ORGANIZACIONE STRUKTURE VODI KA NEUSPJEHU - ORGANIZACIONA STRUKTURA JE RELATIVNO STABILAN SISTEM - IDEALAN MODEL ORGANIZACIONE STUKTURE NE POSTOJI - POSTOJE RAZLIKE U NAČINU ORGANIZOVANJA U STABILNIM USLOVIMA I U KRIZI

Dizajn organizacije I organizaciona struktura n ŠTA SE MJENJA? – – – PROMJENA OBLIKA ORGANIZACIJE PROMJENA MISIJE PROMJENA NAČINA OBAVLJANJA BIZNISA PROMJENA VLASNIŠTVA PROMJENA VELIČINE – SMANJIVANJE PROMJENE U KULTURI ORGANIZACIJE

Dizajn organizacije I organizaciona struktura n POKAZATELJI LOŠE ORGANIZACIJE n EKONOMSKI I DRUGI INDIKATORI POSLOVANJA n UMNOŽAVANJE UPRAVLJAČKIH NIVOA n PONAVLJANJE ISTIH ORGANIZACIONIH PROBLEMA NA RAZLIČITIM MJESTIMA n OSLANJANJE NA “KOORDINATORE” I “POMOĆNIKE” n LOŠI MEĐULJUDSKI ODNOSI n NEFORMALNA ORGANIZACIONA STRUKTURA n PREVIŠE SASTANAKA KOJE POSJEĆUJE PREVIŠE LJUDI I SL.

ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE 1. Podjela rada ( pečenje hamburgera i prženje čipsa), 2. Podjela na sektore (priprema hrane i posluživanje gostiju) 3. Hijerarhija (menadžeri, zamjenici menadžera, kelneri), 4. Koordinacija (kelneri i kuvari-koordinirani rad)

ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE (a) PODJELA RADA i (b) PODJELA NA SEKTORE Podjela sveukupnog procesa rada na zadatke pojedinaca ili grupa, a zatim kombinovanje zadataka na logičan i efikasan način n (b) A. Smith, Wealth of Nations, proizvodnja čioda Podjela rada – povećanje produktivnosti/specijalizacija, Specijalizacija poslova – nedostaci / otuđenje Grupisanje sličnih i logički povezanih radnih aktivnosti u sektore (podjela na sektore)

ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE HIJERARHIJA Preciziranje ko će kome unutar organizacije podnositi izvještaje, povezivanje sektora i stvaranje organizacione hijerarhije § Pojam hijerarhije – šema većeg broja nivoa organizacione strukture, § Raspon kontrole menadžmenta – broj predviđenih ljudi koji direktno § Lanac komandovanja – plan kojim se precizira ko kome podnosi § Fenomen visoke i ravne hijerarhije podnose izveštaj jednom menadžeru, izveštaj, Potraga za kvalitetom uslovljava promjene u hijararhiji

ČETIRI OSNOVNA “STUBA” (KAMENA TEMELJCA) ORGANIZACIJE KOORDINACIJA Proces organizovanja kojim se integrišu aktivnosti pojedinačnih sektora kako bi se efikasno realizovali ciljevi organizacije Diferencija i integracija Diferencija – razlike u ponašanju i stilu rada koje se prirodno javljaju kod članova različitih sektora, a koje mogu da dovedu do komplikacija prilikom koordinacije aktivnosti organizacije Integracija – stepen u kome članovi različitih sektora rade zajedno u atmosferi saradnje

PRISTUPI ZA POSTIZANJE EFIKASNE KOORDINACIJE Komunikacija je ključ efikasne koordinacije, a koordinacija zavisi od prikupljanja, prenosa i prerade podataka § Upotreba osnovnih tehnika menadžmenta (mehanizmi kao što su: lanac komandovanja, komplet pravila i procedura, obilasci radnih mesta. . . ), § Premošćivanje granica (kroz pojedinca koji služi kao veza između sektora), § Redukcija (smanjivanje) potrebe za koordiniranjem (kreiranje “slobodnog dodatnog prostora”u pogledu resursa ili stvaranje nezavisnih jedinica)

DIZAJN ORGANIZACIJE § Klasičan pristup (Taylor, Fayol, Weber. . . ) : najefikasnija i § Pristup zadatak – tehnologija (J. Woodward): različite § Downsizing – smanjenje (Toffler) smanjivanje org. šeme najproduktivnija je ona organizacija sa strukturom hijerarhije gdje svaki radnik ima osećaj dužnosti prema organizaciji i primjenjuje skup razumnih normi i pravila u svojim aktivnostima, tehnologije proizvodnje različitih proizvoda (složene tehnologije zahtijevaju i složene org. strukture, nadzor i koordinaciju) prilagođavajući se ravnoj organizaciji (smanjenje hijararhije i prilagođavanje globalnom okruženju) ; Značaj : konkurentnost, ostanak na tržištu, efikasnost. . .

DIZAJN ORGANIZACIJE n ORGANIZACIJA PROŠLOSTI TRAJNOST ORGANIZACIONIH RJEŠENJA ČVRSTA ORGANIZACIONA STRUKTURA SVEOBUHVATNA ORGANIZACIONA REGULACIJA USMJERNOST PREMA UNUTRA PRIMARNA USMJERENOST NA NACIONALNO TRŽIŠTE HIJERARHIJSKI ODNOSI NOSLILAC FUNKCIJE SPECIJALISTA PLANSKO RUKOVOĐENJE

DIZAJN ORGANIZACIJE n ORGANIZACIJA SADAŠNJOSTI – PROBLEMSKI USMJERENA – PRIVREMENA ORGANIZACIONA RJEŠENJA – FLEKSIBILNA ORGANIZACIONA REGULACIJA – NA OKRUŽENJE USMJERENA – GLOBALNA USMJERENOST NA ŠIRA TRŽIŠTA – INTERAKCIJSKO DJELOVANJE IZMEĐU – UČESNIKA

DIZAJN ORGANIZACIJE NOVA ORGANIZACIONA PARADIGMA n DINAMIČNOST I TURBULENTNOST USMJERAVAJU ORGANIZACIONO TRANSFORMISANJE PREDUZEĆA U PRAVCU JEDNOSTAVNE I FLEKSIBILNE ORG. STR. n NOVA PARADIGMA JE EKSTREMNO SUPROTNA STAROJ – USMJERENA JE PRVENSTVENO NA DESTRUKCIJU STARE BIROKRATSKO-HIJERARHIJSKE ORGANIZACIJE n PREDUZEĆE SE POSMATRA KAO MALA ORGANIZACIJA SA JEDNOSTAVNOM STRUKTUROM ILI KAO DINAMIČKA MREŽA KOJU ČINE JEZGRO I NIZ SPECIJALIZOVANIH ORGANIZACIJA OKUPLJENIH OKO ZAJEDNIČKOG POSLA

TIPOVI ORGANIZACIONIH STRUKTURA § Funkcionalne organizacije /struktura prema funkciji § § Organizacija prema proizvodu/tržištu (divizije), Matrična organizacija

MODEL FUNKCIONALNE ORG. STRUKTURE Funkcionalna organizacija – vid osnivanja sektora u kojem su pojedinci angažovani na aktivnostima u okviru pojedinačnih funkcija MODEL SE PRIMJENJUJE U STABILNIM USLOVIMA POSLOVANJA I ODGOVARAJU MU SLJEDEĆE KARAKTERISTIKE: q q q OKRUŽENJE JE IZVJESNO I RELATIVNO STABILNO CILJEVI SU TRAJNI I DOBRO DEFINISANI TEHNOLOGIJA JE RELATIVNO STABILNA I JEDNOOBRAZNA ODLUČIVANJE PROGRAMIRANO, PRODUKTIVNOST RADA I INTENZIVNOST SU OBJEKTIVNO USLOVLJENE VELIČINE

MODEL FUNKCIONALNE ORG. STRUKTURE ● ● ● PREDNOSTI: SPECIJALIZACIJA AKTIVNOSTI SPECIJALIZACIJA RUKOVOĐENJA MOGUĆNOST RAZVOJA STRUČNJAKA MINIMUM ZAHTJEVA U POGLEDU INTERDISCIPLINARNOG ZNANJA VISOKA SPOSOBNOST PRILAGOĐAVANJA TEHNOLOŠKIM PROMJENAMA NEDOSTACI: OTEŽANA KOORDINACIJA SPORO REAGUJE NA TRŽIŠNE PROMJENE NEOPHODNI DODADTNI KOORDINACIONI MEHENIZMI NEINVENTIVNOST I NEDOVOLJNA TRŽIŠNA ORIJENTISANOST KONFLIKTI IZMEĐU FUNKCIJA HIJERARHIJA VODI KA BIROKRATIZACJI STRUKTURE DIVERSIFIKACIJA DODATNO OTEŽAVA KOORDINACIJU I SL.

MODEL DIVIZIONE ORGANIZACIONE STRUKTURE Organizacija prema proizvodu ili tržištu (diviziona organizacija)– okuplja u jednu radnu jedinicu sve koji su uključeni u proizvodnju i marketing jednog proizvoda ili grupe srodnih proizvoda, sve one koji se nalaze na određenom području , ili sve koji rade sa određenom vrstom klijenata MODEL ODGOVARA NESTABILNIM USLOVIMA ČIJE SU OSNOVNE KARAKTERISTIKE: n n n n n OKRUŽENJE JE RELATIVNO NEMIRNO I NEIZVJESNO CILJEVI SU PROMJENJIVI I RAZLIČITI TEHNOLOGIJA JE KOMPLEKSNA I DINAMIČNA VELIKI BROJ AKTIVNOSTI U KOJIMA SU INOVACIJE I KREATIVNOST ZNAČAJNI SISTEM JE MANJE HIJERARHIJSKI, A VIŠE FLEKSIBILAN, KOORDINACIJOM I KONTROLOM SE OTKLANJAJU PROPUSTI DOLAZI DO DECENTRALIZACIJE, PODSTIČE SE RAZVOJ PREDUZETNIŠTVA POVEČAVA ODGOVORNOST MENADŽMENTA I SL.

MODEL MATRIČNE ORGANIZACIONE STRUKTURE Matrična struktura nastaje kombinovanjem prednosti funkcionalne i divizione strukture. Ona spada u model upravljanja projektima i proizvodima. Služi za upravljanje velikim brojem aktivnosti koje su povezane. To je organizaciona struktura u kojoj svaki radnik podnosi izvještaj funkcijskom ili divizionom menadžeru i menadžeru projekta ili grupe

PROJEKTNA ORGANIZACIJA q q KARAKTERIŠE JE: ORIJENTACIJA NA ZADATKE SISTEMSKA ORIJENTACIJA VREMENSKA ORIJENTACIJA ODGOVORNOST ZA TROŠKOVE OGRANIČENO VRIJEME PROJEKTA DINAMIČKI KARAKTER POSLOVA INTERDISCIPLINARNI TIMSKI RAD PREDNOSTI: PROJEKAT SE TRETIRA KAO PLANIRANA, USKLAĐENA I KONTROLISANA ORGANIZACIJA ORGAN PROJEKTA VODI BRIGU SAMO O REALIZACIJI AKTIVNOSTI PROJEKTA GARANTUJE SE IZVRŠENJE PROJEKTNIH CILJEVA MINIMIZIRA SE PROJEKTNI RIZIK

Tipovi organizacije Formalna i neformalna organizaciona struktura Organizacija i dezorganizacija Tri tipa: – Obavezna dezorganizacija – Virtuelna korporacija – Razbijena organizacija