Fakty i mity w ywieniu psw i kotw

Fakty i mity w żywieniu psów i kotów Dr Michał Jank Zakład Dietetyki Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW

Plan wykładu • Złe zachowania żywieniowe - koprofagia i jedzenie trawy • Rodzaj diety lub jej składniki wpływają na występowanie rozszerzenia i skrętu żołądka u psów (nie wpływają) • Sterylizacja powoduje spadek aktywności zwierząt, dlatego zaczynają tyć (a nie bo to przede wszystkim działanie hormonów) • Pokarm dla człowieka jest tak samo dobry dla zwierząt (a nie jest)

„Koprofagia i jedzenie trawy są objawami niedoborów żywieniowych”

Koprofagia • Zjadanie przez zwierzęta kału – własnego lub innego zwierzęcia. – Prawdopodobnie większy problem dla właścicieli niż samych zwierząt • Koprofagia „normalna” – Suki zjadają kał własnych szczeniąt – Kotki zjadają kał własnych kociąt – podstawowy warunek przeżycia kotów dziko żyjących – Na terenach wiejskich – zjadanie kału dużych zwierząt (koni, bydła, jeleni)

Czynniki towarzyszące koprofagii • Zachowanie Silna dominacja lub niezwykła uległość wobec właściciela. Reakcja na ukaranie podczas szkolenia w domu Wzbudzanie zainteresowania właściciela Zamknięcie w kenelu prowadzące do stresu lub konkurencji Zamknięcie w samotności z całym zainteresowaniem skupionym na kale • Młode zwierzęta naturalnie zainteresowane kałem • • • Choroby przewodu pokarmowego • Złe wchłanianie • Zakażenia bakteryjne • Żarłoczność spowodowana cukrzycą lub zespołem Cushinga • Pokarm – Pokarm nisko strawny – Przekarmienie

Koprofagia • Zagrożenia • Przeniesienie inwazji pasożytniczej – to problem dla zwierząt • Nieprzyjemny zapach z jamy ustnej – problem dla właściciela • Sposoby zwalczania • Spacery na smyczy i uniemożliwienie kontaktu psa z kałem po defekacji • Stosowanie substancji „odstraszających” – pieprz, sos z papryczek, chinina, substancje zapachowe • Zmiany dietetyczne – dodatek włókna, karmienie z wolnym dostępem do pokarmu albo wręcz przeciwnie – dwa posiłki dziennie i unikanie przekąsek

Jedzenie trawy • Psy • Właściwie nikt nie wie, dlaczego psy jedzą trawę i rośliny – może po prostu ją lubią • Być może psy muszą jeść trawę, ponieważ ich przodkowie zjadali swe ofiary w całości, a one miały w przewodzie pokarmowym trawę lub inne rośliny • Koty • • Naturalne zachowanie kotów Nie jest trawione może być środkiem działającym miejscowo drażniąco Ale wiele kotów je trawę i nie wymiotuje Faktyczna przyczyna nie jest znana (samotność, niedobory pokarmowe, preferencje smakowe) • W naturze • Kał dzikich kotowatych zawiera także materiał roślinny (2 -74%)

Jedzenie trawy Wyniki badań • 25 studentów posiadających psy – Wszystkie psy jadły trawę – Tylko 8% z nich po zjedzeniu wymiotowało • 47 właścicieli psów – 79% psów zjadało trawę – tylko 6 wymiotowało • Ankieta internetowa – 1571 psów – 86% psów zjada rośliny codziennie lub raz w tygodniu – Z tego 8% psów było chorych – 22% psów wymiotowało po zjedzeniu trawy • WNIOSKI • Naturalne zachowanie zdrowych psów • Brak związku z chorobą • Niekiedy po zjedzeniu psy wymiotują

Jedzenie trawy - hipoteza • Nie jest związane z chorobami ani niedoborami • Być może byłą to metoda walki z endopasożytami (nicieniami) (tak robią szympansy) • Częściej jedzą osobniki młodsze niż starsze (ponieważ młodsze są mniej odporne na inwazje pasożytnicze) WNIOSEK • Psy zjadające trawę nie powinny jeść trawy z trawników opryskiwanych substancjami chemicznymi

• „Sucha karma powoduje rozszerzenie i skręt żołądka”

Rozszerzenie i skręt żołądka • Szybkie i zagrażające życiu rozszerzenie żołądka, któremu często towarzyszy jego skręt wzdłuż wokół długiej osi • Spowodowane zamknięciem odźwiernika i wpustu i gromadzeniem się gazu • Powoduje ucisk na najważniejsze naczynia żylne – żyłę wrotną i główną doogonową • Najczęściej u psów ras dużych z głęboką klatką piersiową – dog, bernardyn, seter irlandzki, basset, gordon seter, • Przyczyny – – – Predyspozycje genetyczne Sposób żywienia Typ i skład pokarmu Zaburzenia motoryki żołądka Wzrost stężenia gastryny w surowicy

Rozszerzenie i skręt żołądka • Czynniki żywieniowe zwiększające ryzyko – Zjadanie jednego posiłku dziennie – Szybkie jedzenie – Połykanie powietrza podczas jedzenia • Czynniki żywieniowe zmniejszające ryzyko – Przekąski miedzy posiłkami – Podawanie karmy puszkowej – Kilka posiłków dziennie

Rozszerzenie i skręt żołądka – hipotezy dotyczące składu i rodzaju pokarmu • Karmy suche – mogą pochłaniać wodę, w związku z czym kilkukrotnie wzrasta ich masa i w niewielkim stopniu objętość • Diety suche zawierające dużo zbóż mogą spowalniać opróżnianie żołądka i przyczyniać się do gromadzenia się gazu w żołądku • Obecność soi w karmach – soja dostarcza substratu do wzrostu Clostridium w żołądku, które produkują gaz • Badania weryfikujące te teorie nie dały żadnych istotnych statystycznie wyników

Rozszerzenie i skręt żołądka – hipotezy dotyczące składu i rodzaju pokarmu • Opróżnianie żołądka – przyczyną spowolnienia może być przewlekłe podwyższenie stężenia gastryny w surowicy, więc przyczyną jest bezpośredni efekt działania gastryny • U psów chorych stwierdzono nieprawidłową kurczliwość mięśni żołądka, która prowadzi do przedwczesnego zamykania odźwiernika i wpustu • WSPÓŁCZESNA TEORIA – Zaburzenie funkcjonalne, powodujące upośledzenie normalnej motoryki i opróżniania żołądka – Czynniki usposabiające: predyspozycje wrodzone, wielkość ciała, temperament, podawanie jednego posiłku dziennie, połykanie powietrza

Rozszerzenie i skręt żołądka – postępowanie dietetyczne • Podawanie pokarmu w porcjach • Podawanie kilku mniejszych posiłków w ciągu dnia • Przed i bezpośrednio po jedzeniu pies nie może wypić zbyt dużo wody • Psy wrażliwe powinny otrzymywać posiłki osobno, w innym czasie niż pozostałe psy w domu • Ograniczenie stresu i zmian w środowisku • Przy wystąpieniu objawów natychmiastowa wizyta u lekarza weterynarii

„Sterylizacja / kastracja powodują otyłość, ponieważ zwierzęta stają się mniej aktywne”

Sterylizacja / kastracja a apetyt • W ciągu 4 tygodni od usunięcia gonad dochodzi do wzrostu spożycia EM przez sterylizowane koty o ponad 25% (Backus i wsp. , 2007) • Istotny wzrost apetytu u kotów widoczny jest już 3 dni po zabiegu (Kanchuk i wsp. , 2003). • Koty po usunięciu gonad miały problemy z samodzielnym regulowaniem ilości pobieranego pokarmu – zjadały większość lub cały oferowany pokarm, nawet jeżeli przed zabiegiem tego nie robiły (Goggin wsp. , 1993; Harper i wsp. 2001)

Wzrost już po 1 tygodniu Stymulacja wzrostu i namnażania IGF-1 adipocytów prolaktyna Długofalowy stopniowy wzrost Odpowiedzialna za powstawanie i utrzymywanie się tkanki tłuszczowej Gn. RH LH GH FSH Ponadto: Leptyna Grelina Insulina Tyroksyna estrogeny

Sterylizacja / kastracja a hormony • Zależność apetytu od estrogenów potwierdzają badania nowozelandzkie – Estradiol w dawce minimalnej 0, 5 μg podskórnie na kota w cyklach pięciodniowych – Fitoestrogen sojowy – genisteina (która ma także zdolność wiązania się do receptorów estrogenowych) w dawce 100 mg/kg m. c. doustnie (w cyklach pięciodniowych) spowodowały: • powrót kotów do pobierania pokarmu w ilościach sprzed zabiegu sterylizacji już po okresie 24 -48 godzin podawania estrogenów (Cave i wsp. , 2007 a).

„Pokarm dla człowieka jest tak samo dobry dla zwierząt”

„Resztki ze stołu” • Tradycyjnie resztki ze stołu są „największym złem” w żywieniu zwierząt • To prawda, jeżeli są wyłącznym pokarmem dla zwierząt • Ale każde zwierzę jadło w życiu ryż, makaron, gotowane warzywa itp. • NIE należy podawać zwierzętom pokarmu zepsutego, cukierków, produktów zawierających duże ilości sztucznych składników, duże ilości tłuszczu, soli lub słodzików

Węglowodany dla zwierząt • Koty teoretycznie powinny wykorzystywać węglowodanów • Psy są nieco bardziej „roślinożerne niż koty” • Węglowodany są podstawą karm komercyjnych

Zboża w karmie dla zwierząt • Mit: Kukurydza jest wypełniaczem, jest słabo trawiona i nie ma większej wartości odżywczej” • Fakt: Karmy suche dla zwierząt są produkowane przede wszystkim ze zbóż, takich jak kukurydza, ryż, pszenica lub jęczmień. Bez gotowania większość pełnych ziaren zbóż jest bardzo trudno strawnych. Kukurydza, po zmieleniu i gotowaniu, staje się łatwostrawna, jest dobrym źródłem energii i dostarcza niezbędnych kwasów tłuszczowych. Połączenie kukurydzy i soi dostarcza pełnowartościowego białka, które może być podawane zwierzętom.

Mleko i produkty mleczne - za • Zwierzęta lubią mleko i produkty mleczne • Mleko jest doskonałym źródłem białka, wapnia, fosforu i kilku witamin • Mleko zawiera także laktozę, która musi być rozłożona w przewodzie pokarmowym • Produkty mleczne zawierają nieco mniej laktozy w przeliczeniu na masę

Mleko i produkty mleczne - przeciw • Biegunka osmotyczna z jelita cienkiego, kiedy laktaza nie rozkłada laktozy • Wysoki poziom laktozy może powodować wzrost wydzielania kwasu żołądkowego, inaktywację enzymów, nadmierne pobudzenie perystaltyki przewodu pokarmowego i efekcie biegunkę nawet w sytuacji, gdy laktaza w jelitach będzie w stanie rozłożyć całą laktozę dostarczaną z mlekiem.

Wątroba – za i przeciw • Doskonałe źródło żelaza, białka, miedzi, witaminy D i kilku witamin B • Niedobór wapnia i nadmiar witaminy A • Nadmiar wątroby w diecie prowadzi stopniowo do deformacji kości, które są nieodwracalne. • Należy unikać stosowania wątroby jako głównego składnika diety

Problem owocowo-warzywny • Cebula – niedokrwistość z ciałkami Heinza (czy także czosnek? ) • Winogrona (rodzynki) – toksyczne dla psów? • Jabłka, morele, wiśnie, brzoskwinie i śliwki – toksyczne pochodne cyjanku, które znajdują się w liściach, łodygach i nasionach. • Pomidory – alergeny reagujące krzyżowo z alergenami kurzu domowego • Marchew, seler – najlepsza przekąska przy odchudzaniu? • Groch – doskonały składnik karm

Czekolada • Główny winowajca - teobromina • Psy są niezwykle wrażliwe na teobrominę – bardziej niż inne gatunki zwierząt (okres półtrwania 17, 5 godziny, u ludzi 6 h, u szczurów 3 h) • Działanie – rozkurcz mięśni gładkich, rozszerzenie naczyń wieńcowych, moczopędnie, pobudzenie akcji serca • Objawy – wymioty, biegunka, niepokój, oddawanie lub nietrzymanie moczu, drżenia mięśniowe – 4 do 5 godzin po zjedzeniu • Uogólnione drgawki motoryczne – rokowanie niepomyślne • Leczenie: wywołanie wymiotów, nie ma antidotum • Ale pies o masie ciała 11 kg musi zjeść około 640 g czekolady mlecznej, aby zjeść dawkę śmiertelną (95 mg/kg m. c. ) • Psy uwielbiają czekoladę – jak będą mogły, zjedzą nawet kilogram

• Dziękuję za uwagę