FAKLTE ADI BLMPROGRAM ADI CO 428 Trkiye klimi

FAKÜLTE ADI BÖLÜM/PROGRAM ADI COĞ. 428. Türkiye İklimi Öğretim Elemanı Prof. Dr. Kemalettin ŞAHİN

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri COĞ. 428 - Türkiye İklimi 1. Hafta#

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye, 260 – 450 Doğu Meridyenleri, 360 – 420 Kuzey Paralelleri arasında yer almaktadır. • Türkiye, Asya ve Avrupa kıtalarının birbirine bağlandığı bir coğrafyada bulunmaktadır. Türkiye, değişik iklim koşullarının yaşandığı bir ülkedir. • Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili bir ülkedir. • Türkiye’de yükselti batından doğuya doğru artmaktadır.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye, 6 -21 Haziran 1941 tarihinde yapılan Birinci Türk Coğrafya Kongresi'nde 7 ana coğrafi bölgeye ve 21 coğrafi bölüme ayrılmıştır (URL: 3). • Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir, diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır. • Akdeniz Bölgesi %16, Doğu Anadolu Bölgesi %21, Ege Bölgesi %12, Güneydoğu Anadolu Bölgesi %7. 5, İç Anadolu Bölgesi %18, Karadeniz Bölgesi %18, Marmara Bölgesi %8. 5, yer tutar.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye’nin alanı, farklı kaynaklarda değişik değerler olarak verilmektedir. Ancak, en yeni değerler olduğu kabul edilen verilere göre Türkiye’nin alanı izdüşüm alanı olarak 779. 452 km², • yüzeyindeki tüm eğimli alanlarla birlikte gerçek alan olarak ise 814. 576 km² kabul edilmektedir (DİE, 1997: 5). • İzdüşüm alanı olarak hesaplanan yüzölçümünün yaklaşık % 97’sini oluşturan 755. 688 km²’si Asya toprakları (Anadolu kesimi), • Yaklaşık % 3’ünü oluşturan 23. 764 km²si de Avrupa toprakları (Trakya kesimi) üstündedir (Yazıcı ve Koca, 2018). .

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Gerçek yüzölçüm olarak verilen alanın ise 790. 200 km²’si Asya’da, 24. 378 km²’si ise Avrupa’dadır. Doğal göllerimiz yaklaşık 9464 km²’lik bir alanı kaplamaktadır. Yapay göllerin yüzölçümü ise 3251 km²’dir (DİE, 1997: 14). Akarsu yatakları da dikkate alınırsa, Türkiye’de akarsu ve göllerin toplam yüzeyi 15. 000 km²’yi bulmaktadır.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye, Kuzey Yarım Küre’de, 36 -42 derece kuzey enlemleriyle 26 -45 derece doğu boylamlarında arasında yer alır. • Diğer bir ifadeyle, Türkiye Ekvator’un kuzeyinde ve Greenwich’in doğusunda bulunan bir ülkedir. Bu durumu ülkenin kutuptan çok Ekvator’a yakın olmasına ve ılıman kuşakta bulunmasına neden olmuştur. • Ülkenin mevcut konumu, Türkiye’nin iklimi üzerinde etkili olmaktadır. Onun için Türkiye’nin iklimi ne kutup bölgelerindeki kadar soğuk, ne de ekvatoral bölgedeki kadar sıcak ve yağışlıdır (URL: 1).

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye’de Doğu - batı yönünde 76 dakika yerel saat farkı bulunur ve aynı anda tek ortak saat kullanılır. • Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla gelmez. • İki meridyen arası uzaklık yaklaşık olarak 85 - 86 km dir. • Orta kuşakta yer alır. • Mevsimler arası belirginlik hissedilmektedir. • Kış mevsiminde çoğunlukla frontal yağışlar görülmektedir. • Güneyden kuzeye gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı küçülür. • Güneyden kuzeye gidildikçe cisimlerin gölge boyu uzar.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Güneyden kuzeye gidildikçe gezegensel özelliklerinden dolayı gece - gündüz süreleri arasındaki farklar da artmaktadır. • Kuzeyden esen rüzgârlar mevsimsel hava tiplerine göre sıcaklık değerlerini düşürmektedir. • Buna karşılık güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı yükseltmektedir • Dağların güney yamaçları daha sıcaktır.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Ülkemizde bakı (exposition) faktörü nedeniyle güneye bakan yamaçlar daha fazla güneş ışınlarını almaktadır. • Buna karşılık kuzeye bakan yamaçlar ise güneş ışınlarını daha az almaktadır. • Yukarıda ifade edilen her iki özellik ülkemizin gerek tarımsal faaliyetlerini gerekse ekonomik faaliyetlerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkilimektedir.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye özel konum itibarıyla da değişik özelliklere sahiptir. Bunlar; • Ülkemiz, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarından oluşan ve «Dünya Adası» olarak adlandırılan kara parçaları arasında yer almakta olup; doğu ile batı ülkeleri arasında köprü görevi yapmaktadır. Bu durum ülkemizin gerek ekonomik, ulaşım ve gerekse kültürel değerlerin çeşitliliği bakımından önem arz etmektedir.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • - Asya ile Avrupa Kıtaları arasında, - Avrupa ülkeleriyle Orta Doğu ülkeleri arasında, - Batı ile Doğu ülkeleri arasında, - Müslüman ülkeleri ile Hristiyan ülkeleri arasında, - Sanayi ülkeleri ile petrol ve tarım ülkeleri arasında, - Doğu kültürü ile Batı kültürü arasında, - Serbest ekonomi düzeni uygulayan ülkelerle devletçi ekonomi düzeni uygulayan ülkeler arasında geçiş konumundadır (URL: 1).

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye Asya ile Avrupa kıtalarında bulunan sekiz ülke ile sınır komşuluğu yapmaktadır. Bu durum ülkemizin stratejik önemini de öne çıkarmaktadır. Komşularımızın fazla olması, farklı kültürel değerlere sahip olmaları gibi unsurlar nedeniyle jeopolitik öneme de haizdir. Örneğin ada ülkeleri (İngiltere gibi) hiç komşuları yoktur.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri Türkiye’nin Sınırları: Ülkemizin bugünkü sınırlarımızın başlıca özellikleri genel olarak şöyle özetlenebilir: Deniz ve kara toplam uzunluğu 11. 086 km dir. Bunun 8333 km si (%75. 7) deniz sınırları, 2753 km si ise (%24. 3), kara sınırlarından oluşur (URL. 1). Sınırlarının uzunluğu bakımından Türkiye, dünyanın en uzun sınırlı ülkeleri arasında yer almaktadır.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye kıyılarının büyük bölümünü Anadolu kıyıları oluşturur. • Örneğin 8333 km lik toplam kıyı uzunluğunun sadece 786 km si (%9. 4) Trakya ve 1067 km si (%12. 8) adaların kıyı uzunluklarıdır. Oysa, Anadolu kıyılarının toplam uzunluğu 6480 km yi bulur. • İran sınırımız dışındaki kara sınırlarımız hemen tümüyle yakın tarihimizde belirlenmiştir (URL: 1).

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Kara sınırlarımızda coğrafi anlamda, sadece İran Irak sınırları doğal sınır niteliği taşımaktadır. • Diğerleri ise yer bazı engellerden geçmekle birlikte çoğunlukla yapay sınır niteliği taşırlar. • Sınırlarımızın bazıları (İran, Irak ve Yunanistan sınırlarında olduğu gibi) tamamen politik sınırlar olup Türk nüfusunun bütünlüğünü bölmüşlerdir. • Örneğin, İran sınırı Güney Azerbaycan’ı, Irak sınırı Musul. Kerkük-Erbil ve dolaylarında Türklerin yaşadığı yerleri, Yunanistan sınırı ise Batı Trakya’yı Anadolu Türklerinden ayırmaktadır (URL: 1).

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye; değişik siyasî, ekonomik ve kültürel özelliklere sahip sekiz ülke ile sınır komşuluğu yapmaktadır. • Bu ülkelere açılan gümrük kapılarından yapılan karayolu taşımacılığı ve ticaret, ülkemiz ekonomisi bakımından büyük önem taşımaktadır. • Ülkemizin özel konumunun bu üstünlüğü Avrupa, Ortadoğu ülkeleri ve Orta Asya’daki Türk cumhuriyetleri ile olan ilişkilerimizin gelişmesine ortam hazırlamaktadır (Yazıcı ve Koca, 2018).

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Türkiye, Kuzey Yarımküre’de “Eski Dünya Karaları” adı verilen Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının ortasına yakın bir yerdedir. • Bu nedenle Türkiye, hem Asya ve Avrupa, hem de Afrika ülkelerine yakındır. • Türkiye’nin özel konumu gereği bir yandan Güneybatı Asya ülkeleri içinde yer alırken, bir yandan da Trakya toprakları nedeniyle, bir Avrupa ülkesi durumundadır. • Akdeniz Havzası’nda bir Akdeniz ülkesi olduğu için, hem Avrupa, hem Asya, hem de Kuzey Afrika ülkeleriyle ilişkilidir.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Yaklaşık üçte biri orta yükseklikteki ovalar, yaylalar ve dağlarla kaplıdır, genel olarak yüksekliği, batıdan doğuya doğru gidildikçe artmaktadır. • En yüksek alanları doğu kesiminde yer alır. • Ağrı ilinde yer alan Ağrı Dağı, 5, 137 m (16, 854 ft) yüksekliğindedir ve ülkenin en yüksek dağı olma özelliğini taşır. • Ülkenin en büyük doğal gölü Van Gölü'dür. Fırat, Dicle, Aras ve Kura nehirleri, Türkiye topraklarında doğmaktadır

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Ülkemizin yaklaşık üçte biri orta yükseklikteki ovalar, yaylalar ve dağlarla kaplıdır (URL: 3). • Genel olarak yüksekliği, batıdan doğuya doğru gidildikçe artar, en yüksek alanları doğu kesiminde yer alır. • Ağrı ilinde yer alan Ağrı Dağı, 5, 137 m (16, 854 ft) yüksekliğindedir ve ülkenin en yüksek dağı olma özelliğini taşır.

Türkiye Coğrafyasının Genel Özellikleri • Ülkenin en büyük doğal gölü Van Gölü'dür. • Fırat, Dicle, Aras ve Kura nehirleri, Türkiye topraklarında doğmaktadır ancak Türkiye dışındaki ülkelere ait olan su bölgelerine dökülmektedir. Ayrıca ülke sınırlarında doğup, ülke sınırları içinde denize dökülen en büyük akarsu ise Kızılırmak'tır (URL: 3).

Kaynakça • URL: 1 - http: //www. cografya. gen. tr/egitim/matcog/turkiye-ninkonumu. htm. Erişim tarihi: 23. 032020. • • • URL: 2 -https: //www. pegem. net/dosyalar/dokuman/832018172327 pdf%20%201%20 TANITIM. pdf). Erişim tarihi: 23. 03. 2020. Yazıcı, H. ve Koca N. (2018). Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği. 6. Baskı. Pegem Akademi. URL-3 - https: //turk-dunyasi. cokbilgi. com/turkiye-cografyasi/ Erişim tarihi: 23. 03. 2020.