Evrpurttur Uppbygging og rttarheimildir ESB Forsaga ESB n
Evrópuréttur Uppbygging og réttarheimildir ESB
Forsaga ESB n Tilraunir til samvinnu Evrópuríkja eftir síðari heimstyrjöld n n n Marshal aðstoðin og stofnun OEED Organization for European Economic Cooperation (síðar OECD) Stofnun Evrópuráðsins 1949 Vísir að nánari samvinnu n Kola- og stálbandalagið (KBE) 1951
Kola- og stálbandalagið n n n Stofnað í kjölfar svo kallaðrar Schumanyfirlýsingar maí 1950 Hugmyndin að flytja forræði á framleiðslu kola og stáls úr höndum aðildarríkjanna til sameiginlegra stofnana Parísarsáttmálinn óvenjulegur samanborið við hefðbundna þjóðaréttarsamninga n n Framsal lagasetningar-, framkvæmdar- og dómsvalds af hálfu aðildarríkjanna Stofnanir KSE fara með svokallað yfirþjóðlegt vald
Samvinna á ákveðnum sviðum í stað almennrar samvinnu n Hugmyndin að baki KSE að taka fyrir eitt svið í einu n n Sectoral integration andstætt global integration Sáttmálinn um varnarbandalag Evrópu árið 1954 n Strandaði á andstöðu Frakka
Hugmyndin með Efnahagsbandalagi Evrópu n Í stað samvinnu á ákveðnum sviðum skyldi almennri samvinnu markaður farvegur með sáttmála um viðskipta og efnahagsmál n n Rómarsáttmálinn 1957 Ákvæði Rómarsáttmálans almenns eðlis og um margt óljós samanborið við KSE n Gert ráð fyrir því að settar verði nánari reglur um mörg mikilvæg atriði, t. d. frjálsa för vara, þjónustu, vinnuafls og fjármagns
Markmið og leiðir skv. EBE n n Þótt markmið EBE væri samvinna á sviði viðskipta og efnahagsmála var hið endanlega markmið enn sem fyrr stjórnmálalegt Samvinna á sviði viðskipta og efnahagsmáli frekar tæki til að stuðla að frekari stjórnmálalegum samruna en endanlegt markmið n Sjá upphafsorð Rómarsáttmálans
Sérstaða Rómarsáttmálans n n n Reglur um meirhlutaákvarðanir í Ráðherraráðinu Sjálfstæð stofnun með eftirlitsvald og mikilvægt hlutverk við setningu reglna Sjálfstæður dómstóll með endanlegt úrskurðarvald um efnislegt inntak sáttm. Yfirþjóðleg einkenni
Bandalögin þrjú og stofnanir þeirra n n n Kola- og stálbandalagið 1951 Efnahagsbandalag Evrópu 1957 Kjarnorkubandalag Evrópu 1957 n n Gert ráð fyrir því að öllum bandalögunum sé þjónað af sömu stofnunum með svokölluðum samrunasáttmála 1965 Bandalögin eru enn til (The European Communities) n Nafni EBE var breytt í Evrópubandalagið með Maastrichtsáttmálanum 1991
Þróun bandalaganna fyrstu árin n Viðbrögð aðildarríkjanna við yfirþjóðlegum einkennum n n Luxenborgarsamkomulagið 1966 - heimildir um meirihlutaákvarðanir gerð óvirk Stofnað er til margvíslegs samstarfs utan bandalaganna sem lýtur meginreglum hefðbundins þjóðaréttar Stöðnun í Evrópusamrunanum - lítið að gerast í stofnunum bandalaganna
Þýðing Evrópudómstólsins í þróun bandalaganna n Evrópudómstóllinn sú stofnun sem hvað mest kvað að fyrstu árin n n Dómar um meginregluna um beina réttarverkan og forgangsáhrif bandalagsréttar árin 1963 og 1964 Ákvæði Rómarsáttmálans um frjálsa för vara, þjónustu og vinnuafls talin hafa beina réttarverkan í dómum snemma á 8. áratugn. Evrópudómstóllinn hnikar samrunaferlinu áfram þótt stöðnunar gæti hjá öðrum stofnunum bandalagsins
Innri markaðurinn n Einingarlög Evrópu árið 1986 n n n Settar reglur um margvíslegt samstarf aðildarríkjanna í "einn" sáttmála Rómarsáttmálanum breytt og m. a. kveðið á um innri markað bandalagsins Gamalt vín á nýjum belgjum n n Sambærileg hugmynd og með "sameiginlega markaðinum" árið 1957 Mikilv. breytingar gerðar á ákvæðum um lagasetningu í þágu innri markaðarins, sjá nú 95. gr. R.
Maastricht sáttmálinn 1992 n n Evrópusambandið stofnað Ekki náðist samkomulag um að láta bandalögin þrjú renna saman í ESB n n n Bandalögin urðu ekki að ESB Nafni EBE breytt í EB ESB því einskonar regnhlíf fyrir ýmiskonar samstarf aðildarr. innan: Bandalaganna þriggja n Annars samstarfs sem ekki þarf að lúta stofnunum bandalaganna eða sömu grunnreglum n
Maastricht sáttmálinn 1992 n Efnisbreytingar með Maastricht: n n Sameiginlegt mynt og myntbandalag Evrópu Myntbandalagið er reist á Rómarsáttmálanum og er því ekki sérstakt bandalag
Þróun síðustu ára n n Amsterdamsáttmálinn 1997 Nissasáttmálinn 2001 (hefur enn ekki tekið gildi) Engar stórvægilegar breytingar
Stækkun ESB n 1972 n n 1981 n n Grikkland 1986 n n EFTA-ríkin Stóra-Bretland, Írland og Danmörk ganga inn Spánn og Portúgal 1995 n Afgangurinn af EFTA utan Noregur, Ísland, Lihctenstein og Sviss
Litið til framtíðar n Fyrirhuguð fjölgun aðildarríkja ESB M. a. Tékkland, Pólland og Slóvenía Frá sex ríkjum til 15 eða fleiri! n Hvaða afleiðingar hefur stækkun ESB fyrir ákvarðanatöku innan bandalaganna? Dýpkun og rýmkun Evrópusamrunans n Stækkun krefst breytinga á stjórnskipan ESB ef sambandið á að þjóna tilgangi sínum n Er frekari "dýpkun" fyrirsjáanleg? n n n
Uppbygging ESB
Þrjár stoðir ESB Evrópusambandið Bandalögin EB, KSE og KBE n n Sameiginleg varnarog utanríkismálast. samvinna í lögreglu og dómsm. Sjá 1. gr. Maastrichtsáttmálans Kannið uppsetningu Maastrichtsáttmálans með hliðsjón af uppbyggingu ESB
Munur á 1. stoð og 2. og 3. stoð n n n Ákvarðanataka og hlutverk stofnana óíkt Lögsaga Evrópudómstólsins almennt ekki til staðar í 2. og 3. stoð Skilin milli mismunandi stoða að verða óskýrari með breytingum á Maastricht n n Stofnanir bandalaganna komnar með veigameira hlutverk Evrópudómstóllinn í undantekningatilvikum með lögsögu í 2. og 3. stoð
Stofnanir ESB n Aðeins ein sérstofnun: n Evrópska ráðið (European Council) n n Ath. ekki Evrópuráðið (Council of Europe) og ekki ráðherraráðið (Council of Ministers) Að öðru leyti eru það stofnanir bandalaganna sem gegna því hlutverki sem þeim er falið með Maastricht
Yfirþjóðleg einkenni bandalaganna Samband landsréttar og bandalagsréttar
Að hvaða leyti sker bandalagsréttur sig frá hefðbundnum þjóðarétti? n n n Meirihlutaákvarðanir við ákvarðanatöku Sjálfstæði og skipan stofnana Sambandalagsreglna og landsréttar n n n Bein réttarverkan Forgangsáhrif Þessi sjónarmið eiga að meginstefnu aðeins við um 1. stoð
Bein réttarverkan bandalagsréttar n n Hvað er bein réttarverkan? Hvað stendur í Rómarsáttmálanum um beina réttarverkan? Hvaða rök standa til beinnar réttarverkan? Niðurstaða Evrópudómstólsins í máli Van Gend en Loos árið 1963 Hver eru nánari skilyrði beinnar réttarverkunar skv. Vand Gend en Loos?
Bein réttarverkan bandalagsréttar n n n Rökstudd með vísan til séreðlis Rómarsáttmálans Vikið frá sjónarmiðum hefðbundins þjóðaréttar Bandalögin hafa að þessu leyti einkenni sambandsríkis
Bein réttarverkan n Skilyrði b. r. n n Regla nægilega skýr Regla nægilega óskilyrt Ekki þarf að setja frekari reglur til fyllingar henni n Dæmi: Öll fjórfrelsisákvæði R. hafa beina réttarverkan n n Til hvaða réttarheimilda tekur reglan um beina réttarverkan? n n Sáttmálarnir, reglugerðir og ákvarðanir Sérsjónarmið eiga við um dírektíf
Bein réttaráhrif og lagaáhrif n Hugtakið beina réttarverkan má greina nánar: n Bein lagaáhrif n n Bein réttaráhrif n n Vísar til þess að regla er gild að landsrétti án tillits til þess hvort hún er lögfest eða innleidd Vísar til þess að regla sé þess eðlis (nægilega skýr og óskilyrt) að unnt sé að byggja á henni rétt Munur fræðilegur og ekki lagður til grundvallar í dómaframkv.
Lóðrétt og lárétt b. r. n Lóðrétt bein réttarverkun n Einstaklingur getur byggt rétt á reglu gagnvart aðildarríki Athugið t. d. ákvæði R. um fjórfrelsið Lárétt bein réttarverkun n n Einstaklingur getur byggt rétt á reglu gagnvart öðrum einstaklingi Athugið t. d. ákvæði R. um samkeppni
Forgangsáhrif bandalagsréttar n n Þótt bandalagsreglur hafi sjálfkrafa gildi að landsrétti er því ósvarað hvaða stöðu þær hafi að landsrétti Costa v. Enel árið 1964 n n Hvers konar reglur bandalagsréttar hafa forgang gagnvart hvers konar reglum landsréttar Hvað felur þetta nánar tiltekið í sér?
Forgangsáhrif bandalagsréttar n n Frá sjónarhóli bandalagsréttar er reglan skýr Ýmsir dómstólar aðildarríkjanna hafa þó þæfst við að viðurkenna hana til fullnustu n Sjá nánar t. d. dóma þýska stjórnlagadómstólsis, sbr. síðast Brünnermálið 1994
- Slides: 29