EVLLK Yard Do Dr shak AYDEMR Evlilik lkel

EVLİLİK Yard. Doç. Dr. İshak AYDEMİR

Evlilik İlkel avcı-toplayıcı toplumlarda; 1 - Yabancılar potansiyel ve gerçek düşmanlar olarak görülür. 2 - Evlilik, yabancılığı dostluğa dönüştürmenin, kişisel ve siyasal , ittifak yaratmanın ve sürdürmenin başlıca yollarından biriydi. Bu Nedenle insanlar dış evlilik yaparak toplumsal ağ içerisinde birbirlerine bağlanmışlardır.

Evlilik (ensest ve dış evlilik) Ensest: yakın bir akrabayla olan cinsel ilişkidir. - Her kültür, ensest kavramını farklı tanımlamaktadır. - Paralel ve çapraz kuzenlik kavramları Bazı toplumlarda paralel kuzenlerle evlilik ve cinsel ilişkiyi yasaklarken (ensest olarak görülür) bazıları buna izin verir. Çapraz kuzenler bu kapsam dışındadırlar.

Evlilik (ensest ve dış evlilik) - Üvey kardeşlerle evlenilmemesi (Türkiye’de ve Amerika’da). Bazı toplumlarda, kişi, annesinin farklı bir babadan olan kızıyla evlenmesine izin verilir. Babayanlı bir soydanlık takip edildiğinden üvey kız kardeşin babası farklı olduğundan akraba sayılmaması. Bu nedenle ensest tanımları kültürden kültüre değişmektedir.

Evlilik (ensest ve dış evlilik) - Kan yakını bir akrabayla evlenmeye karşı içgüdüsel bir tiksintinin olması, ancak çapraz kuzenlerle veya paralel kuzenlerle evliliğin neden yapıldığının gerçek nedeni bilinmemektedir. Örneğin Lakherlerin niçin anayanlı üvey kardeşle evlenebildiği, ancak babayanlı üvey kardeşle evlenemediği bilinmemektedir. - Dinlerin yasaklaması

Evlilik (ensest ve dış evlilik) - Ensest tabusu içinde yer alan akraba tiplerinin biyolojikten çok, kültürel bir temeli vardır. İnsanlar arasında, hangi akrabalar arasındaki cinsel ilişkinin ensest olarak değerlendirileceğini kültürel gelenekler ve dinsel inanışlar belirlemektedir.

Evlilik (ensest ve dış evlilik) - Diğer bir kurama göre, ilk çağlarda insan, enseste dayalı birleşmeden doğan çocukların anormal olduğunu farketmesi sonucunda bu tabu ortaya çıkmıştır. - Bunu engelleyebilmek için ilk insanlar ensesti yasaklamışlardır. Bunun sonucunda üreyen insan soyu çok başarılı olmuştur.

Evlilik (ensest ve dış evlilik) - Yapılan bir laboratuvar deneyi sonucunda, erek ve kız kardeş çiftleşmesinin birkaç kuşak sonra beraberinde doğurganlık ile hayatta kalma başarısında azalma olduğu belirlenmiştir. Ancak ne içgüdüsel tiksinti, nede biyolojik anormalliklerden korku, yaygın olan çapraz ve paralel kuzenlerle evlenmeyi açıklayabilmektedir.

Evlilik (dış evlilik) - Diğer bir görüş ise, dış evliliği sağlamak, insanları kendi akraba grubu dışından evlenmeye zorlamak için ortaya çıktığıdır. - Barışçı ilişkilerin olduğu yakın bir akrabayla evlenme aksi etki yapabilir. Bu nedenle, barışçı ilişkilerin daha geniş bir grup ağına yayılmasıyla sağlanan kazanım çok daha fazladır.

Evlilik (dış evlilik) - Bu bakış açısı, bağların kurulması ve sürdürülmesi için evliliğin rolüne önem verir. Grup, üyeleri dışardan evlenmeye zorlayarak, kendi bağlaşıklarını arttırır. Ancak bunun tersi, grup içinde evlilik grubu tecrit edebilir ve bu durum da soyunun tükenmesine yol açabilir. - Ayrıca dış evlilik, gruplar arası genetiğin birbirine karışmasını da sağlar ve böylece insan soyu başarıyla korunur.

Evlilik (dış evlilik) - Malinowski, Frued’un aksine çocuklarda farklı türde sevgi duygularının olduğunu ileri sürmektedir. Frued’un aksine ebeveynler ve ergenlik öncesi çocuklar arasında cinsel olmayan sevginin önemli olduğun inanıyordu. Bu nedenle ergenliğe giren çocuklarda ortaya çıkan cinsel dürtülerini doğal olarak duygusal açıdan kendilerine en yakın insanlarla tatmin etmeye girişebileceklerini öne sürmektedir. Bu nedenle, cinsel partner olarak kendi çekirdek ailesinin üyelerine yönelebileceğini söylemektedir.

Evlilik (dış evlilik) - Cinsel dürtüler, aile içinde tatmin edilirse, çatışma ortaya çıkabilir ve grubun normal işleyişi kesintiye uğrayabilirdi. Temel toplumsal bağlar çocuğun kendi ebeveynleriyle ilişkileri kopabilir ve kültürel aktarım devam etmeyebilirdi. Bu nedenle, enseset tabusu kültürel olarak evrenseldir. Örneğin, bir erkek çocuğun, annesiyle cinsel ilişkisi olan babası gibi olmaya çalışması ailenin temelindeki rol yapını bozar.

Evlilik (dış evlilik) - Dolayısıyla, cinsel dürtülerin enseste dayalı tatmini, yakın akrabalar arasındaki ilişkiyi tehtid edebilir ve çatışma yaratabilir. Bu nedenle, ensest tabusu ile dış evliliğin evrensel bileşimi şunlardır. 1 - Genetik karışımı arttırır 2 - toplumsal olarak yıkıcı çatışmalardan kaçınarak, aile rolleri korunur. 3 - Grubun ötesinde barışçıl ilişkileri genişletir ve hısımlık ilişkileri ile bağlar kurar.

İç Evlilik - Kişinin ait olduğu grup içinde evlenmesidir. İç evlilik kuralları dış evliliğe göre daha az yaygındır. - Gerçekte, insanların kendi toplumundan biriyle evlenmesini gerektirecek formel bir gereksinim yoktur, bu tamamen kültürel bir özelliktir.

İç Evlilik - Dış evlilik, grupları birbirine bağlar ve onların kaynaklarını birleştirir. Buna karşın iç evlilik, grubun parçalı yapısını korur ve onların kaynaklarının birbirine karışmasını engeller. - Tabakalaşmış toplumlardaki iç evlilik kuralları toplumsal, ekonomik ve siyasal farkların aynen devam etmesini sağlar ve kültürel olarak değerli kaynaklara farklılaşmış erişimi korur.

İç Evlilik - Örneğin, Hindistan’da kast sistemi. Kastlar, doğumdan yüklenen ve yaşam boyu süren üyeliği ile tabakalaşmış gruplardır. Bu sistemde iç evlilik aygındır ve bir kişiyi doğumdan otomatik olarak ve belirli bir şekilde sınıflayan kurallara sahiptir. İnsanlar dahil olacakları kastı seçme hakkına sahip değillerdir. Yüksek kasttan birisinin daha düşük düzeydeki kastan birisiyle teması bile kendilerini ve soylarının kirlendiği inancına sahiptirler.

İç Evlilik - Kastlar arası cinsel beraberliklerin yüksek kasttan eş için ayinsel kirliliğe yol açtığına ilişkin inanç, kast içi evliliğin sürmesinde önemlidir. - Daha alt bir kasttan bir kadınla cinsel ilişki kuran bir erkek, bir banyo veya bir dua ile saflığını yeniden kazanabilir. - Buna karşın, daha alt kasttan bir erkekle cinsel ilişkiye giren kadının böyle bir yeniden aklanma şansı yoktur.

İç Evlilik - Kadının kirliliği giderilemez. Bunun amacı, kadınların bebekleri olduğu için, bu farklılık yüksek kasttan çocukların atasal saflığını sağlayarak, kast çizgisinin aralığını korumaktır. - Kastlar iç evlilikçi olmakla birlikte, bunların çoğu kendi içlerinde dış evlilikçi soylar halinde alt bölümlere ayrılırlar. Yani, aynı kasttan başka bir soydan gelen grubun bir üyesi ile evlenmek zorunda olduklarını göstermektedir.

İç Evlilik - İnkalar, antik Mısır ve geleneksel Hawai’de iç evililikler çok yaygındı. Bu kültürler, kraliyet ailesinden erkek ve kız kardeşlerin evlenmelerine izin vermekteydi. - Hawai’liler ve Polinezyalılar, Mana dedikleri kişisel olamayan bir güce inanmaktaydılar. Mana, şeylerin ve insanların içinde mevcut olabilir ve manaya sahip kişileri diğer insanlardan ayrırır ve onları kutsallaştırır.

İç Evlilik - Davranışların açık ve gizli işlevleri, - Bir göreneğin açık işlevi: yerlilerin ona atfettikleri nedenlerdir. - Gizli işlev: yerli halkın ifade etmediği, hatta tanımadığı görünümüdür.

İç Evlilik - Hawai’liler, hiç kimsenin manasının kralın ki kadar çok olmadığına inanmaktaydılar. Bu nedenle mana soya dayanırdı. Manası yalnızca kralınkinden az olan kişi, kralın kardeşiydi. Bir kral için en uygun eş dolayısıyla kız kardeşi olabilirdi. - Bu toplumdaki kraliyet ensestinin açık işlevi, kültürün mana ve tanrısallığa dair inançlarına ilişkindi.

İç Evlilik Kraliyet ailesindeki ensestin gizli işlevleri de siyasal yansımaları vardı. Örneğin, kral ve eşi, aynı anne ve babaya sahiptiler. Dolayısıyla mana açısından eşit sayılıyorlardı. Kral ve kız kardeşi evlendiklerinde, çocukları tartışmasız bir şekilde ülkedeki en fazla Manaya sahip olurlardı. Hiç kimse onların yönetim hakkını sorgulayamazdı. Ancak kral, kız kardeşinden daha az manaya sahip bir kadınla evlenirse, kız kardeşinin başkasından doğan çocukları da sorun yaratabilirlerdi.

İç Evlilik Şöyleki, her iki tarafın çocukları tanrısallık ve yönetim üzerinde hak iddia etme hakları vardı. Bu nedenle, kraliyet ailesindeki kardeş evliliği, yönetime hak iddia eden insanların sayısını azalttığı için, intikal haklarına ilişkin çatışmaları da sınarlardı. Başka krallılar bunu farklı şekillerde çözmüşlerdir. Örneğin, monarşide kralın sadece en büyük oğlu tahtın varisi olurdu. Buna büyük evlat hakkı denilmektedir. Kralın seçilmiş varisi karşısında hak talep edenler, ya sürgün edilirlerdi veya öldürülürlerdi. Osmanlıda taht kavgalarını önlemek için Kardeş katli yasası.

İç Evlilik Dolayısıyla bu ensestin gizli bir siyasal işlevi vardı. Eğer kral ve kız kardeşi atasal mal, mülkten miras alma hakları varsa, birbiri ile evlilikleri mirasçılarının sayısınırlayarak bu mirasın eksilmeden kalmasını sağlardı. Güç, çoğu kez zenginliğe dayanır ve kraliyet ensesti, kraliyetin devamını aynı soy çizgisinde kalmasını garantilemekteydi.

İç Evlilik Babayanlı paralel kuzen evililiği: Ortadoğu ve islam dünyasında yaygındır. İşlevsel olarak kraliyetinkine benzese de İslam hukuku mirasın kız ve erkekler arasında paylaşımını zorunlu kıldığından ona benzer ekonomik bir işleve sahip değildir. Bu evlilik, erkek kardeşlerin kendi ebeveynlerinden aldıkları mal ve mülklerin parçalanmasını önlemeye yardım eder.

Dış Evlilik Genelleştirilmiş Mübadele Sistemi: soydanlık grupları arasında bir evlilik ilişkisi kurulur. Örneğin, B ailesinin erkekleri daima A ailesinin kadınlarıyla, B ailesinin kadınları C ailesinin erkekleriyle, C ailesinin kadınları A ailesinin erkekleriyle evlenirler. Bu sistemde kadınlar evden ayrılarak erkek tarafında yaşar, erkekler yaşadıkları yerlerden ayrılmazlar. Yani bu sistemde, bir babasoyunun erkeklerinin bir arada yaşadığı ve baba soyunun kadınlarının aynı köy içinden evlendiği anlamına gelir. Bu kural, hem erkeğe hem de kadına yaşam boyu kendi soydanlık grubunun üyeleriyle birlikte oturma olanağı sunar. Bu durum kadınlara önemli psikolojik destek sağlar.

Dış Evlilik, bireylerden çok, gruplar arası bir ilişkidir. Günümüzde evlilik bireysel olarak görülmektedir. Sanayileşmemiş toplumlarda evlilik, bir grupla bağlantılıdır. İnsanlar sadece eş almazlar, kayınlara yönelik yükümlülüklerinin olduğunu da düşünürler. Örneğin, kocayerlilikte, kadın doğduğu gruptan ayrılmak zorundadır. Genelleşmiş mübadele olmadıkça, kadın akrabalarının çoğunu arkada bırakarak erkek tarafına yerleşir. Kadın sadakatini bile, kendi grubundan kocasınınkine aktarmalıdır. Kendi grubu ile kocasının grubu arasında tartışma olduğunda, kovasının tarafında olmalıdır.

Dış Evlilik (başlık) Erkek tarafının ve akrabalarının evlilik durumunda kız tarafına ve akrabalarına evlilik öncesinde, sırasında veya sonrasında verdikleri geleneksel bir armağandır. Kız tarafı, onun refakatini ve emeğini kaybettiği için başlık, bunu tazmin etme fonksiyonu vardır. En önemlisi, kadının kocasının soyuna yeni üyeler kazandırmak üzere çocuk doğurmasıdır. Bu nedenle bu kurum torun bedeli olarak da adlandırılır. Kadının kendisinden çok, çocukları kocasının grubuna daima katılırlar. Anne yanlı toplumlarda, çocuklar annenin grubundan sayıldıkları için torun bedeli ödenmez.

Dış Evlilik Drahoma: Kız tarafının erkek tarafına değerli hediyeler verdiği bir evlilik değiş tokuşudur. Örneğin, Hindistanda çok yaygındır. Kadına bakmak çok büyük bir sorumluluk olarak görüldüğü için. Kız tarafı erkek tarafına bu sorumluluğun bedeli olarak hediyeler verir. Başlık, drahomadan çok daha yaygındır. Aileler arasında aktarılan maddelerin niteliği birbirinden farklıdır. Başlığın değeri arttığında, evlilik daha istikrarlı hale gelir. Başlık, boşanmaya karşı bir tür garantidir (Sigortadır).

Dış Evlilik A ailesinin üyesi olan Ahmet, B ailesinden Ayşe ile evlenir. Ahmet’in akrabaları başlık parası için ona yardım ederler. Annesinin tarafından dayıları da yardımcı olur. Ahmet’in babası yok ise en büyük erkek kardeşi, amcası veya dayısı ona yardımcı olur. Ahmet’in başlık parası olarak topladığı paralar, Ayşe’nin ailesine verilir. Bu başlık parası Ayşe’nin erkek kardeşlerinin evlenirken kullanmaları için verilir. Ayşe’nin erkek kardeşleri evlendiğinde bu da başka bir aileye başlık parası olarak gide veya ailesi bunu başka bir amaçla kullanır.

Dış Evlilik erkekler daime kız kardeşlerinin başlık paralarını kendi eşlerinin başlık parası olarak kullanırlar. Kabile gruplarında, evlilik kültürel olarak kadın ve erkeğe özel roller tanımlamıştır. Ayşe Ahmet’i yoksul olarak değerlendirebilir, onunla ve akrabalarıyla oturmaktan hoşlanmayabilir. Bu durumda, Ayşe, kendi akrabalarını haklı olduğuna ikna edebilirse ve başlığın geri ödenmesi kolay sa ve ödenebilirse, boşanma gerçekleşir. Aksi durumda boşanma gerçekleşmez.

Dış Evlilik Bu toplumlarda evlilikler çok kırılgan değildir. kadını ikna etmek için akrabaları onunla konuşur. Bu durum, özellikle başlık parası çok yüklü bir miktarda ise ve Ayşe’nin akrabaları arasında paylaşılmışsa ve yeniden toplanması zorsa boşanma zordur. Eğer, Ayşe evlilikte başarılı olmaya çalışır ancak başaramazlarsa, her iki aile evliliğin sürmeyeceği sonucuna varabilir. eğer Ayşe’nin kendisinden daha küçük kız kardeşi veya yeğeni varsa, ilgili taraflar bu kızın Ayşe’nin yerini almasında anlaşabilirler.

Dış Evlilik Başka bir olasılıkla, bir kadın bir erkekten boşandığında, erkek bazen kadının erkek kardeşinin karısı üzerinde hak talep edebilmekteydi. Çünkü, , Ayşe örneğinde, Ayşe için alınan başlık parasıyla erkek kardeşinin başlık parası ödenmişti. Dolayısıyla erkeğin parasıyla evlendiği için hak talebinde bulunma hakkı doğmaktaydı. Örneğin, Güneydoğu Afrika’da Ba-Thonga kabileleri arasında yaygın bir evlilik türüdür.

Dış Evlilik Kısırlık da başka bir sorundu. Ayşe’ni çocuğu olamıyorsa, Ayşe evlilik şartlarını sağlamış olmuyordu. Bu durumda eğer evlilik devam edecekse, Ayşe’nin ailesinden çocuğu olabilen başka bir kadını, belki de Ayşe’nin kız kardeşi verilebilmekteydi. Doğurganlık son derece önemli. Örneğin, Madagaskar’da bir kadın hamile kaldıktan sonra evlilik gerçekleşirdi ve başlık o zaman ödenirdi.

Dış Evlilik Baldız evliliği: Ayşe genç yaşta ölürse, onun yerine varsa kız kardeşi, yoksa diğer akrabalarından başka bir kız erkek tarafına verilirdi. Böylelikle Ahmet evlendiği için başlığın geri ödenmesi sözkonusu olmazdı. Kayınbirader evliliği: eğer koca ölürse bu durumda kadın kocasının erkek kardeşi ile evlendirilmesidir. Eğer Ayşe ile Ahmet’in çocuklara varsa ve Ahmet öldüyse bu durumda, Ahmet’in erkek kardeşi ile evlenir. Ahmet’in erkek kardeşi evli ise bu durumda çok kadınlı evlilik olur. ahmet’in kardeşinin buna karşı çıkma şansı yoktur.

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul kadınla evlilik Bir erkeğin birden fazla sayıda aynı anda evli olması durumudur. Sanayileşmemiş ülkelerde, erkeklerin oranı yetişkinlikte kadınların oranından daha az olmaktadır. Bunun nedeni, birçok kültürde erkeklere en tehlikeli görevlerin yüklenmesidir. Erkekler tırmanmalı, avlanmalı, savaşmalı, balık tutmalı, yelken açmalı, yabanı bölgelere seyahat etmeli, maden ocaklarında çalışmalı, gibi durumlar. Erkeklerin özellikle savaşlarda çok sayıda ölmesi ve kadınların yalnız kalması

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul kadınla evlilik Erkeklerin kadınlara göre daha geç evlenmesi ve bu nedenle kadınların erken yaşta çocuk doğurması ve kadının daha erken yaşlanması(fiziksel olarak). Dul kadın sayısının erkeklerden daha fazla olması, çoğul kadınlı evliliklerin çoğunun dul kadınlardan oluşması, Sahip olunan kadın sayısının bir erkeğin prestij ve toplumsal statüsünün bir ölçütü olması, Hane başlıca üretim birliğidir. Nekadar çok kadın varsa o kadar emekçi var demektir. Artan üretim, daha çok servet demektir. Bu servet tek ek eşler çekerdi.

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul kadınla evlilik Servetin çok olması ve kadın sayısının çok olması eve ve aile reisine prestij getiriyordu. Hatta bazı toplumlarda ilk eş, kendisine yardımcı olması için kocasından bir yardımcı eş almasını istiyordu. İkinci veya üçüncü eşlerin statüsü ilk eşten daha düşük oluyordu. İlk eş çoğu zaman bunu kendi akrabalarından birisi arasından seçiyordu. Madagaskar’da erkeğin eşleri farklı köylerde yaşardı. ilk eş kocasının çoğu vaktini geçirdiği ve en iyi pirinç hangi tarlada yetişiyorsa o tarlanın olduğu köyde yaşıyordu.

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul kadınla evlilik Geleneksel devletlerde, birden fazla eş önemli siyasal roller de oynar. Örneğin Madagaskar’da Merina Toplumunun kralının 12 karısı vardır. Her birisine ayrı bir yerde ve sarayda yer tahsis etmiştir. Kral ülkesinde seyahat ettiğinde gittiği yerdeki karısının yanında kalır. Bu eşler, bulundukları bölgedeki sorunları izler, ve bunları krala bildiren yerel temsilcidirler.

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul kadınla evlilik Çok eşli evliliğin bağlamı ve işlevi toplumdan topluma ve hatta aynı toplum içinde bile değişir. Bazı erkekler, erkek kardeşinin dul karısı kendine miras kaldığı için çok eşlidirler. Diğerleri, prestij aradığı veya hane üretiminin artmasını istedikleri için çok eşlidirler. Aynı şekilde, siyasal bir araç veya iktisadi ilerlemenin bir aracı olarak evliliği kullananlar da vardır.

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul erkekle evlilik Bir kadının aynı anda birden fazla sayıda erkekle evli olması durumudur. Yaygın bir evlilik türü değildir. Çoğunlukla Güney Asya (Tibet, Nepal, Hindistan ve Srilanka)’da yaşar. Bunlar dağlık alanlarda yaşadıkları için bunlara Dağ İnsanları (Pahari) denir. batı Pahari bölgesinde kadınların oranının (her 1000 erkeğe 789 kadın düşüyordu) erkeklerden az olması. Bunun nedenlerinden birisi, kız çocuklarının öldürülmesi veya ihmal edilmesidir. Batıdaki Paharilerin çok eşliliği daime Fraternaldi.

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul erkekle evlilik Fraternal: Kocaların tümün aynı erkek kardeşlerden oluşmasıdır. En büyük ağabey, tüm erkek kardeşlerinin kendi karsının yasal kocaları olduğu evliliği düzenlerdi. Sonradan onlar başka kadınlarla evlenebilirlerdi. Tüm bu kadınlar, erkek kardeşlerin ortak karıları ve cinsel eşleriydiler. Herhangi bir eşten doğan bir çocuk tüm erkek kardeşlere baba derdi. Toprak sahibi olanlara göre toprağı olmayan insanlarda tek eşlilik daha fazlaydı. Ekonomik neden

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul erkekle evlilik Merkez Paharileri arasında çok kocalı evlilikler yaygın değil. Buna rağmen, her erkeğin kardeşinin başlık bedeline katkıda bulunma geleneği vardı ve her kardeş, diğerinin karısıyla cinsel ilişkiye girebilirdi. Dolayısıyla çocuğun hiçbir zaman gerçek biyolojik babasının kim olduğu bilinmemektedir. Çoklu kocalık, evde daima bir erkeğin olmasını garanti eder. Erkek kardeş çok kocalığı, aynı zamanda kaynaklar az olduğunda etkili bir stratejidir. Sınırlı kaynağı olan erkek kardeşler, genişletilen hanelerde kaynaklarını bir araya toplarlar. Bu nedenle erkek kardeşler birliği sadece tek bir eş alır. Çokkocalık, karıların ve mirasçıların sayısınırlar. Mirasçılar arasında daha az rekabet, toprağın en az parçalanmasıyla aktarılmasını sağlayabilir.

Çoğul Evlilikler 1. Çoğul erkekle evlilik Polinezyalılarda, çoklukoca evliliğinin nedeni fraternal değildi. 19. yüzyıl boyunca kabileler arası akınlar, Avrupalı kaşiflerle savaşmak, çicek hastalığı ve kıtlık nüfusun önemli bir miktarda azalmasına yol açmıştır. Erkeklere göre daha fazla sayıda kadın bu ölmüştür. 1900 lerde bu oran, 6 erkeğe karşın 5 kadın şeklindeydi. Çoklu kocalık bunun sonucuydu.