Euripides ZIJN WERKEN NAAST DE MEDEA Alkestis 438

Euripides ZIJN WERKEN NAAST DE MEDEA

Alkestis (438 v. Chr) � Apollo heeft bewerkstelligd dat de koning van Thessalië, Admetos, langer in leven kan blijven, mits hij iemand vindt die in zijn plaats wil sterven. � Begin: Alkestis (vrouw van Admetos) heeft zich opgeofferd voor haar echtgenoot en is dus stervende. � Alkestis had echter wel een laatste wens op haar sterfbed: Admetos mocht niet hertrouwen. � Herakles verschijnt nog voordat Alkestis is begraven maar Admetos verzwijgt dit. � Op de avond van de begrafenis komt er een bediende naar buiten en klaagt bij Admetos dat Herakles dronken is en luide liederen zingt. Wanneer Herakles ook naar buiten komt, besluit Admetos Herakles de waarheid te vertellen. � Hierop besluit Herakles gelijk Alkestis te gaan redden. � Herakles komt terug met een zwaar gesluierde vrouw, hij vraagt of Admetos haar onder zijn hoede wil nemen. Admetos twijfelt, maar wanneer hij dan toch overstag gaat volgt de hereniging met zijn vrouw Alkestis die door Herakles van de dood is ontworsteld.

Herakliden (± 430 v. Chr) �Eurystheus (koning van Tiryns, die Herakles 12 werken oplegde) wil na de dood van Herakles, Herakles’ kinderen doden. �De kinderen krijgen, samen met Herakles’ neef Iolaos, bescherming van Demofon (koning van Athene). �Athene zal pas overwinnen als een maagd wordt geofferd aan Kore (dochter van Demeter). �Een van Herakles dochters verklaart zich bereid die maagd te zijn en zichzelf op te offeren. �Athene wint de strijd en Eurystheus wordt gedood op aandrang van Alkmene (moeder van Herakles). �Hier is het koor (Atheense burgers) het niet mee eens.

Hippolytos (428 v. Chr) � Theseus, zijn vrouw Faidra en zijn zoon van een andere moeder Hippolytos verblijven in Trozen. � Hippolytos is een hartstochtelijk jager en vereerder van de kuise jacht godin Artemis. Hij wijst de verering van Afrodite af. � Hierdoor wordt Afrodite ontzettend boos, en zij meldt in het proloog dat Hippolytos hiervoor zal boeten. � Afrodite maakt Faidra uitzinnig verliefd op Hippolytos. � Faidra verklaart uiteindelijk haar liefde aan Hippolytos maar wordt resoluut afgewezen. � Ondanks dat Hippolytos heeft gezworen dat hij het voorval niet verder zal vertellen, pleegt Faidra zelfmoord uit angst dat hij zijn eed zou breken. � Theseus vindt zijn inmiddels overleden vrouw, met een brief waarin stond dat Hippolytos haar had overweldigt. � Theseus vervloekt zijn zoon en vraagt zijn vader Poseidon om de vloek te bewerkstelligen. � Hippolytos houdt vast aan zijn eed en kan zijn vader niet van zijn onschuld bewijzen hierdoor wordt hij uit Trozen verbannen. Onderweg wordt hij overvallen door een enorm zeemonster (Poseidon). � Als Hippolytos stervend wordt teruggebracht naar Theseus vertelt Artemis Theseus de waarheid.

Andromache (± 425 v. Chr) � Na de verovering van Troje is Andromache (weduwe van Hektor) slavin van Neoptolemos (zoon van Achilleus) geworden, en heeft ze een kind van hem. � Neoptolemos’ vrouw Hermione (dochter van Menelaos), die kinderloos is, is jaloers en probeert Andromache te doden als Neoptolemos een keer op weg naar Delphi is. � Andromache verstopt het kind dan en verschuilt zichzelf bij het altaar van Thetis (moeder van Achilleus). � Menelaos helpt Hermione en neemt zowel Andromache als haar kind gevangen en geeft ze over aan Hermione. � Maar dan neemt Peleus (vader van Achilleus) Andromache en haar zoon in bescherming. � Dan komt Orestes, aan wie Menelaos ooit zijn dochter had beloofd, en neemt Hermione mee. Ook zweept hij de burgers van Delphi op Neoptolemos te doden. � Dan beveelt Thetis aan Peleus om Neoptolemos te begraven in Delphi, waarna Peleus onsterfelijk wordt. � Thetis beveelt Andromache om naar Molossia te gaan en met Helenos (een Trojaanse prins) te trouwen.

Hekabe (424/425 v. Chr) � Hekabe, ex-koningin van Troje, is samen met andere vrouwen gevangen in het Griekse legerkamp. De enige die ze nog over heeft is haar jongste dochter Polyxena. � Maar de schim van Achilles heeft geëist dat Polyxena wordt geofferd op zijn graf. � Vlak na de offering van Polyxena komt de Griekse heraut Talthybios melden dat ze op bewonderenswaardige wijze was gestorven. � Hierna spoelt het lichaam van de jongste zoon van Hekabe, Polydoros aan op het strand. � Hekabe dacht dat ze Polydoros in veiligheid had gebracht bij Polymestor maar blijkbaar had Polymestor Polydoros vermoord. � Agememnon geeft Hekabe de toestemming om zich te wreken op Polymestor als zij daartoe de kans ziet. � Hekabe krijgt hiertoe de kans en samen met de andere vrouwen maakt zij Polymestor blind en vermoordt zij ook nog zijn twee zonen. � Polymestor, door zijn blindheid ziener geworden, voorspelt dat Hekabe in hond zal veranderen en dat Agememnon vermoord zal worden door Klytaimnestra.

Smekende vrouwen/Smekelingen (424/420 v. Chr) �De Thebanen winnen een oorlog in Athene tegen de ‘zeven’ en weigeren hun aanvoerders een begrafenis toe te staan. �Het koor (moeders van de aanvoerders) komt, samen met Adrastos (koning van Argos), naar Athene en smeekt Aithra (moeder van Theseus) om een begrafenis voor de gestorven ‘zeven’. Dan stemt Theseus ermee in. �Dan eisen de Thebanen het vertrek van Adrastos, en komt er gevecht waarbij de Thebanen worden verslagen. �Op hun begrafenis werpt één van de weduwen, Euadne, zich in het vuur om met haar man, Kapaneus, samen te zijn. �Dan verschijnt Athena: Adrastos moet zweren Athene altijd te beschermen. Ook zullen de zonen van de ‘zeven’ later Thebe verslaan.

Elektra (422/416 v. Chr) � Elektra is door Aigisthos uitgehuwelijkt aan een boer. � Elektra’s broer Orestes, die niet door zijn eigen ouders was opgevoed, komt samen met zijn vriend Pylades naar de boerderij van Elektra ( de twee hebben elkaar nog nooit ontmoet ). � De boer doet open en nodigt Orestes om binnen te komen. De boer gaat naar een herder voor wat voedsel voor de gasten. � Deze herder zegt dat hij Orestes heeft gezien. � Elektra is nu ook overtuigd en weet dat Aigisthos ergens in de buurt een offer aan het brengen is. Orestes en Pylades gaan nu samen op pad om Aigisthos te vermoorden. � Zodra ze bij de offerplaats zijn aangekomen, nodigt Aigisthos hen uit om mee te offeren en vermoorden ze Aigisthos. � Hierna vermoorden Orestes en Elektra Klytaimnestra. � Na deze daden zijn ze ontzet van wat ze gedaan hebben. � Tenslotte verschijnen de Dioskouren, die voorspellen dat Orestes na door de Erinyen te zijn achtervolgd in Athene wordt vrijgesproken; Orestes moet Elektra uithuwelijken aan Pylades.

Herakles (± 415 v. Chr) �Herakles is in de onderwereld Kerberos aan het halen. Zijn familie (Amfityron, Megara en hun kinderen) zoeken bij het altaar van Zeus bescherming tegen de usurpator Lykos. �Herakles komt net op tijd terug om zijn familie te redden en doodt Lykos. �Dan verschijnt Iris (boodschapster van de goden) met Lyssa (de personificatie van de waanzin) die Herakles, in opdracht van Hera, waanzinnig maakt. �Dan doodt Herakles zijn vrouw en kinderen. Als hij bij komt wil hij zichzelf van het leven beroven, maar Theseus weerhoudt hem hiervan en neemt Herakles mee naar Athene.

1 e trilogie �Alexandros �Palamedes �Trojaanse vrouwen

Trojaanse vrouwen (415 v. Chr) �Poseidon neemt afscheid van Troje, dat door toedoen van Athena ten onder is gegaan. �Maar Athena blijkt weer vol van wrok jegens de Grieken sinds een Griek Kassandra van haar beeld had weggesleurd; ze spreekt samen met Poseidon af de Grieken op hun terugreis met zware stormen te treffen. �Hekabe en de Trojaanse vrouwen klagen over hun leed en vragen zich af wat er gaat gebeuren. �Talthybios komt Kassandra halen, die is toegewezen aan Agememnon. Dankzij haar profetische gaven ziet Kassandra dat zij een instrument van wraak zal worden. �Andromache meldt Hekabe dat Polyxena is overleden. �Dan komt Talthybios om te melden dat Astyanax (zoontje van Andromache) dood moet. �Na het vertrek van Menelaos en Helena brengt Talthybios het lijkje van Astyanax, liggend op het schild van Hektor.

Ifigeneia in Taurië (± 414 v. Chr) �Hoewel de Grieken denken dat Ifigeneia is gestorven onder het offermes, is ze eigenlijk gered door Artemis. �Hierdoor wordt zij priesteres van Artemis in Taurië en moet ze alle Grieken die daar aan land komen offeren aan de godin. �Orestes, die nog steeds achtervolgd wordt door een paar Erinyen, krijgt van Apollo de opdracht om het beeld van Artemis in Taurië naar Athene te brengen. �Eenmaal in Taurië worden hij en Pylades overmeesterd door een groep herders en naar Ifigeneia gebracht. �In het gesprek dat volgt, komen Orestes en Ifigeneia achter elkaars identiteit en besluiten samen en met het beeld te vluchten. �Ze krijgen het beeld op de boot van Orestes d. m. v. een slimme list. �Athena grijpt nog op het laatste moment in zodat ze weg kunnen varen uit Taurië.

Ion (± 413 v. Chr) � Hermes vertelt dat Apollo ooit een kind, Ion, bij Kreousa (prinses van Athene) heeft verwekt, dat te vondeling werd gelegd en nu tempeldienaar is in Delphi. � Kreousa is getrouwd met Xouthos, maar ze zijn kinderloos en gaan naar het orakel van Delphi. � Apollo probeert dan moeder en kind te herenigen, maar dit lukt niet echt: � Xouthos begroet Ion dan als zijn zoon (Xouthos zou hem in een feestelijke nacht hebben verwekt), maar heeft geen idee wie de moeder is, wat Ion wil weten. � Kreousa verneemt dit van het koor (haar dienaressen) en wil Ion vergiftigen, maar voor dit plan wordt ze tot de dood veroordeeld. Ze vlucht naar het altaar en praat daar met Ion, waar ze de kleertjes ziet waarin ze hem te vondeling heeft gelegd en begrijpt dat Ion haar zoon is. � Dan komt Athena en voorspelt: Ion zal koning van Athene worden en Kreousa en Xouthos zullen nog andere kinderen krijgen die, net als Ion, stamvader zullen worden van grote geslachten.

Helena (412 v. Chr) �Helena is nooit met Paris meegegaan en is nooit in Troje geweest. De werkelijke Helena is door de goden naar koning Proteus van Egypte gebracht. �Deze is echter gestorven en nu wil zijn zoon met haar trouwen. �De Trojaanse oorlog is voorbij en Menelaos belandt op zijn terugtocht in Egypte. Hij ontmoet Helena. �Hij wil niet geloven dat het Helena is totdat een matroos meldt dat de schijn-Helena op mysterieuze wijze is verdwenen. �De hereniging komt tot stand, maar huidige echtgenoot wil Helena niet zomaar afstaan en hij wil Menelaos doden. �Helena schakelt de hulp van Theonome in, zieneres en zuster van haar echtgenoot. �Tenslotte weten Helena en Menelaos te ontsnappen via een ingenieuze list.

Foenicische vrouwen (± 409 v. Chr) � Het koor (Foenicische vrouwen) verblijft op doorreis naar Delphi in Thebe, waar de ‘zeven’ beleg slaan. � Eteokles bespreekt de situatie met Kreon en maakt zijn laatste wil kenbaar. � Teiresias openbaart aan Kreon dat Thebe alleen gered kan worden als Kreon’s zoon Menoikeus geofferd wordt. Kreon weigert dit, maar Menoikeus offert zichzelf op door van de muur te springen. � Tijdens de strijd beslissen de broers Polyneikes en Eteokles tot een tweegevecht, maar ze sterven allebei. Iokaste (hun moeder) pleegt zelfmoord. � Kreon (nu de nieuwe koning) verbiedt Polyneikes te laten begraven en draagt Antigone (Eteokles’ weduwe) op om met Haimon te trouwen. � Antigone weigert dit en gaat met Oidipous in ballingschap.

Orestes (± 408 v. Chr) �Orestes heeft zojuist op bevel van Apollo zijn moeder Klytaimnestra gedood. �Hij wordt gekweld door wraakgodinnen en hoopt op de steun van Menelaos belooft deze steun maar ziet hier later toch van af. �Orestes en Elektra worden door de volksvergadering ter dood veroordeeld; ze moeten die avond nog een eind aan hun leven maken. �In een noodsituatie krijgen ze hulp van Pylades. Ze besluiten wraak te nemen op Menelaos door Helena te doden; ook gijzelen ze Hermione (dochter van Menelaos) als chantage middel om de dood te ontlopen. �Als Menelaos dit alles merkt en Orestes met het zwaard op de keel van Hermione ziet, verschijnt Apollo om verdere escalatie te voorkomen. �En ze leefden nog lang en gelukkig

2 e Trilogie �Bacchanten �Alkmaion in Korinthe �Iphigeneia in Aulis