ETMDE ETKN RENME RENME YAKLAIMLARINDA PARADGMATK DNM Oluturmac

EĞİTİMDE ETKİN ÖĞRENME «ÖĞRENME YAKLAŞIMLARINDA PARADİGMATİK DÖÜNÜŞÜM» Oluşturmacı ve Davranışçı Öğrenme Kuramları

Öğrenmenin kritik başarı unsurları öğrenenin bireysel eğilim veya ilgileridir. Eğitim sistemimize egemen olan “öğrenme” anlayışı, görünürde sadece “öğrenme” nedir, nasıl gerçekleşir sorularıyla sınırlıymış gibi görünürken, gerçekte öğrenme anlayışı “öğrenene” ilişkin varsayımlarımızla doğrudan ilgilidir. Yani birey ya da insana ilişkin algımız “öğrenme” kavramından ne anladığımızı da belirler ve sınırlar (Şimşek, 1998). Özden, Y. Şimşek, H. 1998. Davranışçılıktan Oluşturmacılığa: “Öğrenme” Paradigmasının Dönüşümü ve Türk Eğitimi. “Bilgi ve Toplum” Dergisi Sayı 1, (1, 19). Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 2

Eğitim sistemimize egemen davranışçı program anlayışının oluşturmacı bir program anlayışıyla yer değiştirmesi eğitimde gerçekleştirilecek dönüşümün en kritik konularından biridir. (Özden ve Şimşek, 1998). Özden, Y. Şimşek, H. 1998. Davranışçılıktan Oluşturmacılığa: “Öğrenme” Paradigmasının Dönüşümü ve Türk Eğitimi. “Bilgi ve Toplum” Dergisi Sayı 1, (1, 19). Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 3

Davranışçı paradigmanın 1970’lerde düşüşe geçtiğine, öte yandan 1980’lerden itibaren bu paradigmaların Yorumlamacı ve Oluşturmacı (Interpretivist, Constructivist) paradigmalarla yer değiştirdiğine tanık olmaktayız. Yorumlamacı/oluşturmacı paradigmalar, Pozitivist/Akılcı paradigmalar tarafından iddia edilen nesnel bilginin aranıp bulunması veya ortaya çıkarılması (varolan bir bilginin veya yasanın keşfedilmesi) yerine bilginin birey veya araştırmacının yorumlamasına ve oluşturmasına dayalı olduğunu varsayar. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 4

Aktif Öğrenme Nedir? Öğrenciler problem çözer, kendine özgü cümleleriyle sorular sorar, tartışır, açıklar… (students solve problems, answer questions, formulate questions of their own, discuss, explain, debate, or brainstorm during class) Probleme Dayalı Öğrenme PBL Yaşayarak Yaparak Öğrenme Learn By Doing Aktif Öğrenme Active Learning Sorgulayarak Öğrenme Inquiry-based learning İşbirlikli Öğrenme Cooperative Learning Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 5

Öğretmende bulunması gereken nitelikler Açık fikirli olmak, Öğrenciye yakın olmak, Öğrenciye esnek davranmak, Ödüllendirici olmak, Öğretim sürecinde destek olmak, Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 6

Yapılandırmacı (Constructivist) Öğrenme Ortamlarında Sınıf Yönetimi Öğrencilerin gelişimi sadece bilişsel alanda değil, duyuşsal ve devinişsel (psikomotor) alanlarda da gerçekleşmektedir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 7

Yapılandırmacı sınıf ortamında yapılandırmacı stratejiler; Özgürlük Bağımsızlık Sorumluluk Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN almak 28. 10. 2021 8

Bu sınıflar (yapılandırmacı sınıf ortamları) geleneksel sınıf kurallarından daha fazla kurala ihtiyaç duymakta, hatta bu kurallar oldukça karmaşık olabilmektedir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 9

Yapılandırmacı Anlayışta Sınıf Yönetimi Stratejileri Öğretmenler anlatan ve açıklayan rolünden, öğrencinin araştırmacı, kendisinin rehber olduğu rolü uygulamalı, Etkinlikler sunulurken öğretmen tarafından gösterilir, öğrencilerin kendi keşiflerini yapabilecekleri yolları açıklayabilir, Okul yöneticileri, aile üyeleri, iş arkadaşları öğrenci merkezli yapılandırmacı yaklaşımı desteklemek için sınıfa davet edilebilir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 10

Yapılandırmacı sınıf ortamında öğrenci davranışları boyutunda problemler azdır, bunun nedenleri; Öğrencilerin sıkılmaması, Öğrencilere saygı gösterilmesi, Öğrencilerin keşiflerine ve yaptıklarına değer verilmesi, Öğrencilerin derste yaptıklarına ilişkin söz hakkı olması, Öğrencilerin etkinliklerde yer alırken kendi olumlu fikirlerini oluşturmaları, Karışıklıklar ve belirsizlikler engellenir, öğrenciler cesaretlendirilir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 11

Yapılandırmacı sınıf yönetiminde öğretmenler, davranış problemlerinin önüne geçmek için ben dilinin ilkelerinden yararlanabilirler. Bu anlayış disipline dayalı sınıf yönetimi ile tam anlamıyla zıttır. Yapılandırmacılığı benimsemiş öğretmenler, ödül-ceza merkezli sınıf yönetiminden uzak dururlar. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 12

Öğrencilerin bir dizi kurala uymasını beklemekten vazgeçmek, Etkili öğretmenlik yapmanın sınıfta iyi emirler vermekle eş anlamlı olduğu düşüncesinden vazgeçmek yapılandırmacı sınıfların oluşmasına katkı sağlayabilir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 13

Etkin katılım arttıkça, öğrencinin hedeften uzaklaşabilme, zamanın verimsiz kullanabilmesi ve konunun dağılabilme riski artabilir. yapılandırmacı Bu nedenle ortamların etkin katılımın sınıf arttığı yönetiminde, öğretmenlerin görev ve sorumlulukları artar. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 14

Öğretmen, öğrencinin elde ettiği bilgiyi yeni durumlara aktarmasına, karşılaştırma yapmasına, özgün olanı keşfetmesine, öz eleştiri, öz değerlendirme yapmasına ve bilgiyi paylaşmasına yardımcı olmalıdır. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 15

Vygotsky’nin teorisi, Sosyal çevreyi, gelişim ve öğrenmeyi kolaylaştıran bir kavram olarak gören yapısal bir teoridir. Vygotsky’nin psikolojik düşünceye olan temel katkılarından biri sosyal açıdan anlamlı etkinliklerin, insan bilinci üzerinde önemli bir etkisi olmasına yaptığı vurgudur. Öğrencilerin dünyalarındaki kişilerle, nesnelerle ve kurumlarla etkileşim yöntemleri onların düşüncelerini değiştirir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 16

Vygotsky’nin teorisindeki temel noktalar, Sosyal etkileşim çok önemlidir, Öz düzenleme sosyal etkileşimlerde meydana gelen eylemlerin ve işlemlerin içselleştirilmesi aracılığı ile geliştirilir, İnsan gelişimi araçların (dil, semboller) kültürel aktarımı ile gelişir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 17

Yapılandırmacılık Öğrenen bireylerin bilgiyi nasıl öğrendiklerine ilişkin bir kuram olarak gelişmeye başlayan yapılandırmacılık, zamanla öğrenenlerin bilgiyi nasıl yapılandırdıklarına ilişkin bir modele dönüşmüştür. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 18

Yapılandırmacılıkta bilginin tekrarı değil, bilginin transferi ve yeniden yapılandırılması (güncellenmesi) önemlidir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 19

Öğrenen bireyin aktif olduğu yapılandırmacı öğrenmede; okumak ve dinlemek yerine tartışma, düşünceleri gerekçeleri ile savunma, varsayımlarda bulunma, sorgulama ve üretilen düşünceleri paylaşma gibi öğrenme sürecine aktif katılım yoluyla öğrenme gerçekleşir. Bireylerin etkileşimine önem verilir. Öğrenenler, bilgiyi olduğu gibi almak yerine, bilgiyi yaratır ya da tekrar keşfeder. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 20

Yapılandırmacılığa (constructivism) göre öğretim; öğrencilere önceden belirlenmiş içeriğin doğrudan aktarılması olarak değil, öğrenmenin kolaylaştırılması, öğrenme işinde öğrenciye dış dünyaya ilişkin kendi bireysel bilgi, anlam ya da yorumlarını yapılandırması için rehberlik edilmesi sürecidir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 21

Bu sürecin temel özellikleri şunlardır; • • Öğrenci merkezlidir, Öğretmen rehberlik yapandır, bilgi sunan değildir, Öğrenmenin merkezinde bilgi değil, bilginin işlenmesi anlayışı egemendir, Düşünmeyi öğrenme ve yaratıcılık temel esastır, Ana felsefe öğrenme değil, öğrenmeyi öğrenmedir, Öğrenme doğaçlama olarak biçimlenir, Ne kadar öğrenildiği değil, nasıl ve niçin öğrenildiği önemlidir, Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 22

Yapılandırmacılık, 18. yy’da insanların, kendilerine ne yapılandırırlarsa onu anlayabildiklerini söyleyen felsefeci Giambatista Vico’nun çalışmalarına kadar uzanır. Vico 1710’da «bir şeyi bilen onu açıklayabilendir» ifadesini kullanmıştır. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 23

Çocuğun düşünme sisteminin nasıl işlediği konusunda Piaget’in sosyal etkileşim, şema, özümleme kurgusundan farklı olarak, insanın içine doğduğu kültürel çevreyi göz önüne alarak, Piaget’in ‘içsel konuşma’ mekanizmasına karşılık ‘sosyal konuşma’ kavramını geliştiren Lev Semenovich Vygotsky’in katkısı büyüktür. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 24

Piaget, doğumdan ergenliğe kadar insanda bilişsel gelişimi mantıklı bir sırayla, binişik bir yapı içinde açıklayan ilk bilim adamıdır. Kuşkusuz ondan önce ve sonra da bu konuda düşünen ve yazanlar olmasına rağmen, hiç kimsenin görüşleri onunki kadar popüler olmamıştır. Piaget, kuramını birbirini tamamlayan evreler olarak, insanın dil, eşya ve doğa ile girdiği iletişimi anlamlandırmaya çalışarak geliştirmiştir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 25

Piaget’e göre; bireyin bilimsel gelişimi hiyerarşik bir yapı içinde gerçekleşir. Bu yapı bütün bireylerde evrenseldir. Kültürden kültüre değişikliklerin gerçekleşme yaşları değişse de kurgu ve sıra aynı şekildedir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 26

LEV SEMENOVICH VE YAPILANDIRMACILIK Sosyal yapılandırmacılar öğrenmeyi açıklamada, öğrenmede kültürün ve dilin önemli bir etkiye sahip olduğunu vurgulayan Vygotsky’in görüşlerini kullanır. Vygotsky’ göre sosyal etkileşim, çocuğun öğrenmesinde önemli bir yer tutar. Ona göre çocuğun öğrenme potansiyeli, bireylerle birlikte olduğunda ortaya çıkar. Başkalarıyla etkileşerek öğrenmenin aracı da dildir. Dil aracılığı ile başkalarını dinler, başkalarıyla konuşuruz. Bu yüzden Vygotsky, öğrenmede sosyal etkileşime ve dile özel bir önem vermiştir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 27

Vygotsky, Piaget’in bilişsel gelişim hakkındaki teorilerine ciddi anlamda karşılık veren ilk kişidir. Vygotsky, öğrenme-öğretme süreci ile ilgili araştırmalarında, hem öğrenciyi hem de öğretmeni merkeze almıştır. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 28

Vygotsky’a göre öğrenme sosyal bir süreçtir ve insanlar arasındaki etkileşim öğrenmenin temelini oluşturur. Bilme, anlama ve algılama yeteneklerinin gelişiminde sosyal ilişkiler temel bir role sahiptir. Vygotsky’a göre her şey iki farklı düzeyde öğrenilebilir: Sosyal düzey (insanlararası ilişkiler) ve Bireysel düzey Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 29

Sosyal düzey, bireyin yaşam içinde, diğer insanlarla etkileşiminden kaynaklanan, başlangıçta doğaçlama olarak gelişen süreçtir. Bireysel düzey ise bireyin kendi bilinci yolu ile sosyal düzeyde kazandıklarının sorgulanarak yapılandırılması sürecidir. Dolayısıyla öğrenme her birey açısından bu iki düzeyin bir sentezi olarak yapılandırılan bir süreçtir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 30

Vygotsky’a göre çocuğun konuşmaları sosyal konuşmadır, fakat çocuk, yetişkinlerin bu yöndeki yeteneklerine sahip olmadığı için sadece seslendirme yapabilmektedir. Ona göre konuşmanın gelişimi, aslında sosyal nitelikli olan konuşmanın, önce egosantrik (ben merkezli ve toplu monolog şeklinde) sonra içselleşmiş konuşma niteliklerini kazanarak, yetişkin konuşmasına dönüşmektedir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 31

Egosantrik Konuşma Vygotsky’ göre egosantrik konuşma, yaşa bağlı olarak, nicelik yönünden azalmakta, fakat nitelik yönünden artmaktadır. Ona göre konuşma üç yaşında en az, yedi yaşında en fazla egosantrik özellik göstermektedir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 32

Vygotsky’in görüşleri yapılandırmacılık açısından şu şekilde özetlenebilir: Anlam yapıları oluşturma Bilişsel gelişim araçları Yakınsal Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN gelişim alanı 28. 10. 2021 33

Vygotsky’in görüşleri yapılandırmacılık açısından şu şekilde özetlenebilir: Anlam yapıları oluşturma: Birey toplumsal bir varlık olarak toplumsal yaşamın içinde, doğaçlama bir şekilde bir sürü bilgi ile karşılaşır. Bu bilgilerin bazılarının bilinçli olarak farkındadır (formal öğrenme), bazılarının ise değildir (informal öğrenme). Bireyin diğer insanlardan edindiği bilgileri içselleştirerek kendi bilişsel yapısı içinde, kendine özgü anlam yapıları oluşturulmuş olur. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 34

Vygotsky’in görüşleri yapılandırmacılık açısından şu şekilde özetlenebilir: Bilişsel gelişim araçları: Çocuğun bilişsel gelişimini sağlayan temel bazı araçlar vardır. Dil, içinde yaşanılan kültür, sosyal yapı ve içindeki önemli aktörler (çocuk açısından), bilişsel gelişimdeki en önemli bilişsel gelişim araçlarıdır. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 35

Vygotsky’in görüşleri yapılandırmacılık açısından şu şekilde özetlenebilir: Yakınsal gelişim alanı: Çocuğun öğrenme sırasındaki bilişsel gelişim etkinlikleri onun yakınsal gelişim alanını oluşturur. Kendi başına bir sorunla baş etmeye çalışan bir çocuk bunu başaramadığında yardıma gereksinim duyacaktır. Onun yardım alabileceği ortam onun yakınsal gelişim alanını oluşturur. Yakınsal gelişim alanı, bireyin bilgiyi yapılandırma becerisini ve bilişsel gelişimini etkileyen önemli bir kavramdır. Yakınsal gelişim alanında ne kadar çok uyarıcı (öğretmen, uzman, kitap, güvenli bir atmosfer, sevgi, dayanışma v. b. ) varsa bilişsel gelişim ve yapılandırma o kadar güçlü ve etkili olur. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 36

Yapılandırmacı Ders Olgusu Yapılandırmacı ders bir süreçtir. Yapılandırmacı derste önemle vurgulanması gereken şey, öğrenenlere kesin ve şaşmaz bilgileri öğretmek değil, mantıklı bir yorumun nasıl yapılabileceğini göstermektir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 37

Yapılandırmacı Ders Olgusu Yapılandırmacı derste çeşitlilik ve yaratıcılık desteklenmesi gereken bir noktadır. Etkin ve yakın dinleme paylaşımcı ve hoşgörülü bir sınıf ortamı yaratır. Buna göre yakından dinleme ilkeleri; Öğrencilerin sözlerinden kanıtlar sağlama Öğrencilerin özerk ifadelerini destekleme Cevap veren kontrolünden çıkma Öğrencilerin çelişkileri ve hataları bulmasına yardım etme Olgu ve olayların farklı ve görünmeyen boyutları üzerinde düşünmeye ve sorgulamaya yönlendirme Öğrenenlerin ilgilerini çekecek sorular ortaya koyma Diğer öğretmenlerle diyalogu destekleme Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 38

Yapılandırmacı yaklaşıma dayalı öğrenmede, öğrenen öğrenmeyi aşılması zor yüksek bir duvar olarak değil, keşfedilmeyi bekleyen gizemli bir dünya olarak görür. Bu da öğrencilerin motivasyonunu artırarak bireyleri yeni öğrenme etkinliklerine yönlendirir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 39

Yapılandırmacı Sınıf Kalabalık olmamalıdır Teknolojik olmalıdır Sınıflar branşlara ayrılmalıdır Sınıf en azından iki bölümden oluşmalıdır Sınıfın bir bölümü öğretmen ofisi gibi tasarlanmalıdır Öğrenci her türlü etkinliği sınıfta yapabilecek standartlara ve ortama kavuşturulmalıdır Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 40

Yapılandırmacı Sınıf Her öğrencinin özel masa, dolap ve mümkünse dizüstü bilgisayarı bulunmalıdır Heterojen sınıflar olmalıdır Sınıf, düzen ve biçim değiştirmeyi kolaylaştıracak taşınabilir eklenip çıkarılabilir masa ve materyallerden oluşmalıdır Sınıf, ses ve gürültüyü geçirmeyen teknolojiden oluşmalıdır Sınıf, öğrencinin okulda bulunmadığı zamanlarda evde öğretimi sağlayacak uzaktan öğretim teknolojisi ile desteklenmelidir Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 41

Sonuç olarak, Yapılandırmacılığa en önemli katkı sağlayanlar; Vico, Kant, Dewey, Piaget, Vygotsky’dır. Öğretmenin en önemli rolü, rehber ve organize edici olmaktır, Yapılandırmacı eğitim ve öğretimde kullanılabilecek en doğru öğretim yöntem ve teknikleri gözlem, deney, işbirlikli öğrenme, yaratıcı drama, problem çözme ve örnek olay analizidir. Yapılandırmacılık, felsefi yönü ağır basan soyut bir model ve eklektik bir yapıya sahiptir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 42

Sonuç olarak, Yapılandırmacı dersin; Tek düzenleyicisi öğretmen değildir, Tek materyali ders kitabı değildir Belli bir zaman dilimiyle sınırlı değildir, Oturma düzeni standart değildir. Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 43

Kaynaklar Özden, Y. Şimşek, H. 1998. Davranışçılıktan Oluşturmacılığa: “Öğrenme” Paradigmasının Dönüşümü ve Türk Eğitimi. “Bilgi ve Toplum” Dergisi Sayı 1, (1, 19). Öğr. Gör. Dr. Pınar KIZILHAN 28. 10. 2021 44