ETM FAKLTES TEMEL ETM SINIF ETM SN 310

EĞİTİM FAKÜLTESİİ TEMEL EĞİTİM/ SINIF EĞİTİMİ SNÖ 310 Erken Çocukluk Eğitimi Dr. Öğr. Üyesi Elif MERCAN UZUN

Erken çocukluk eğitimi • Çocuk nedir? • Eğitim nedir?

Erken çocukluk eğitimi • 0 -8 yaş aralığındaki çocukların eğitiminin ve gelişiminin desteklenmesi • OECD (2018) erken çocukluk eğitimi ve bakımını doğumdan 8 yaşına kadar çocukların bütünsel gelişimine eğitim, bakım, sağlık, beslenme, koruma ve uyarmanın birleşik etkisi ile verilen destek gibi bir dizi mekanizmayı içeren bir süreç olarak tanımlamaktadır.

Erken çocukluk eğitimi • Doğumdan üç yaşına kadar beynin çok hızlı bir şekilde geliştiğini ve bu gelişimin desteklenmesi için 8 yaşına kadar olan dönemin kritik bir öneme sahip olduğunu gösteren güncel araştırma sonuçlarını temele alan tanımlamalarda ise yaş kapsamının değiştiği görülmektedir. • Buna göre doğumdan 8 yaşına kadar olan çocukların beslenme, sağlık, fiziksel, sosyal ve bilişsel gelişimlerinin sürdürülebilir bir şekilde desteklenmesi “erken çocukluk bakımı ve eğitimi” olarak nitelendirilmektedir.

Erken çocukluk eğitimi • UNESCO tarafından farklı yıllarda çalışılan ve en sonuncusu 2011 yılında yayımlanan Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması’nda (ISCED) “erken çocukluk eğitimi” bütüncül bir yaklaşımla çocukların erken bilişsel, fiziksel, sosyal ve duygusal gelişimlerinin desteklenerek aile ortamı dışında organize olmuş eğitime erişimlerinin sağlanması olarak ele alınmıştır.

Erken çocukluk eğitimi • ISCED 0 olarak tanımlanan bu dönem ayrıca kendi içinde ISCED 01 ve ISCED 02 olarak iki alt kategoriye ayrılmıştır. – 0 -2 yaş arasında çocukların dil gelişimi ve fiziksel gelişimlerinin desteklenmesi ile bakım ve beslenmelerinin sağlanması "ISCED 01 Erken Çocukluk Eğitimsel Gelişim" olarak; – 3 yaş ile ilkokula başlayıncaya kadar ki sürede mantıksal düşünme, akıl yürütme, fiziksel becerilerinin gelişimi, dil ve sosyal becerilerin kullanımı, dünyayı ve çevreyi keşfetme, öğrenme fırsatlarının sunumu, oyun temelli etkinlikler, akranları ile sosyal etkileşimi teşvik etme "ISCED 02 Okul Öncesi Eğitim" olarak ele alınmıştır (UNESCO, 2012).

Erken çocukluk eğitimi • Erken çocukluk dönemi ile ilgili bu yoğun çabaların arkasında • çocukların gelişimlerinin ve iyi olma hallerinin desteklenmesi • bu dönemin aile ve toplum refahı ile yakından ilgili olması • bu döneme ait politikaların özellikle kadınların ve tek ebeveynlerin işgücü piyasasına katılımının sağlanmasında, cinsiyet eşitliği ve aile dostu uygulamaların hayata geçirilmesinde önemli olması

Erken çocukluk eğitimi • erken çocukluk eğitimi ve bakımı hizmetlerine katılmış olmanın PISA puanlarında pozitif yönde anlamlı farklar oluşturması • kronik hastalıklara yakalanmayı, çocuk ölümü ve kötü beslenmeyi azaltması, suç teşkil eden durumlara karışma oranlarını düşürmesi • kişisel hijyen alışkanlıkları kazanmayı artırması • sosyal ve ekonomik yaşam koşullarına katılım oranlarını yükseltmesi

Okul öncesi eğitim • Türkiye’de 0 - 72 aylık çocukların eğitimlerini kapsar. • o-6 yaş çocukların gelişimini sağlamaya yönelik sistemli, organize ve planlı her türlü eğitim etkinliklerine “okul öncesi eğitim” denmektedir (Diken, 2014). • MEB, 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu‟nda okul öncesi eğitimi, “isteğe bağlı olarak zorunlu ilköğetim çağına gelmemiş 3 -5 yaş grubundaki çocukların eğitimini kapsar” ifadesiyle tanımlanmıştır.

Okul öncesi eğitim • Okul öncesi eğitim çocuklara zengin uyarıcı ve çevre imkanları sağlayarak, onların bedensel, bilişsel, duygusal ve sosyal yönden gelişimlerini destekleyen, toplumun kültürel değerleri doğrultusunda onları yönlendiren ve ilköğretime hazırlayan bir eğitim sürecidir (MEB, 2013).

Okul öncesi eğitim • Çocuğun doğumu itibari ile 6 yaşına kadar olan zaman dilimi içinde, • Çocuğun tüm gelişim alanlarını desteklemeye yönelik, • Gelişimsel özelliklerine ve bireysel farklılıklarına uygun, • Mevcut potansiyelini ortaya çıkarmasını, geliştirmesini ve kendini ifade etmesini amaçlayan,

Okul öncesi eğitim • İlkokulun gerektirdiği yeterliliklere ulaşmasını sağlayan, • Çocuğun bulunduğu toplumun kültürel değerlerini tanımasını, benimsemesini ve topluma uyumunu gözeten, • Tüm bunlar için uygun ve uyarıcı bir çevre olanağı sunan, • Bir okul öncesi eğitim kurumunda, ailede ya da alternatif programlarda verilen sistemli ve planlı bir eğitim süreci

Okul öncesi eğitimin amaçları • Okul öncesi eğitimin amaçları Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları çerçevesinde belirlenmektedir. • Okul öncesi eğitimin amaçları, Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak;

Okul öncesi eğitimin amaçları • MEB’e göre; – Çocukların beden, zihin ve duygu gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak – Onları ilköğretime hazırlamak – Şartları elverişsiz ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetişme ortamı hazırlamak – Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktadır.

Okul öncesi eğitimin amaçları • OMEP (Dünya Erken Çocukluk Eğitimi Örgütü)’nün uzun süre başkanlığını yapan Mialaret’e göre; • Toplumsal amaçlar; – Çalışan kadınların çocuklarına bakmak – Her çocuğa eğitim sağlamak – Çocukların birbirleriyle ve başkalarıyla ilişki içinde bulunmasına, sosyalleşmesine önemli katkıda bulunmaktır.

Okul öncesi eğitimin amaçları • Eğitici Amaçlar – Çocuğun duyu organlarını eğitmek ve çocuğun çevreye olan duyarlılığını artırmak • Gelişimsel Amaçlar – Çocuğun doğal gelişimi temel alınarak kendi vücudunu kontrol etme, kendi denetimini bağımsız olarak yapma, konuşma, öğrenme, dil becerileri gibi temel becerilerinin gelişimini sağlamaktadır.

Okul öncesi eğitimin önemi • Çocukluğun ilk yılları, kişiliği, sosyal davranışları ve yetişkinlikteki özellikleri belirleyen öğrenme ve gelişme kapasitesinin temelini oluşturur. • İlk yıllarda yaşanan aksiliklerin, edinilen yanlış alışkanlıkların yetişkin yaşamına etkileri konusunda önemli katkılar vardır. Bunlar:

Okul öncesi eğitimin önemi • Beyin gelişimi hayatın ilk yıllarında en hızlıdır. Uyarı kalitesi, destek ve bakım gücü yetersiz olduğunda, çocuk gelişimi ciddi şekilde etkilenir. • Erken müdahale ile dezavantajın çocuklar üzerindeki etkileri azaltılabilir. Dezavantajlı çocuklar için yapılan erken müdahaleler, çocukların hayatta kalmasına, sağlıklı büyümesine, bilişsel ve sosyal gelişmede iyileşmelere yol açmaktadır.

Okul öncesi eğitimin önemi • Erken dönemlerde desteklenen çocuklar okulda daha fazla başarı elde ederler. Yetişkin olduklarında, bu erken fırsatlara sahip olmayanlara göre daha yüksek istihdam ve kazançlar, daha iyi sağlık ve düşük suç oranı vardır. • Erken çocukluk dönemindeki gelişimi iyileştirme çabaları, bir maliyet değildir, bir yatırımdır.

Okul öncesi eğitimin önemi • Myers’e (1996) göre, okul öncesi eğitimin önemi ve gerekliliği • Çocukların yaşamaya ve potansiyellerinin en üst noktasına kadar gelişmeye hakları vardır. • İnsanlık, değerlerini çocuklar yoluyla aktarır ve bu aktarım çocukluk döneminden başlar. İstenilen ahlaki ve sosyal değerlerin gelecekte var olması için işe çocuklardan başlanmalıdır. • Toplumlar, çocuk gelişimine yatırım yapmakla geleceğe yönelik ekonomik yararlar sağlar.

Okul öncesi eğitimin önemi • Okul öncesi eğitim ile tüm çocuklara fırsat eşitliği sunulur. Böylece çeşitli eşitsizlikler ortadan kaldırılabilir. • Çocuklar, uzlaşma ve dayanışma yaratan sosyal ve politik eylemler için ortak bir hareket noktası oluşturmaktadır. • Değişen toplum yapısı, köyden kente göç ve çalışan kadın sayısının artması okul öncesi eğitime olan ihtiyacı arttırmaktadır.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Çocukların neyi, nasıl ve ne kadar öğrendiklerini etkileyen birçok faktör vardır. • Bu faktörlerin başında çocuğun duygusal ve bilişsel ilişkilerinin niteliği gelir. • Okul öncesi eğitim ilişkilerin sayısını, türünü, niteliğini ve kalitesini olumlu yönde etkileyerek çocuğa tüm alanlarda gelişme fırsatı sunmaktadır.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Okul öncesi eğitim, çocuğa beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönemde zengin deneyim fırsatları sunarak bu gelişmeyi desteklemekte ve zihinsel fonksiyonları artırmaktadır. • Aynı zamanda tüm gelişim alanlarına etki ederek çocuğun kişilik yapısını, benlik algısını, yaratıcılığını, iletişim becerisini, sosyal ve duygusal uyumunu olumlu yönde desteklemektedir. • Tüm bu destekler çocuğun yaşama iyi bir başlangıç yapmasını sağlamakta ve tüm hayatı boyunca etkisini hissettirmektedir.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Çocuklar yaşadıkları çevre ile etkileşim içindedirler. Onların var olan kapasitelerinin ortaya çıkabilmesi çevrenin çocuğa sunduğu imkanlar ile sınırlıdır. • Çocuğun deneyimlediği olay, nesne, durum vb. sayısı ve türü zihinsel gelişmesini hızlandırmaktadır. • Okul öncesi eğitim zengin öğrenme olanakları sunarak çocukların zihinsel kapasitelerinin arttırılmasında ve niteliğinin geliştirilmesinde etkilidir.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Araştırmalar 17 yaşına kadar olan zihinsel gelişimin – %50’sinin 4 yaşına kadar, – %30’unun 4 - 8 yaş arası – %20’sinin de 8 - 17 yaşına kadar oluştuğunu göstermektedir.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Bebeklerin ve küçük çocukların beyin gelişimi farklı dönemlerde farklı hızlarda ilerlemektedir. • Tekrarlanan yaşantılar ve pekiştirilen snapslar kalıcı olmakta, erken dönemde yeterince kullanılmayan hücreler elenmektedir. Bu durum yetişkinlikteki zihinsel kapasitelerinin nasıl olacağını belirlemektedir.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Okul öncesi eğitimin çocuğun – Yaratıcılığına – Dil ve düşünme becerilerine – Fiziksel gelişimlerine – Sosyal ve duygusal gelişimine etkisini ortaya koyan pek çok araştırma sonucu vardır.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Okul öncesi eğitimin, çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi üzerindeki etkileri: • Okul öncesi eğitme devam eden çocukların akranlarıyla daha çok iletişim kurarlar, • Daha yardımsever ve uyumludurlar. • Toplumsal alanda daha yetenekli ve olgundurlar. • Benlik algıları yüksektir. • Sorumluluk duygusu ve liderlik becerilerine sahip oldukları için de okula daha kolay uyum sağlarlar.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Eğer çocuklar okul öncesi yıllarda yaşıtları ve yetişkinlerle tatmin edici ilişkiler kurarsa okul hayatına ve dolayısıyla yaşama kolaylıkla ayak uydurabilirler. • Okul öncesi dönem boyunca sosyal ilişkilerde başarı sağlayamayan çocuklar bir çeşit sosyal uyumsuzluk geliştirme, akademik başarısızlık, okula karşı olumsuz tutum ve sağlık problemleri gibi birçok tehlikeye açık görülmektedir.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Çocukların okul öncesi dönemde edindikleri deneyimler onların okula karşı olumlu ya da olumsuz tutum sergilemelerine neden olmaktadır. – Eğer çocuklar okuma, yazma, anlama gibi okuryazarlık ile ilgili temel becerilerin geliştiği bu dönemde, bu kavramlarla ilgili çeşitli zorluklarla karşılaşırlarsa, bu zorluklardan kaynaklı korku, endişe veya hayal kırıklığı yaşayabilirler. Bu durum çocuğun duygusal gelişiminde ciddi aksamalara yol açabileceği gibi öğrenmeye karşı tutumlarını da kötü etkileyebilir.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Okul öncesi dönemde erken akademik becerilerin çocuklara kazandırılması, ileri akademik becerilerin kazanımı için ön koşul niteliğindedir. Bu dönemde kazanılan erken akademik beceriler çocuğu okula ve hayata hazırlamaktadır. – Erken akademik beceriler okuma, yazma, matematik ve dil becerilerini içermektedir.

Okul öncesi eğitimin çocuğa katkısı • Okul öncesi eğitime devam etmiş olan öğrencilerin devam etmeyenlere göre; • Hazırbulunuşluk düzeyleri bakımından olumlu yönde anlamlı farklılık vardır. • Okul öncesi eğitim alan çocukların ilkokula diğerlerine oranla çok daha hazır başlarlar. • Hazırbulunuşluklarının artması çocukların daha kolay ve hızlı öğrenmelerini, daha uyumlu ve mutlu olmalarını, tüm bunlar da akademik ve sosyal başarılarının artmasını sağlamaktadır.

Okul öncesi eğitimin ailelere ve toplumsal yaşama katkısı – Okul öncesi eğitim, duygu ve düşüncelerini anlatabilen, araştırmacı, girişimci, üretici, problemlere çözümler üretebilen, kendi haklarını koruyan ve başkalarının haklarına saygılı, sahip olduğu gücü en üst düzeyde kullanabilen, kendini denetleyebilen çocuklar yetiştirebilmesi için ailelerin en büyük desteği olmak durumundadır. – Özellikle ekonomik yetersizlikler nedeniyle etkili çevre koşullarını sağlayamayan aileler için olumsuzlukları ortadan kaldırmakta en iyi yol okul öncesi eğitimdir.

Okul öncesi eğitimin ailelere ve toplumsal yaşama katkısı – Çalışan annelerin veya parçalanmış ailelerin çocuklarının yetiştirilmesinde destek ve yardım sağlar (Akduman, 2013). – İyi eğitim almış bireylerden oluşan ve üreten bir toplumun refah seviyesi de yüksek olacaktır (Katrancı, 2014). – Çocukların ilkokula başladıklarındaki ve hayata atıldıklarındaki sosyo- ekonomik ve sosyal eşitsizlikler azalacaktır (Güven ve Azkeskin, 2014). – Okul öncesi eğitime yapılan yatırım aynı zamanda ülke ekonomisine de yapılan yatırımdır.

Okul öncesi eğitimin ailelere ve toplumsal yaşama katkısı • Okul öncesi eğitime devam eden bireylerin, “okula hazırlık, okullaşma yılı, sayısı, akademik başarı ve üretkenlik ve gelir, ekonomik büyüme, daha yüksek vergi ödeme, sağlık kazançları, daha az suç ve daha iyi yurttaşlar” olamaları bakımından fayda- maliyet analizlerini içeren çeşitli araştırmalar yapılmıştır (Turaşlı, 2014).

Okul öncesi eğitimin ailelere ve toplumsal yaşama katkısı • TÜSİAD (2005) tarafından yayınlanan “Doğru Başlangıç: Türkiye’de Okul Öncesi Eğitim” isimli raporda Türkiye’de okul öncesi eğitim için faydamaliyet analizi yapılmış, okul öncesi eğitime yatırılan her 1 dolar için 4. 35 dolar getiri sağlandığı belirtilmiştir (Katrancı, 2014).