ETM DENETM VE SORUNLARI Denetmen Rolleri DENETMEN ROLLER

EĞİTİM DENETİMİ VE SORUNLARI Denetmen Rolleri

DENETMEN ROLLERİ Liderlik Yöneticilik Rehberlik Eğiticilik – Öğreticilik Araştırmacılık Danışmanlık Soruşturmacılık 2

DENETMEN ROLLERİ ROL: Görev, birey, çevre ve beklentilerin karşılıklı etkileşimlerinin belirlediği davranış. Bu öğelerden herhangi birine yönelik rol tanımlamaları rolün o öğeyle özdeşleşmesine yol açabildiği gibi, rol-kişilik ilişkileri, bir görev için kalıplaşmış belirli bir rol düşüncesini de ortadan kaldırmakta, rolleri kişiselleştirmektedir. Rol oluşumunu etkileyen, rol göndericiler olarak da adlandırılan kaynaklar vardır. GÖREV - ÇEVRE - BİREY 3

DENETMEN ROLLERİ Görev açısından; program geliştirme ve uyarlama, personel seçme, hizmet içi eğitim, halkla ilişkiler, eğitim olanaklarını geliştirme 4

DENETMEN ROLLERİ Davranış biçimleri açısından; yargıçlık, sırdaşlık, danışmanlık, öğütçülük, güdüleyicilik, eğiticilik, uzmanlık, yöneticilik, arabuluculuk 5

DENETMEN ROLLERİ * Görev açısından; * Davranış biçimleri açısından; * Görev, davranış biçimi ve kişisel özellikler açısından; * Denetim süreçleri açısından; Kurum denetimi bu öğelerden ilk ikisine, ders denetimi son ikisine yöneliktir. 6

Danışmanlık 7

DENETMENİN LİDERLİK ROLÜ Lider, örgütün amaçları doğrultusunda yaşamasını, gelişmesini sağlamada yaratıcı, başlatıcı rol oynayan bireydir. Lider, günlük değil kritik kararlar veren kişidir. Yaratıcılık ve başlatıcılık liderin, yürütücülük yöneticinin işlevidir. Bu bakımdan, lidere her zaman gereksinim duyulmaz. Yaratıcı, başlatıcı ve yönlendirici rolünü oynayan lider, bu süreçler aşıldığında vazgeçilebilir hale gelir. 8

DENETMENİN LİDERLİK ROLÜ * Demokratik lider * Otokratik lider * Serbest bırakıcı lider Bürokratik lider Karizmatik lider Öğretimsel lider Dönüştürücü lider ………. 9

DENETMENİN YÖNETİCİLİK ROLÜ Yöneticinin görevi, örgütü amaçları yönünde yaşatmaktır. Bu amaçla yönetici, kararlar verir, bu kararların uygulanışını planlar, planların yürütülmesi için gerekli örgütsel düzenlemeleri yapar, çalışmaların yürümesi için yetki ve etkisini kullanır, çalışanlar arasında iletişim kurar, çalışmaların eşgüdümler ve yapılanları değerlendirilir. 10

DENETMENİN REHBERLİK ROLÜ Rehberlik, karara giden yoldaki danışım hizmetleridir. Okul çalışanlarının çevreye, yeni atananların göreve uyumu, kendilerini yetiştirmeleri; öğrencileri tanıma, araç-gereç kullanma, ders işleme, değerlendirme gibi öğretimle ilgili konularda ve okul çevre ilişkileri, öğrenci rehberliği, sınıf öğretmenliği, eğitsel kol çalışmaları gibi eğitimle ilgili konularda yapılacak her tür yol gösterme ve yardımcı olma hizmetleri, denetçinin rehberlik ve yardım rolleri içindedir. 11

DENETMENİN EĞİTİCİLİK ROLÜ Bireyin sorunları, bilmemeden kaynaklanıyorsa eğitim, bilgi veya davranışın seçiminden kaynaklanıyorsa, rehberlik söz konusudur. Hizmet öncesi eğitim, bireylerin bir işte çalışmaya başlamadan önce gördükleri eğitim türü olarak algılanır. Bir işte çalışan bireylere görevleriyle ilgili olarak verilen eğitim ise, hizmet içi eğitimdir. Hizmet içi eğitimin hem bireylere, hem örgüte çeşitli yararları vardır. 12

DENETMENİN EĞİTİCİLİK ROLÜ Eğitimde rehberlik ve yardım, bireysel yönü ağır basan bir etkinlik türü olmasına karşın, eğiticilik daha çok gruba yönelik etkinlikler olarak görülmelidir. 13

DENETMENİN ARAŞTIRMACILIK ROLÜ Eğitim denetçilerinin görevlerinden birisi de eğitimle ilgili konularda bilimsel araştırmalar yapmaktır. * Sorunu farketme * Sorunu tanımlama * Olası çözüm yolları * Doğrulayıcıları belirleme * Deneme ve değerlendirme * Raporlaştırma 14

DENETMENİN SORUŞTURMACILIK ROLÜ Kamu görevlilerinin kusurlu davranışlarının yönetim ve işbirliği açısından incelenmesi ve bir sonuca bağlanması işlemidir. 15

DENETMENİN SORUŞTURMACILIK ROLÜ Devlet Memurları Kanunun 24. Maddesinde, devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri esnasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturmanın yapılmasının, haklarında dava açılmasının özel hükümlere göre yapılacağı belirtilmektedir. 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanun ile memur ve diğer kamu görevlilerinin görevlerinden doğan suçların incelenmesi, soruşturulması ve yargılanmalarında izlenecek usuller düzenlenmektedir. 16

DENETMENİN SORUŞTURMACILIK ROLÜ Devlet Memurları Kanunun 24. Maddesinde, devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri esnasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturmanın yapılmasının, haklarında dava açılmasının özel hükümlere göre yapılacağı belirtilmektedir. 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanun ile memur ve diğer kamu görevlilerinin görevlerinden doğan suçların incelenmesi, soruşturulması ve yargılanmalarında izlenecek usuller düzenlenmektedir. 17

SORUŞTURMA Bu kanunlara göre; bir devlet memuru görevi esnasında işlediği veya görevinden doğan suçtan dolayı doğrudan doğruya yargılanamamakta, önce bağlı bulunduğu kurumun müfettişleri tarafından ilk soruşturma veya ön inceleme yapıldıktan ve rapor düzenlendikten sonra hakkında gerekli işlem yapılmaktadır.

KAMU GÖREVLİLERİ § İşçiler § Geçici Personel § Sözleşmeli Personel § Memurlar

SORUŞTURMA SÜRECİ * Suç türü * Suç Duyurusu * Soruşturma (veya ön inceleme) * Sonuç * Teklif * Ceza Verilmesi * İtiraz

SUÇ TÜRÜ Ön İnceleme Yapılmasını Gerektirmeyen Suçlar Ön İnceleme Yapılmasını Gerektiren Suçlar Soruşturulması Takibe ve İzne Bağlı Suçlar

ÖN İNCELEME GEREKTİREN SUÇLAR Ø Kişinin memur olması Ø Bu memurun bir suç işlemesi Ø Suçun görev sebebiyle işlenmesi Ø Bu üçünün aynı anda gerçekleşmesi

ÖN İNCELEMEGEREKTİRMEYEN SUÇLAR 1. Mal bildiriminde bulunulması, rüşvet yolsuzlukla mücadele kanunu (3628) 2. Sıkı yönetim kanunu (1402) 3. Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkında kanun (5816) 4. Terörle mücadele kanunu 5. Yüksek öğretim kanunu (2547)

ÖN İNCELEME GEREKTİRMEYEN SUÇLAR 6. Ceza muhakeme usulü kanunu 7. Seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkında kanun 8. Kaçakçılığın men ve takibine dair kanun 9. Milli korunma kanunu 10. Türk Ceza Kanunu

TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI SUÇLAR Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun 344. maddesinde sayılan suçların işlenmesi ve bu suçtan zarar görenin şikayeti ile soruşturma açılan suçlardır.

TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI SUÇLAR § Tehdit § Haneye taarruz § Laf atmak § Hakaret ve sövme § Emniyeti suiistimal § Zarar verme ve tahrip

TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI SUÇLAR ŞİKAYET VEYA İHBAR (SUÇTAN ZARAR GÖREN) ÖN İNCELEME RAPOR SÖZLÜ YAZILI İ GİL L İ E VL GÖRE KAYMAKAM/VALİ CUMHURİYET SAVCISI GÖR İLGİ EVLE Lİ DE ĞİL EMİR ÜZERİNE SORUŞTURMA SAVCILIK

TAKİBİ İZNE BAĞLI SUÇLAR § Cumhurbaşkanlığı‘na hakaret (TCK 158) § Türklüğü, Cumhuriyeti, Meclis’i, Hükümeti, Bakanlıkları, Askeri ve Güvenlik Kuvvetlerini ve Adliyeyi tahkir ve tezyif (TCK 159) § Devlet idaresi aleyhine işlenen suçlar

SUÇ DUYURUSU Şikayet veya ihbar, ilgili makamlara veya müfettişe yapılmış olabilir. Sözlü olarak yapılan şikayet ve ihbarlar için bir tutanak düzenlenir. İhbar veya şikayet, ön inceleme ve soruşturma emrini verilebilecek makama iletilir.

SUÇ DUYURUSU Yazılı olarak yapılan şikayetler Yazılı olarak yapılan ihbarlar Teftiş sırasında belirlenen suçlar

ÖN İNCELEME VE SORUŞTURMA EMRİ VEREBİLECEK MAKAMLAR İLÇEDE GÖREVLİ OLANLARA KAYMAKAM MERKEZ TEŞKİLATI MÜSTEŞAR İLDE GÖREVLİ OLANLARA VALİ MERKEZDE OLUP ORTAK KARARLA ATANANLAR BAKAN

MÜFETTİŞLERE SORUŞTURMA EMRİNİ VEREBİLECEKLER BAKANLIK MÜFETTİŞLERİNE • Milli Eğitim Bakanı • Teftiş Kurulu Başkanı MAARİF MÜFETTİŞLERİNE • Vali • İl Milli Eğitim Müdürü • Maarif Müfettişleri Başkanı

SORUŞTURMA AŞAMALARI • Şikayet, ihbar, tespit (teftişte) SORUŞTURMAYA BAŞLANILMASI • Soruşturma emrinin incelenmesi • Suç sayılan eylemin belirlenmesi • İdari soruşturmanın planlanması

SORUŞTURMA AŞAMALARI SORUŞTURMA EMRİ “Konunun incelenmesi” şeklinde ise; gerekli inceleme yapılarak, belgeler toplanır, gerektiğinde ifadeler alınarak, belirlenen durum ve sonuç, emri veren makama sunulur.

SORUŞTURMA AŞAMALARI SORUŞTURMA EMRİ “Konunun incelenmesi ve gerektiğinde soruşturulması” şeklinde ise gerekli inceleme yapılarak, ileri sürülen eylemlerin adli veya disiplin boyutunun bulunmadığının ortaya çıkması halinde; inceleme raporu hazırlanarak makama sunulur, başka bir işlem yapılmaz.

SORUŞTURMA AŞAMALARI SORUŞTURMA EMRİ • “Konunun incelenmesi ve gerektiğinde soruşturulması” Olayda sadece disiplin boyutu varsa yeni bir onay alınmadan soruşturma sürdürülür. Soruşturma emrinde/onayında bulunmayan yeni bir suç ve kişiler ortaya çıkması halinde ek onay alınarak soruşturma yapılır.

SORUŞTURMA AŞAMALARI SORUŞTURMA EMRİ “Konunun soruşturulması” şeklinde ise, gerekli soruşturma yapılır ve soruşturma raporu düzenlenir.

SORUŞTURMA AŞAMALARI DELİLLERİN TOPLANILMASI • Şikayetçi/muhbir ifadesi • Tanık ifadeleri • İnceleme, bilirkişi görevlendirme • Sanık ifadesinin alınması

SORUŞTURMA AŞAMALARI SORUŞTURMA RAPORU * Belgeler dosyası * Rapor kapsamı * Dizi pusulası * İşlemli dosya

TEKLİF Ø İdari yönden ceza teklifi Ø Mali yönden ceza teklifi Ø Disiplin yönden ceza teklifi Ø Ceza önerilmez

CEZA VERİLMESİ -DİSİPLİN CEZASI VERMEYE YETKİLİ AMİRLER • Uyarma kınama ve aylıktan kesme – Disiplin Amiri • Kademe durdurma İlde – Vali Merkezdekiler ve İl M. E. M. – Bakan • Devlet memurluğundan çıkartma – Yüksek Disiplin Kurulu

CEZA VERİLMESİ -GÖRÜŞÜ ALINAN KURULLAR • İl Disiplin Kurulu • İl Milli Eğitim Disiplin Kurulu • Merkez Disiplin Kurulu • Yüksek Disiplin Kurulu

İTİRAZ Ceza İtiraz Süresi Cezayı Veren İtiraz Mercii Uyarma Kınama 7 Gün Dis. Amiri Bir üst Dis. Amiri Yoksa Dis. Kur. Aylıktan Kesme 60 Gün Dis. Amiri İdari Yargı Kademe İlerle. Dur. 60 Gün Atamaya Yetkili Amir veya vali İdari Yargı Dev. Memur. Çıkarma 60 Gün Yüksek Dis. Kurulu İdari Yargı

DANIŞMANLIK ROLÜ

Danışmanlık, her hangi bir konu hakkında verilen bilgi hizmetidir. (Müşavirlik Hizmeti) Psikolojik ve tıbbi danışmanlık, hukuk danışmanlığı, iletişim danışmanlığı, yönetim danışmanlığı, kariyer (personel, eleman, iş bulma açısından) danışmanlık firmaları (insan kaynakları danışmanlığı), eğitim danışmanlığı, kalite (ISO-9001) danışmanlık firmaları …….

Danışmanlık günümüzde gerek kişisel ve gerekse iş hayatı açısından çok önemli bir konudur. Her önüne gelen bu faaliyeti ve hizmeti gerçekleştiremez. Danışmanlar gerekli alt yapı ve bilgi birikimine sahip olmak zorundadır. Danışmanlık hizmeti; karşınızdaki kişiye zaten bildiklerini anlatmak değil, bilmediklerini öğretmektir.

DANIŞMAN / DANIŞMANLIK KURUMUNUN NİTELİKLERİ *İletişim becerileri güçlü olmalıdır. * Koçluk becerileri gelişmiş olmalıdır. * Entelektüel yönden gelişmelidir. * Süreç yönetim becerilerini geliştirmiştir. * Eğitim ve eğitimle ilgili konularında bilgisi yüksektir. * Ürün ve üretim konularında gelişmeleri izlemelidir. * Danışman çok konuşmaz icraat yapar ve kuruma katma değer yaratır.

Danışmanlık Modelleri Alan Uzmanlığı Modeli Hasta-Doktor Modeli Süreç Yönelimli Danışmanlık Modelleri * Sistem Danışmanlığı * Süreç Odaklı Uzman Danışmanlığı * İnsan İlişkilerine Dayalı Danışmanlık

Alan Uzmanlığı Modeli “Etkileme ve Satma Modeli” “Çözüm arayanlara çözümü getirecek kişilerin” olmasına dayanmaktadır. Danışman örgüte kurum politikası, ekonomi, üretim veya strateji gibi konularda bilgi sunar, örgüt de bu bilgiyi alır. Çözüm arayan bir kurum, bir grup veya bir takım yöneticisi veya grup lideri sorunun kaynağa ve zamana sahip olmadığı sonucuna vardığı durumlarda çözümü bulacak kişi olarak danışmanı görür.

Alan Uzmanlığı Modeli Bu yaklaşımın özünde danışanların sorun tanılamasını doğru bir şekilde yaptığı ancak çözüm bulamadığı varsayımı vardır. Danışmanlar bu sorunun çözümünde yansız, nesnel, teknik yeterliğe sahip, duygusal anlamda nötr, resmi, kendi çıkarlarını gözetmeyen ve yetkinliği yüksek olan bir uzman olarak değerlendirilirler. Bu yaklaşımda danışmanın görevi, görüşmeler veya anketlerle verileri toplamak ve bu verilerin analizini yapmaktır.

Alan Uzmanlığı Modeli • Danışan problemini doğru bir şekilde tanımlamış ve gereksinimlerini belirlemiş olmalıdır, • Danışan gereksinimlerini danışmana en ince ayrıntısına kadar ve doğru olarak bildirmelidir, • Danışman problemin çözümü için üst düzey alan bilgisi ve uzmanlık düzeyine sahip olmalıdır, • Danışan, getirilen çözüm önerilerinin uygulanması sonucu kuruma getireceği yükümlülükleri ve sonuçları gözden geçirmelidir. • Getirilen çözüm önerisinin bilimselliği ve transferindeki gerçeklikleri analiz edilmesi gerekir. Danışman uzman olarak bütün bilgi ve becerilerini bu “sorunun” altından kalkmak için seferber etmekle yükümlüdür.

Hasta-Doktor Modeli Danışman hem problemin tanılama sürecinde hem de çözümleme sürecinde görevlendirilir. Yönetici bir rahatsızlığın varlığını sezmiş ama nerede olduğunu ve nelerin neden olduğunu anlayamamıştır. Danışman örgüte bir doktor gibi örgütün rahatsızlığını teşhis etmek ve olası “reçeteleri” yazmak üzere gelir. Bu modelde yönetim tüm yetki ve gücünü danışmana devretmektedir. Çünkü danışman bu modelde “rahatsızlığı” teşhis eder, terapi için gerekli “reçeteyi” verir ve müdahale ederek “hastalığı” iyileştirmek için reçeteyi uygular.

Hasta-Doktor Modeli Danışman bu modele göre derinlemesine görüşmeler yapar, anket ve psikolojik testler uygular ve analiz eder. Ancak sosyal bir sistem olan kurumdaki üyeler danışmana şüphe ile yaklaşabilir, bir sorun varsa da kendileri için olumsuz sonuçlanabileceği düşüncesi ile görüşme sorularına, test ve anketlere gerçekçi cevaplar yerine her şey “yolundaymış” izlenimi veren cevapları vermeyi tercih edebilmektedirler.

Süreç Yönelimli Danışmanlık Modelleri Süreç yönelimli danışmanlık modelleri danışmanlık sürecinin şekillendirilmesine ağırlık vermektedir. Süreç yönelimli danışmanlık danışana yapısal değişimi kendisinin gerçekleştirmesine yönelik destek vermeyi kapsamaktadır. Dışarıdan hiç bir şekilde yorum yapılmaz, danışanın öznel yorumları ile başa çıkmada, denetlemede ve gelişimi sağlamada destek verilir.

Süreç Yönelimli Danışmanlık Modelleri Sistem Danışmanlığı Süreç Odaklı Uzman Danışmanlığı İnsan İlişkilerine Dayalı Danışmanlık

Süreç Yönelimli Danışmanlık Modelleri Süreç yönelimli danışmanlık danışana yapısal değişimi kendisinin gerçekleştirmesine yönelik destek vermeyi kapsamaktadır. Dışarıdan hiç bir şekilde yorum yapılmaz, danışanın öznel yorumları ile başa çıkmada, denetlemede ve gelişimi sağlamada destek verilir. Kurum içi ve dışı çevresinde meydana gelen süreçlerdeki olayların gözlemlenmesine ve algılanmasına izin veren danışan ile durumun analiz edilmesi, tanımlanması ve iyileştirilmesini kapsayan ilişkilerin kurulması olarak tanımlamaktadır

Süreç Yönelimli Danışmanlık Modelleri Bu modellerinin ortak felsefesinde karşılıklı dönüşümlü olarak birlikte teşhiste bulunulur ve süreç içinde hangi bilgilerin baskın ve yararlı olabileceği birlikte görülür ve yorumlanıp karar verilir. Süreç yönelimli danışmanlık modelinde kesin çerçeve görevi verilmez, mükemmel bir örgüt yapısı ve mükemmel bir süreç olmadığı bilinci hâkimdir. Dolayısıyla önemli olan yöneticinin örgüt ile ilgili zayıf ve güçlü yönlerini görmesi ve analiz edebilmesi gerekmektedir. Danışman bu süreçte teşhis edilen durumlara müdahalede destek vermekle yükümlü olup hiçbir şekilde ne danışman ne de danışan tarafından yetki devri veya güç aktarımı söz konusudur. Bu da sonuca ulaşıldığında sorumluluğun paylaşılması anlamına gelmektedir.

KAYNAKLAR Başar, Hüseyin. (2000). Eğitim Denetçisi. Ankara: PEGEM-A Yayınları. Aydın, İnayet. (2009). Öğretimde Denetim. Ankara: PEGEM-A Yayınları. Aydın, Mustafa. (2014). Çağdaş Eğitim Denetimi. Ankara: Gazi Kitabevi. Taymaz, Haydar. (2000). Teftiş. 10. Baskı, Ankara: Yayınları. PEGEM-A Ceylan, Müyesser ve Esmahan Ağaoğlu. (2010). «Eğitim Denetçilerinin Danışmanlık Rolü ve Danışmanlık Modelleri» . İlköğretim Online, 9(2), 541551, 2010. http: //ilkogretim-online. org. tr 58